Andries Bezuidenhout. Digkuns in die musiek – rock sonder die sterre

Goeie naweek. Tyd vir lees en tyd om na musiek te luister – Gil Hockman se nuwe CD Too early in the journey. Die lees het ook oor musiek gegaan – Mathilda Slabbert en Dawid de Villiers se nuwe biografie van David Kramer.

Gil is ʼn stigterslid van The Buckfever Undergound, saam met Toast Coetzer. In Buckfever speel hy gewoonlik baskitaar. Nou het hy ʼn solo-CD uitgereik, met ʼn hele paar van sy eie komposisies, maar ook pragtige covers van ander mense se musiek, insluitende ʼn mooi weergawe van Johannes Kerkorrel se “Gee jou hart vir Hillbrow”, James Philips se “Shot down”, en die Handsome Family se “So much wine”. Die album is lo-fi opgeneem, meestal net stem en kitaar. Gaan luister gerus na ʼn paar van die tracks of Gil se Facebook-blad.

Die biografie van David Kramer het ek werklik geniet. Ek hoop dis die eerste in ʼn lang rits boeke oor Suid-Afrikaanse musikante wat deur letterkundiges geskryf word; beide Slabbert en De Villiers werk by die Universiteit van Stellenbosch se Engels-departement. Die boek is oorspronklik in Engels geskryf, maar ek is beïndruk met die Afrikaanse vertaling daarvan. Ek hoop dit word wyd gelees, omdat die boek onder die vel van een van ons beste en mees enigmatiese kunstenaars inklim. Ek hou van hoe Kramer se liriek ernstig opgeneem word en in historiese konteks deur die skrywers herlees en uitgelê word.

In kommentaar op ʼn onlangse artikel oor ʼn geleentheid waaraan ek deelgeneem het, skryf Johann de Lange die volgende: “Die ‘rocksterre’ moet nou nie laf wees & lirieke met gedigte verwar nie. Weinig van lirieke plaaslik haal die paal as gedigte. Lirieke is iets heel anders & uniek, maar gedigte is hulle nie sonder meer nie.” David Kramer is dit met hom eens. In ʼn onderhoud op LitNet sê hy die volgende:

“A lyric is not a poem and needs to conform to a structure and specific form. A poem often needs to be read again and again for its intention to be revealed, but a lyric has to be sung and understood on first hearing. In some ways it’s like that competition where you have to write a story with only seventeen words. It needs to be concise, much like a haiku. Another analogy would be miniature painting as opposed to broad strokes on a large canvas… Lyric writing is a process of distillation. Beginners tend to be too verbose or imprecise in their first attempts. A good lyric uses simple, singable words to convey big and strong ideas sometimes… A successful song needs to have a good idea. It needs to be fresh and personal but embody something that an audience can recognize or identify with… The way the lyric scans and its marriage to the melody are vital. A weak lyric will sink a good melody. A strong lyric will survive a weak melody, but it will soon be forgotten… The title and the melodic hook are vital and need to be placed properly. There is a craft to lyric writing, but that craft needs to be applied to an inspired idea. Without a fresh idea or twist to an old subject (like love) lyrics are prone to be clichés – a list of greeting card emotions. Sensitivity to your surroundings and your own emotional landscape is often a trigger for inspired ideas… You need to listen to great songwriters whose work has become evergreen. Read poetry and sharpen your powers of observation; be critical of your own work and rewrite.”

Tog wil ek myself verstout, ten spyte van wat Johann de Lange en David Kramer self sê, om te beweer dat van David Kramer se lirieke ook volwaardige gedigte is. Dis deels hoekom letterkundiges genoop voel om oor sy lewe en sy werk te skryf, dink ek. Oor die aanhalingstekens by “rocksterre” is ek De Lange dit eens – Suid-Afrika is te klein om van rocksterre sonder ʼn goeie riff of lick ironie te praat. Tog het ons ʼn veelsydige argief om te ontgin – soos Gil Hockman se afstof van James Phillips se “Shot down”. Dis voorwaar ʼn classic. Dalk nie ʼn gedig nie, maar as jy ʼn rock song só lo-fi kan doen, sonder verwerkings om agter weg te kruip, ís dit ʼn classic.