Versindaba
~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

Abraham H. de Vries

As ‘n mens politieke oorwegings rondom die geskiedenis van Afrikaans en apartheid vir ‘n oomblik tersy lê, is die Akademie se grootste versuim wat betref die toekenning van die Hertzogprys aan ‘n Afrikaanse skrywer dalk nie Adam Small nie, maar Abraham H. de Vries. Anders as Small publiseer De Vries nog aktief; die verskoning van ‘die reglemente maak ‘n toekenning onmoontlik’ is dus nie op hom van toepassing nie.

‘n Hele aantal van De Vries se bundels (beslis Die Uur van die Idiote en Nag van die Clown) was as individuele werke sterk genoeg om die Hertzog te verdien; en as ‘n mens na sy oeuvre as geheel kyk (na die kwaliteit daarvan maar ook na die belangrikheid van sy werk in die vestiging van die kortverhaal as ‘n toonaangewende genre in die Afrikaanse letterkunde) is dit werklik absurd dat De Vries nog nooit die ontvanger van daardie prys was nie. Wat moet die man nog doen om te kwalifiseer? ‘n Roman skryf?! 

‘n Keur uit De Vries se “ernstiger” verhale, Die Behoue Huis, het onlangs by H&R verskyn. Ek het vir Die Burger ‘n resensie daaroor geskryf; dit het gister verskyn. In die resensie vergelyk ek De Vries (slegs deels tong in die kies) met Bob Dylan. By beide Dylan en De Vries kry jy daardie “modernistiese” impuls tot eksperimentering, grensverskuiwing en self-vernuwing; maar beide bly “folk” kunstenaars: gewortel in ouer retoriese tradisies en ten diepste verbonde aan die landskappe, karakters en mitologieë van spesifieke plekke.

Ek het nie geweet hulle gaan die Dylan-vergelyking as kop gebruik nie, en ek het vergeet om die koerant te koop voor ek Maandag vroegoggend ‘n vliegtuig na Johannesburg moes haal. Ek was dus erg verras en sommer heel ingenome toe die man in die ry voor my sy koerant by die boekeblad oopslaan, en daar staan dit in dik, swart letters: “Die Bob Dylan van die Afrikaanse lettere”!

Terloops, ek sien Crito skryf op sy blog (ja, ek is egosentries genoeg om te gaan kyk wat Crito oor my skryf…): “Desmond Painter … ken nie sy Dylan nie”. Het jy nou al in jou lewe iets so belaglik soos dit gelees?! Gmf!

Crito

Dit verbaas my altyd dat LitNet se sluipskrywer, Crito, soveel positiewe terugvoer op sy ‘metaresensies’ kry. Dit is sekerlik nie ‘n slegte konsep vir ‘n blog nie, maar vir my klink sy ‘analises’ te dikwels na lukrake uitsprake, en soms is hy gewoon ongemotiveerd en onregverdig in sy kritiek. En hy lees dikwels swak.

Hierdie week maak hy byvoorbeeld ‘n paar vreemde (meestal negatiewe) opmerkings oor Hennie Aucamp se resensie van ‘n Uys Krige briewebundel in laasweek se Die Burger. Hy begin so: “Ek het dié resensie talle kere herlees die afgelope dag, en al hoe sterker begin voel dat dit een van daardie kuriositeite is wat mens moet uitsny en in ‘n plakboek bewaar.”

Dit word gou duidelik dat Crito die resensie nie bloot wil uitknip en bewaar omdat hy dink dit goed is nie. Nee, Crito reken dit is “‘n resensie wat mens telkens meer van Aucamp vertel as van Krige – so al asof dit geskryf is met die bykomende doel dat dit eendag gebundel sal word in ‘n bloemlesing van soortgelyke skryfwerk deur Hennie Aucamp.” 

As Aucamp sy resensies met herpublikasie in bloemlesings in gedagte skryf mag dit dalk verklaar waarom hulle so deeglik en stilisties so fyn afgewerk is, maar ek dink nie dit is wat Crito wil insinueer nie. Dit klink vir my asof hy Aucamp daarvan wil-wil beskuldig dat Aucamp met sy resensie homself eerder as die boek onder bespreking probeer dien. Maar wat is die punt van so ‘n insinuasie? En as dit nie ‘n insinuasie is nie, wat dra die opmerking by tot ‘n kritiese lees van die resensie? Ek verstaan nie.

Maar Crito insinueer nie net nie, hy maak ook stellings — merkwaardige stellings, nogal, vir iemand wat die resensie volgens eie getuienis vir ‘n dag lank telkens herlees het: “Soms lewer dit [die resensie -DP] groot koddighede op: ‘Ek stem nog volkome saam met myself wanneer dit by uitsprake oor die leerjongenskap van Krige kom …’ Dit is werklik belangrik om dit te weet, net jammer dat ons nie weet waar en wanneer hy [Aucamp – DP] hom voorheen oor die leerjongenskap van Uys Krige uitgelaat het nie. Sal maar moet wag vir die Aucamp-bloemlesing.”

Nou ja, hierdie opmerking is gewoon nonsens, en dit maak die insinuasie van ego-gedrewenheid alte meer onverskoonbaar. Aucamp maak dit inderdaad eksplisiet duidelik waar sy vorige skrywe oor Uys Krige se briewe verskyn het. Lees maar self: “Hierdie resensent [m.a.w. Aucamp – DP] het toegang ­gehad tot die briewe, en kon dus ’n opstel skryf, ‘Die leerjongenskap van Uys Krige’, vir sy werkboek vir kortverhaalskrywers, Die ­blote storie 2.” Dit staan daar, duidelik vir enigiemand om te lees.

Nou vra ek jou… en ek vra dit onder my eie naam!

Dalk Crito?

Soos gewoonlik word ek deur daardie gemaskerde metaresensent, Crito, tereggewys op die se blog oor my resensie van Hennie Aucamp se Oor en weer. So gaan dit maar; ‘n mens leer uit kritiek, al kom kritiek in die Afrikaanse openbare domein darem net te veel kere uit die oord van skuilskrywers, soos die Critos, die Wysneuse, en so aan… Mans wat hulleself voordoen as vroue, joernaliste wat hulleself voordoen as huisvroue, dis maar ‘n deurmekaar storie! Wys tog julle gesigte, mense!

Maar dit eers daar gelaat. Crito is heel korrek: in my poging om die resensie so kort moontlik te hou, het ek nagelaat om duidelik te maak dat hierdie ‘n bundel onderhoude met Aucamp is. My fout. My eerste poging het begin met ‘n beskrywing van die boek, waarin ek pertinent genoem het dat dit gaan oor ‘n versameling onderhoude wat verskillende Afrikaanse skrywers, joernaliste en akademici oor die jare heen met Hennie Aucamp gevoer het. Nie-Kapenaars wat die resensie dalk hier gelees het: nou weet julle!

Maar ek wil darem ook verskil van Crito op twee punte; nie wat wat betref die kwaliteit van my resensie nie, maar eerder oor Aucamp se bundel. Crito skryf: “Die feit dat hy [Desmond Painter] niks kon vind [om aan te haal] van iemand wie se aforistiese skryfwyse hy hoog aanslaan nie, is veelseggend.” Nee, dit is nie veelseggend nie. Daar is baie, baie te vind in Aucamp se boek wat aanhaalbaar is. Daar was gewoon nie plek vir aanhalings in die resensie nie. Deesdae is ‘n mens gelukkig as jy 900 woorde in ‘n koerant gegun word, so ‘n mens is geneig (ek, altans, is geneig) om van aanhalings ontslae te raak ten einde my draaie te kry. Hoe kan die feit dat ek niks aanhaal nie in elk geval beteken daar is niks om aan te haal nie, terwyl ek Aucamp se skryfstyl eksplisiet in die resensie komplimenteer? Dit is nogal ‘n hebbelikheid van Crito om “tussen die lyne” te wil lees, wanneer daar niks noemenswaardig tussen die lyne staan nie.

Tweedens, Crito skryf so oor sy uiteindelike besef dat dit in Oor en weer om onderhoude met Aucamp gaan: “ek moet erken dat ek gehoop het dat interessanter persone [as Aucamp self] die onderwerpe van die onderhoude sou wees.” Ek dink daar is genoeg mense wat Aucamp interessant vind, as mens en skrywer, om so ‘n boek te regverdig. En in elk geval: Crito is veronderstel om resensies te resenseer, nie die boek of skrywer onder bespreking nie. Want dan het ons immers ‘n Crito 2 nodig, wat vir Crito 1 kan teregwys dat “ek het gehoop dit is ‘n ander boek as die een wat dit is” nou nie juis goeie gronde vir ‘n negatiewe oordeel oor ‘n boek is nie. Wie gee in elk geval om of ‘n gemaskerde blogger met ‘n obsessie oor ander mense se resensies dink Aucamp is ‘n interessante onderwerp vir onderhoude of nie? Nee wat, Crito, hou jou by jou resensie-lees!

Laastens, ek is natuurlik baie ingenome daarmee dat Crito, ten spyte van die onverstaanbaarheid van my teks en sy irritasie by die lees daarvan, nogtans dink dit was ‘n “andersins baie goeie resensie”!!!! Crito is ‘n veel meer lankmoedige en vrygewige leser as wat ek ooit sou kon wees. Dankie!