Versindaba
~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

Pieter Fourie gesels met René Bohnen

oor sy nuwe digbundel Bidsnoer.

 

Pieter, baie geluk met Bidsnoer wat volg kort op die hakke van die suksesvolle Knapsekêrels.  Louis Esterhuizen het met laasgenoemde se verskyning ʼn goeie onderhoud met jou gevoer (https://versindaba.co.za/2017/05/17/onderhoud-met-pieter-fourie-knapsekerels/ ) waarop ek gaan probeer voortbou.

ʼn Bidsnoer is duidelik van ʼn ander kategorie en atmosfeer as ʼn knapsekêrel. Hoe verskil die twee bundels van mekaar?

Albei  loop in eie reg “so wyd as die heer se genade.” Die een besweer sonde , die ander soek sonde! Tog probeer hulle om mekaar te vind in “snoer”, die laaste afdeling in bidsnoer.            

Ek lees onlangs van ʼn “nuwe” genre in Engeland en het dadelik gewonder of hierdie benaming ook akkuraat sou wees vir jóú poësie. Ek verwys na die sogenaamde “Folk Realism”. Kom ons noem dit voorlopig Volksrealisme. Hierin vind ons nie onnadenkende nostalgie nie, alhoewel die platteland, volksverhale en –idiome sterk figureer. Sonder om oor te gaan in magiese realisme, kom bonatuurlike elemente voor en word donkerder ondertone soms gesuggereer (maar die werk word nie goties nie). Ek dink byvoorbeeld aan die gedig “kluister” op bladsy 43 wat aangrypend omgaan met onreg en lyding.

 

kluister

 

snags hoes

ou dries lokasie

sy longe los

 

die kanker

kluister hom aan katel

steeks

wil hom nie verlos

 

hy’t as jonkman al

sy binneknip gekry

 

vandag

nie ’n daalder

’n sikspens

’n tiekie

se pensjin-pay

 

oorleef net-net

’n leeftydpyn

sy moordenaar

die uitgewerkte karkas

van ’n asbesmyn

Die kontemporêre skuur dus skouers met die ou landelike asook met die universele. In jou gedigte vind ons die toktokkie, die skoolinkpot, die miskoekrak en die lear jet gemaklik langs mekaar. Daar is ook aanduidings van geheimenisse.

 

kluister

 

snags hoes

ou dries lokasie

sy longe los

 

die kanker

kluister hom aan katel

steeks

wil hom nie verlos

 

hy’t as jonkman al

sy binneknip gekry

 

vandag

nie ’n daalder

’n sikspens

’n tiekie

se pensjin-pay

 

oorleef net-net

’n leeftydpyn

sy moordenaar

die uitgewerkte karkas

van ’n asbesmyn

.

misterie

(vir boerneef)

 

sy’t male sonder tal

skimpskaam

hoog bo wupperthal

berggans gevra:

 

“het jy nie altemit

al weer ’n veer laat val?”

 

vergeefs

 

penorent

in waaisand

pronk ’n veer

 

kiertsregop

in ouvroutjie

se skoolinkpot

Saal hierdie leser ʼn wilde perd op, of wat is jou reaksie op die stelling dat jou werk die liminale ruimte van Folk Realism bewoon?

Nee, beslis nie. Jy is stewig in die saal. Van wyk Louw se “gemoedelike, lokale, realisme” was goed bedoel en binne konteks van die aktualiteit in sy tydsgewrig. Vir my egter, nog altyd  ʼn soort van doring in die vlees. Iewers, êrens skuil daar vir my ʼn hoflike hovaardigheid. Met die weglating van “gemoedelike” vermy sy maklike, byna  ikoniese, uitspraak ʼn gesoekte  (maar tog welverdiende) skoppie onder die stert! Volksrealisme is vir my ʼn raakvatter. Hoed-af vir die Ingelse met hul “folk realism”.

Ek het al dikwels gewonder hoeveel ontluikende woordskoffelaars deur Van wyk Louw met sy sonderesep tot ʼn selfstilgeboorte gedoem  is. (My faan se trein  het vyf jaar vreesbevange in ʼn laai weggekruip voor hy die verhoog aangedurf het).

Jou bevinding “hierin vind ons nie onnadenkende nostalgie nie” asook jou raaksien van “aanduidings van geheimenisse” in Misterie (vir boerneef) is verblydend, en sal die leser help om ook bv.die volgende verse binne hul eie ruimte te lees.

 

toktokkie

6

 

skalks tussen dy en dy gekeel

skulp dit skuilend oopgewond

waar soms tong en penis speel

misterieus die skeppingsmond

 

 

wintervoetjies

 

die koue kruip

deur meiringspoort

seil klaarstroom verby

die swart kro in

 

die klogoed loop

bloeskoptoon

die kat die kwiep

 

ʼn druppel doutraan

verkluim verys

ʼn wit albaster hang

in huilboerboon

 

Ek wil stilstaan by die afdeling met die titel “Gehuggie”, wat ek in  besonder geniet het. Jy dra dit op aan Dylan Thomas en my onmiddellike assosiasie was met Under Milkwood. In “Gehuggie” vind ons ook ʼn alomteenwoordige verteller en ʼn dorpie vol eiesoortige karakters met verhale en begeertes. Herkenbaar en treffend verrys die narratief voor die leser – ʼn absolute kragtoer, wat myns insiens ʼn artikel op sigself verdien. Vertel asseblief meer oor hierdie vers deur ʼn dramaturg-digter opgedra aan ʼn digter-dramaturg. (Ek haal slegs ʼn gedeelte aan, jy is welkom om self ook ʼn stuk by te voeg.)

die oujongkêrels lees

voor slapenstyd

uit salomo ’n gunstelingvers

daarna in lanbou-weekblad

by die opsitkers

*

huil hannie skil

haar uie onderwater af

spaar trane

vir aandoening

by maagdetroues

en ’n ope graf

*

petra nommerasseblief

ongemaklik met middagskof

een tot nege

in pikgit donkerte

vingeralleen huis toe stap

is vir ’n meisie

net nooit ’n grap

tog

die aandklok bring

’n soort vertroosting

die polisiepatrollie

dalkies ’n verloofring

*

die oudstryders

bly bittereinders

gooi vanaf stoepskaduwees

’n langoog vir vars weduwees

*

ou stilhans die praat nou

al vir vyftig jaar nie meer

nie eers een oudstryder weet

wat het

by magersfontein gebeur

Gehuggie is my stukkie fanmail aan ʼn mentor wat dit ongelukkig nooit sal ontvang nie. Dit bly ʼn briefie in ʼn bottel, dobberend in plaasdamme en vleilande.  Mentor? Ja, om veral twee redes.

(1) Hy kon die kwantumsprong van digter na dramaturg benydenswaardig bemeester.

(2) Hy kon in sy verse gemoedelike lokale realisme ʼn statuur en staanplek gee in die magtige Engelse literatuur.

Dit was my aansporing om Dylan Thomas se proses in trurat aan te durf. En ja, onbeskaamd in die dampkring van sy Under Milkwood.

slotskerf

 

windlaaiers laai

nie na eie wil

hul skroeflemme

staan nou stil

 

drie listers dril en dreun-

laatnag nog almal op die been

 

in landbousaaltjie

gaan dit satragaande

alte jollie

 

petra nommerasseblief

stap eenuur huis toe

sonder verloofring

of poliesman op patrollie

 

die dorpsmelkbaardjieklonkers

raak kuif- en skoenepronkers

die meisietjies begin wakker te leef

as chiffonrokkies oor dansbaan sweef

 

twee clydesdales

in hul stal

raak kort-kort

aan die runnik

 

agt nagwadonkies

laat skal

langsaam lui

hul uitgerekte grinnik

 

die donkerte slaan

soos weerlig toe

drie listers gee ʼn laaste grom:

dolleeg

die veertig-gallon-dieseldrom!

 

ʼn hanslam blêr

souerig

in stofstraat vir

melkweg en morester

 

Pieter, die bundel bevat pragtige, aards-sensuele liefdesverse en ook heerlike stukkies humor. Hiermee sluit jy by Boerneef aan, dink ek. Sekere verse herinner ook aan “Klipwerk” deur N.P. van Wyk Louw. As selferkende woordversamelaar moet dit jou groot genot verskaf om te speel met skalkse betekenisse wat jy in kriptiese verse kan gebruik. Vertel ons asseblief meer oor die speelse erns.

Die aansluiting by en bevrugting deur Boerneef en N.P. van Wyk Louw se Klipwerk is legio. Die aards-sensuele liefdesverse, die humor en die skunnighede was so in my kraal! “Die skalkse betekenisse en speelse erns” het  nog altyd in die oorskulp knus hul nessie geskrop. Deelname aan hierdie oeroue spel is onderliggend ʼn bobaasbroertjie vir die breë familie van die taal. Ek deel graag ʼn paar van my persoonlike lekkernye met die leser.

 

aits-aits

 

op kalahariduin

klop-klop toktokkie

sy vrousoeksein

 

kamtig skaam

ses voetjies

kom sy suutjies

witlewer aan

.

 

gehuggie

 

die rooi potyster-tiekieboks

gitdonker sonder straatlig

kan tweeman staande vat

klankdigte deurtjie doen sy plig

 

sonder ʼn getjommel

boe of ba

begin ronde trommel

trillend skommel

 

.

rittelryme

 

7

sien jy groen

of is dit rooi

maak op jou maaind

ons is klaar innie kooi

 

8

aits, jou losloopding

met die tien-ton-tessie

kom leer vir my

jou brakslootlessie

 

.

askoek

 

hy trap die askoek

pannekoekplat

 

stof opgeklits

als help niks

 

gee vannag steeks merrie

tjanklekker op haar herrie

 

.

korrelknape

 

 2

wit kristal

speel

speels

op prieel

blinkbal

 

7

voetslaan of baiesukkel

satrag kom ek kuier

jy’s my main konyn

in dop en sawens gatwikkel

 

.

gehuggie

 

tot middernag

is daar nog lewe

in die kroeg

 

by weduwee se venster

koekeloer gedoriewaar

ou daantjie tril

dapper

fluks munisipale bul

 

Jou drama faan se trein het ʼn onuitwisbare indruk gemaak op my as jong student, dus het ek kiertsregop gesit toe ek die naam “Faan” raaklees op bladsy 62, in die gedig “dammakers”. Simpelfaan as oer-onskuldige, die naïewe pelgrim op reis deur die lewe, speel ʼn belangrike rol in jou oeuvre as dramaturg. Integreer jy argetipes instinktief in jou digkuns ook en tot watter argetipe vind jy jouself die meeste aangetrokke? Is daar ʼn argetipe wat telkens vanself opdoem in jou werk?

Ek dink die argetipes integreer hulself – soos in my dramas – ook in my digkuns. Veral drie: die “oer-onskuldige”, die lewe as ʼn onstuitbare inisiasieproses en die weerlose, verontagsaamde geknelter in onreg.

Dankie vir jou antwoorde, Pieter. Nogmaals hartlik geluk aan jou en aan Naledi met nog ʼn sterk publikasie. Lesers behoort uit te sien na hierdie bundel – dit is suiwer leesgenot wat tot nadenke stem lank nadat die kort stelwyse diep en raak getref het. Wil jy vir ons ʼn gedig hier plaas wat vir jou besondere waarde het?

uil

 

in ʼn grondgleufie ontkiem

tussen sandsteenblokke

van die parthenon

of uniegebou

ʼn spriet, beur intiem

 

minerwa

bot in son

op ‘n groen bladsteel

goudgeel ‘n botterblom

 

sy sal haar

ewig verskuil

wysheid in die

oog van ‘n uil