Poësie as afgekoelde maaltyd
Monday, February 1st, 2010
Mosterd na die maal
Soos ek in Donderdag se Nuuswekker berig het, was ons nie suksesvol in ons onderhandelinge met die borg en uitgewer van Charles Ducal se Gedichtendag-essay om ‘n kopie daarvan vir die webblad te bekom nie. Alhoewel hulle nou nie juis uitgebrei het op die redes vir hul besluit nie, kom dit in wese daarop neer dat hulle die “heiligheid” van die boek wil beskerm deur nie dié belangwekkende teks voor daar ‘n jaar verloop het, op die internet beskikbaar te stel nie. En as sulks is dit hul goeie reg; hulle is immers die borg vir die publikasie daarvan. Nogtans is dié siening iewat kortsigtig, volgens my. Die hele idee van die Gedichtendag-essay is tog júís dat dit ‘n teks is wat tot die beskikking van elke poësieliefhebber (wêreldwyd?) gestel moet word. En waarom dan nie ook via die internet nie? Of dink die borge dat ons as Afrikaanssprekendes geen belang het by wat in hul taalgebied gebeur nie?! Nietemin, die borge se houding herinner ‘n mens op ‘n ongemaklike manier aan ‘n kind wat nie wil hê dat ander kinders ook met sy of haar speelgoed mag speel nie …
En op welke manier dien dít die digkuns, wonder ‘n mens.
Maar nou ja, die internet is ‘n geduldige masjien. Iemand – en vanoggend verswyg ek liewers name én skakels – het wel die slotgedeeltes van Charles Ducal se uitgebreide essay oorgetik en op die internet geplaas. Graag kopieer ek dan dié gedeelte volledig hieronder. Ook was Charles Ducal vriendelik genoeg om vir ons die lesing te stuur wat hy ten aanloop tot die publikasie van Gedichtendag-essay daaroor gelewer het. Dit op sigself is ‘n besonderse gebaar beslis die lees werd.
***
Ironies genoeg is ons Blogfokus vir Februarie, synde Valentynsmaand, “die liefde”. Joan Hambidge het spesiaal vir dié geleentheid ‘n essay oor die liefdesgedig geskryf en soos dit die geval was verlede maand, sal die bloggers ook mettertyd vertel van hul gunsteling liefdesverse en/of -bundel. (Philip de Vos het byvoorbeeld reeds sy stories oor die liefde geplaas.) So – laat kom die briewe vir die Brieweboks oor dié onderwerp en staan ‘n kans om die R250-geskenkbewys te wen.
Graag maak ons dan ook bekend dat Melanie Grobler se brief, Wordende digter, as die Januarie-wenner aangewys is. Veels geluk, Melanie! Hopelik sal dié koopbewys darem help dat jy ten minste een of twee van die boeke wat jy verloor het, sal kan vervang.
O, ja. Amper vergeet ek. Ons maandelikse Nuusbrief aan De Contrabas is gister geplaas.
A luta continua. Die stryd duur voort.
Mooi bly.
LE
Alsof de tekst zelf een afgekoelde maaltijd is
“Ik ben ervoor te lezen wat er staat. Ook al is het dikwijls niet duidelijk wat er staat en vraagt het veel verbeelding en interpretatie te zien wat er zou kunnen staan. Een gedicht is geen spons, geen projectiescherm, geen kapstok. Het is taal, het is tekst. Herman Servotte begon in 1971 zijn cursus Engelse poëzie met deze definitie: Poetry is highly organised speech. Dat staat sindsdien in mijn hoofd gebeiteld, boven de poort waardoor de gedichten mijn hersenen binnenstromen. Om te genezen van de willekeur van ‘wat ik erin zie’ en ‘wat ik erbij voel’, de vaagheid en onzorgvuldigheid van ‘mijn persoonlijke interpretatie’, het degraderen van het gedicht tot klankbord van mijn ‘creatieve verbeelding’. Een gedicht lezen is om te beginnen strikter, secuurder en geconcentreerder lezen dan men doorgaans gewoon is. Dat is onvermijdelijk, gezien dat ‘highly organised’ van de taal. En het vraagt tijd.
Misschien lezen daarom zo weinig mensen poëzie, ook onder hen die wel een ticket kopen voor de schouwburg om de dichters en dichteressen te horen voorlezen. Ik weet dat het een genot kan zijn te luisteren naar de muziek van het woord, ook al begrijpt men er niet zo heel veel van. Zoals het ook een genot is zappend door tv-land te dwalen en hier en daar een beeld op te pikken. En ook de meest vluchtige kennismaking blijft nog altijd een kennismaking, waarvoor geen dichter zich te goed moet achten. Maar het heeft ook iets denigrerends. Alsof het toch meer om de sfeer en de stemming gaat dan om de tekst. Alsof de woorden in de eerste plaats dienen om een soort fluïdum te creëren dat de toehoorder omwikkelt en doordringt en hem het gevoel geeft naar diepe diepte en hoge belangrijkheid te verhuizen. Na het feest stromen honderden gasten de zaal uit, en hoeveel verkochte bundels levert dat op? Die gasten zijn voldaan, het was mooi, er hoeft niets meer bij. Tot volgend jaar. Alsof de tekst zelf een afgekoelde maaltijd is, een verschaalde pint, een flets hangende bloem.”
© Charles Ducal (uit: Alle poëzie dateert van vandaag : gedichtendagessay 2010, Vlaams Fonds voor Letteren)
