Louis Jansen van Vuuren. Die handeling van draai…
Sunday, March 13th, 2011
First day of spring
First day of spring–
I keep thinking about
the end of autumn– Matsuo Basho –
Die ou eikebome staan nog steeds met kaal arms omhoog, maar daar is ‘n verandering in die lug, die boere hier meen dat die seisoen gedraai het. Die eerste sprake van lente in die tuin is die plate psalmwit sneeuklokkies (Galanthus nivalis) wat in die Maartsonnetjie skitter. Dis ‘n spesiale ritueel om ‘n eerste bossie wit kelkies in ‘n glaspotjie (sommer ‘n ou pruimkonfytflessie) op die kombuistafel staan te maak. Dit is asof die onopgesmukte stillewe in sy eenvoud simbool word vir die ‘draaiende‘ seisoen.
Daar is plasse krokusblommetjies (Crocus laevigatus) oral onder die bome en hulle groei oordadig wit en pers tussen klam kolle mos op die grasperke. Alles wat kan bot en blom is afwagtend, oorgehaal, daar’s botsels en swelsels aan elke lewende loot. Die kroon van hierdie voor-lenteskouspel is die klossies wilde irisse (Iris recticulata) wat vol durf en bravade fluweelblou blom.
‘n Groot helder wolklose hemel word hier Le grande Bleu genoem Die groot blou. Op sulke dae, wat nou die orde van die dag is, kom alles in die dorpie na die winterdut weer aan die gang. Oompies in blou overalls spit en hark en grawe in hul potagers . Markdag is weer vol heerlikhede soos die eerste rosige ruhbarberstele. Boussac, die dorpie waarin ons woon het tydens die Romeinse as Boussacum bekend gestaan. Die omgewing is argeologies goed bedeeld en het o.a. prehistoriese sites en ook Romeinse, Romaanse en Renaissance boustrukture. Die Franse skryfster, Georges Sand (1804-1876) het lang periodes in Boussac deur gebring en ‘n boek, Jean, hier geskryf. Frédèric Chopin(1810-1849) haar minnaar het van sy mooiste werke tydens sy verbintenis met Sand gekomponeer. Sy was ook goed bevriend met Franz Liszt (1811-1886) en Gustave Flaubert (1821-1880).
Die seisoenale siklusse beklemtoon ‘n onderliggende reeks patrone. ‘n Soort bloudruk vir die looptyd van die lewe. Sirkelvormige ritmes wat ons instinktief herken en wat tot in ewigheid herhaal word. Die kringloop van dag en nag, van die son en die maan …
Circle Theory
there are four extremes
in nature
here there then now
we know these via symbol
day night dusk dawn
summer winter fall spring
Ilexa Yardley
06.21.2010
Ons word letterlik deur sirkels omsirkel. Dink aan die sierlike ring waarmee ons so ywerig trou belowe, die verkeersirkel waarom ons behendig stuur, die ronde tafel van koning Artur, die wiel van fortuin, die bose kringloop, ‘n ronde getal, ‘n rondawel, Rinke Ranke Rose (Ring a Ring o Roses), die Doni Tondo van Michelangelo, die vergulde stralekranse om die Heiliges se hoofde en die lieflike gebrandskilderde loodvensters van die Notre Dame de Paris.
In die Franse digkuns kom een van die sirkelpatrone sterk na vore wat tot vandag toe nog digters en liedjieskrywers begeester. Ek vind die ou Franse digvorme boeiend en kan my verkyk aan al die moontlikhede en moontlike gebruike en aanpassings.
Die Rondeel (Rondelle, Rondeau, Rondelet wat ‘n korter weergawe is)
(rŏn’dəl, rŏn-dĕl’)
Die Rondeel is ‘n Franse liriese digvorm ( formes fixes ). Daar bestaan etlike variasies en verbouings van die digvorm, maar gewoonlik bestaan die rondeel uit dertien of veertien reëls. Dit word ingedeel in twee kwatryne gevolg met ‘n kwintet (13 reëls in totaal) of ‘n sestet (12 reëls in totaal).
Die eerste twee reëls van die eerste stansa is ‘n refrein, wat herhaal word as die laaste twee reëls van die tweede stansa en die derde stansa. Daar is slegs twee rymklanke .
Rondeel deur Charles D’Orlean 1395-1465
|
Le temps a laissé son manteau De vent, de froideur et de pluie, Et s’est vêtu de broderie De soleil rayant, clair et beau. Il n’y a bête ni oiseau Qu’en son jargon ne chante ou crie: Le temps a laissé son manteau De vent, de froideur et de pluie. Rivière, fontaine et ruisseau Portent en livrée jolie Gouttes d’argent, d’orfèvrerie; Chacun s’habille de nouveau: Le temps a laissé son manteau De vent, de froideur et de pluie. |
The weather has cast off its mantle Of wind, of cold and of rain, And is clad in embroidery Of radiant sunlight, clear and fine., There is neither beast nor bird Which in its language does not sing or cry: The weather has cast off its mantle Of wind, of cold and of rain. River, spring and stream Wear a pretty livery Drops of silver and jewellery; Each dresses itself anew: The weather has cast off its mantle Of wind, of cold and of rain |
Daar is baie variasies van die rondeel . Byvoorbeeld, soms word slegs die eerste reël van die gedig aan die einde herhaal, of: die tweede refrein word aan die einde van die laaste stansa geplaas.
The Wanderer
Love comes back to his vacant dwelling,
The old, old Love that we knew of yore!
We see him stand by the open door,
With his great eyes sad, and his bosom swelling.
He makes as though in our arms repelling
He fain would lie as he lay before;
Love comes back to his vacant dwelling,
The old, old Love that we knew of yore!
Ah! who shall help us from over-spelling
That sweet, forgotten, forbidden lore?
E’en as we doubt, in our hearts once more,
With a rush of tears to our eyelids welling,
Love comes back to his vacant dwelling,
The old, old Love that we knew of yore!
Henry Austin Dobson(1840-1921)
Ander toevallige sirkelvorms wat my nou opval is die van verlate leë neste. Gewrong uit al wat spriet- en grassoort is. Sommige uit takkies en tou. Na die winter word die vakante neste oop en bloot gelaat in die blaarlose takke. Die raserige swart kraai is nou baie opvallend in die tuin en die neste sit soos kladkolle in die boomskelette.
Dis asof die maand Maart aan die kraai behoort. Die ander voëls is minder openbaar in die blaarlose bome, of dalk elders doenig waar dit nog warmer is. Kort voor lank verander die ganse ruimte en dan word kraai een van ‘n groot gemeenskap. Maar altyd met ‘n sterk teenwoordigheid.
Kraaie, leë neste en die veranderende natuur laat my dink aan soel somers in St. Remey de Provence. Ook aan Vincent en die skildery vol fladderende swart voëls. Hoe die tuin sawens verdonker en die kraai vir oulaas die dag vaarwel roep….dag nag skemer dagbreek
Skemer
Voëls fladder in die boomkruin rond;
laaste lig sak somber weg.
Rooi gekwas die skemer ruim,
blou sedimentfantoom,
neste en holtes vaag die donker takke in.
Als verdof in damas van aand –
eerste ster wat skugter sprokkel.
Waar voel jy die skemers aan
op jou wandelsweë ver van my?
Roek skrou die dag vaarwel,
waarsku sluimerende mens
teen bakoorjakkals en sjamaan.
Donker nou die hele tuin;
aand se eerste roep
die honger toringuil.
LJVV Tempermes
‘n Laaste vers waarin die blink swart raaf ‘n rolverdeling het, vir nou:
The Door
Out under the sun stands a body.
It is growth of the solid world.
It is part of the world’s earthen wall.
The earth’s plants-such as the genitals
And the flowerless navel
Live in its crevices.
Also, some of earth creatures-such as the mouth.
All are rooted in earth,or eat earth, earthy,
Thickening the wall.
Only there is a doorway in the wall-
A black doorway:
The eye’s pupil.
Through that doorway came Crow.
Flying from sun to sun, he found this home.
(Ted Hughes. From the Life and Songs of the Crow)
 Louis Jansen van Vuuren Louis Jansen van Vuuren is in Middelburg, Mpumalanga gebore. In standerd sewe skryf hy in by Hoërskool Middelburg se kunsklas. Sy eerste kunsuitstalling vind op 17-jarige ouderdom in die Metodiste-Kerksaal in Middelburg plaas. Die uitstalling trek die aandag en The Rand Daily Mail en Vaderland skryf oor die jong man met belowende talent. Louis studeer later in die kunste en behaal ‘n BA Honneurs by die Universiteit van Stellenbosch. Vele uitstallings van sy kunswerke volg, plaaslik sowel as internasionaal. In 2010 publiseer Jansen van Vuuren sy eerste digbundel, Tempermes, wat goed ontvang word. Volgens Dr Riana Scheepers is hy ‘n digter wat dit regkry om sy lesers te beheks, om soos ‘n wilde, jong wolf die hekke van digterlike konvensies oop te huil, en dit boonop in oeroue digvorme soos die sestina, die aubade en die hooglied. Louis werk en woon in Frankryk op ‘n landgoed naby Boussac. |
