Versindaba
~ 'n Weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

Samespraak is ’n nuwe samewerkingsprojek wat die vergelykende (transnasionale) bestudering van Afrikaanse en Nederlandstalige literatuur op die hart dra.

Die saadjie vir Samespraak is in Junie 2020 geplant toe ek op die webblad Versindaba ‘n pleidooi gelewer het vir die skep van ’n aanlyn forum spesifiek gerig op die vergelykende bestudering van Afrikaanse en Nederlandse letterkunde.

In hierdie skrywe het ek verwys na Nerina Bosman en Wannie Carstens se artikel in De Lage Landen, getiteld “Tussen geleentheid en uitdaging: Die Nederlandistiek in Suid-Afrika”, wat in Februarie 2020 verskyn het. Hierin dui Bosman en Carstens (2020) aan dat “daar steeds ‘n gesonde belangstelling in die bestudering van Nederlands as akademiese terrein” in Suid-Afrika bestaan; dit blyk veral uit “nagraadse skripsies, verhandeling, en proefskrifte van studente”, asook die publikasies in akademiese tydskrifte. Verder noem hulle dat “samewerking tussen individuele navorsers en hulle nagraadse studente in beide die Lae Lande en Suid-Afrika eweneens ‘n goed gevestigde gebruik” is “met gedeelde publikasies en navorsingsprojekte”.

Alhoewel, soos Bosman en Carstens (2020) tereg opmerk is daar ook talle uitdagings vir die Nederlandistiek in Suid-Afrika “as gevolg van die politieke klimaat en die tersiêre omgewing waarin ons in Suid-Afrika werk”, wat onder andere befondsing en krimpende studentegetalle insluit.

As ’n manier om opnuut belangstelling vir die bestudering van Afrikaanse en Nederlandse letterkunde te kweek en die uitdagings wat daarmee op ’n koste-effektiewe wyse te oorbrug, het ek die voorstel gemaak dat ‘n studiegroep vir die vergelykende bestudering van Afrikaanse en Nederlandse in die lewe geroep word.

Die voorstel was uiters goed vanuit verskeie oorde ontvang. Yves T’Sjoen, hoogleraar aan die Universiteit Gent, het op Versindaba geskryf dat gesien die historiese taalverwantskap tussen Afrikaans en Nederlands én die veelsoortige interaksies tussen Afrikaanse en Nederlandstalige literatuur, waarvoor aandag in sowel Suid-Afrika as die Lae Lande bestaan, so ’n digitale uitwisselingsplatform (sonder ’n residensiële universiteit) ’n pragtige uitdaging en ’n relevante akademiese gesprekstool is. T’Sjoen se uitspraak, “Geen leerstoel, maar een internationale en interuniversitere leertool” het dan ook Samespraak se motto geword.

Die alombekende digter en skilder Breyten Breytenbach het eweneens sy stem by dié van T’Sjoen gevoeg en gesê dat dit “tog vanselfsprekend (en vanandersprekend) [is] dat die onderlinge bevrugting en wedersydse gasvryheid en ontdekkings en toeligtings en nuuskierighede waarby die uitwisseling tussen die twee tale (en taalgebiede) al so lank baat, en soveel substansie het, meer koherensie en sigbaarheid verkry.”

In Julie 2020 het Samespraak ‘n bestuur ryker geword met bestuurslede vanuit Suid-Afrika, België, Nederland, Kroäsie, Pole en Tsjeggië. In September het Remona Voges-Van Huyssteen, destyds werksaam by LitNet en tans by Protea Boekhuis, ‘n webblad vir Samespraak ontwerp. Gaan besoek gerus ons webblad by www.samespraak.com.

Die Samespraakbestuur het dit goedgedink dat ons Alfred Schaffer, bekroonde digter en dosent aan die Universiteit Stellenbosh nader, om gedurende die eerste jaar van Samespraak se bestaan die inwonende skrywer moet wees. Schaffer het ons inisiatief vanuit die staanspoor ondersteun en die uitnodiging goedgunstiglik aanvaar.

Die eerste Samespraakontmooeting het op Woensdag, 24 Februarie 2021 afgeskop en dit was ‘n reuse sukses. Yves T’Sjoen (UGent) het die openingslesing van die studiegroep behartig. Die titel van sy referaat was “Met Alfred Schaffer op de brug”. Hierin het hy nie net die doeleindes van die studiegroep duidelik onderstreep het nie, maar ook die talle navorsingsmoontlikhede vir die bestudering van Alfred Schaffer se werk uiteengesit. Hier is openingslesing van T’Sjoen:

Martina Vitackova (UGent) en Andries Visagie (US) het elkeen ook ‘n bydrae gelewer; Martina se referaat het gegaan oor borskankernarratiewe in Afrikaanse en Nederlandse literatuur, en Andries het ’n lesing gelewer oor postkoloniale benaderingsmoontlikhede van kortverhale deur Jan Rabie en Harry Mulisch. Hier is albei opnames:

Die volgende Samespraakontmoeting vind plaas op Woensdag 24 Maart en daarna weer op 28 April. Die program vir 24 Maart lyk soos volg:

‘n Skrywerswerkswinkel saam met Alfred Schaffer vind plaas op Woensdag, 26 Mei. (Die tweede semester se program is nog nie vasgestel nie; as jy dus voel dat jy by Samespraak betrokke wil raak, kontak my gerus by samespraak@gmail.com).

Intussen het die Samespraakbestuur ook kers opgesteek by die geakkrediteerde tydskrif Stilet. Die sekretaris van Samespraak, die doktorsgraadkandidaat Francine Maessen, het saam met Yves T’Sjoen en myself, ‘n oproep om bydraes vir ‘n spesiale uitgawe aan Stilet voorgelê. Die oproep om bydraes behels dat Samespraaklede in 2021 hulle navorsingsprojekte aan Stilet kan voorlê vir publikasie in ‘n spesiale uitgawe wat in 2022 uitgegee word. Vir die inhoud van die spesiale uitgawe stel ons drie soorte bydraes voor:

Eerstens akademiese artikels wat ons wil beperk tot die volgende twee onderwerpe: vergelykende (transnasionale) studies wat die deelnemers tydens die studiejaar onderneem het, of ‘n artikel oor die akademiese, kreatiewe en vertaalwerk van Alfred Schaffer en sy rol as kulturele bemiddelaar tussen Afrikaans en Nederlands. Die tweede tipe bydrae wat in aanmerking kom, het betrekking op die transnasionale ontvangs van Schaffer se werk (onderskeidelik in die Afrikaanse en Nederlandse taalgebied). Laastens word kreatiewe bydraes van Schaffer self aangebied, spesiaal geskryf vir hierdie uitgawe van stilet.digital. Die kreatiewe werk van gevestigde en jonger skrywers in reaksie op Schaffer se oeuvre kry ook ‘n plek in die kreatiewe deel. (Vir meer inligting oor die Stilet-uitgawe, besoek gerus https://stilet.digital/samespraak/.)

Samespraak is bevoorreg om gedurende die aanvangsjaar van sy bestaan in 2021 die P.C. Hooft-pryswenner Alfred Schaffer as inwonende skrywer by ons betrokke te kan hê. Ons wil Alfred dan ook van harte gelukwens met die belangrike toekenning en ons sien uit om sy werk vanjaar by Samespraak indringend te bespreek en navorsingsartikels vanuit verskillende perspektiewe oor sy werk te lewer.

PERSBERICHT

P.C. Hooft-prijs 2021 voor poëzie voor Alfred Schaffer

Op maandag 14 december 2020 heeft het bestuur van de Stichting P.C. Hooft-prijs voor
Letterkunde de P.C. Hooft-prijs 2021 toegekend aan Alfred Schaffer (1973). Dit gebeurde op
voordracht van een jury bestaande uit: Jeroen Dera, Janita Monna (voorzitter), Ester Naomi
Perquin, Carl De Strycker en Michael Tedja. Aan deze belangrijkste Nederlandse literatuurprijs voor
een oeuvre is een geldbedrag verbonden van € 60.000. De prijsuitreiking, die in mei plaatsvindt,
wordt georganiseerd door het Literatuurmuseum. Hoe de uitreiking er uiteindelijk zal uitzien, is
afhankelijk van de beperkingen die de coronapandemie oplegt.
Alfred Schaffer (47) behoort tot de dichters aan wie op relatief jonge leeftijd de P.C. Hooft-prijs ten
deel is gevallen. Alleen Lucebert (43), Gerard Reve (45) en Rudy Kousbroek (46) waren jonger, Gerrit
Kouwenaar en Remco Campert even oud. Schaffer is wel de eerste laureaat die in de 21ste eeuw
debuteerde, namelijk met Zijn opkomst in de voorstad (2000). Schaffer heeft inmiddels tien bundels
gepubliceerd; dit jaar verscheen Wie was ik. Zijn werk werd meermalen bekroond, onder andere met
de Awater Poëzieprijs, de Jan Campert-prijs en de Paul Snoek Poëzieprijs. Hij is als lector Nederlands
verbonden aan de Stellenbosch University en schrijft poëziekritieken in De Groene Amsterdammer.
Recente laureaten in de categorie poëzie zijn: Nachoem Wijnberg (2018), Anneke Brassinga (2015),
Tonnus Oosterhof (2012) en Hans Verhagen (2009). Bekijk een overzicht van eerdere laureaten op
www.literatuurmuseum.nl/literatuurprijzen
Enkele overwegingen van de jury:
‘Schaffers gedichten laten zich in eerste instantie vaak lezen als willekeurige passages uit een
oneindige stroom observaties – maar die willekeur is schijn. Zijn poëzie omvat zeer precies gekozen
momentopnames, met zinnen die ogen alsof er een scalpel aan te pas is gekomen.’
‘Alfred Schaffer is een dichter die zonder met modes mee te waaien midden in deze tijd staat. Dat uit
zich in zijn neus voor moderne communicatievormen, maar vooral ook in de oprechte betrokkenheid
met de wereld die uit zijn verzen spreekt. Schaffers poëzie is nooit los te zien van de context van
Zuid-Afrika, het land waar hij sinds 1996 – met een onderbreking van enkele jaren – woonachtig is. In
zijn gedichten resoneert de verhouding tussen wit en zwart regelmatig, ook vanwege de persoonlijke
achtergrond van de dichter, die een Arubaanse moeder heeft.’
Noot voor de redactie:
Voor nadere informatie kan men zich wenden tot:
Aad Meinderts (directeur Literatuurmuseum en ambtelijk secretaris van de Stichting P.C. Hooft-prijs voor
Letterkunde): aad.meinderts@stichtingnll.nl 070-3339633,
of: Janita Monna, voorzitter van de jury (janitamonna@gmail.com of carl.destrycker@poeziecentrum.be)
Bij publicatie foto verplicht vermelden: (NAAM FOTOGRAAF).