Breyten Breytenbach. klein reis as stippelkoei van ‘n jaar…
Friday, September 16th, 2011klein reis as stippelkoei van ‘n jaar se weggaan fragmente
en hoe die pampoen vrot geword het
(‘n nostos)
“The poetic fact pre-exists”
-Ezra Pound
*
Ons het die koerante gelees. Baie.
Elke oggend het gekom met ‘n lading
geweld, verlies, droefenis, verwondering,
magswellus, paniek, intriges, bloed (baie bloed),
ekstase, leuens, oorloë en gerugte van oorloë,
dooie bergies en dooie dassies –
die neerslag van ou-ou verbranding
en van donker chemikalieë
het ons hande met nuus bevlek
*
agter ruite buig die wind
wolke en see se wit fronsnate
na ‘n ander diskoers
die tyd van vye het gekom
en toe druiwe, en gegaan
‘n afskeidsvers as koei in die sloot
waar ons om die tafel sit
om saam die vis en die brood te eet
en die wynglas in ‘n ritueel van vertrek te lig
sodat son soos die bloed van tye nog glans
en ons weerkaatsings in die ruite sien
dansgebare maak
tot siens, tot siens
(goodbye Koos, goodbye)
*
lettergrepe wat mekaar te lyf gaan
met die kapmesse van wanhoop
*
ons sal vlieg: trekganse
in die ryspapierruimte
van ‘n ou skilder op die knieë
in die nag
wat ‘n verbeeldingsvlug is
sal ek aan julle dink
*
want om so oor Afrika te vlieg…
hierdie droewe smeulende landmassa
hang ‘n goiter aan die hart
met ver benede die geflikker
waar vlieënde metaaldrake
dood spuug
en ander gepantserde gedrogte
mure verpulwer
en dooies op straat bewegingloos dans
in verspotte posture en met
opgeblase pense
klein is hulle soos karakters in reistonele
van die ou Chinese meester
onbenullig soos daardie miere
wat die ontbindende vlees
woord vir woord sleep
na enklawes van verorbering
onder die soetdonker aarde
*
o die lewe is onvoorstelbaar
alhoewel dit al hoe meer voorspelbaar word
hoe langer jy lewe
(verby die die-by datum)
totdat jy die stel en die spel verloor
oorstelp deur die duiseling
van dansende engele op die speldekop
*
(this desert country / where every shadow / is a bird of comfort / for the unhinged poet)
*
die dood van jou vader
hy is lankal oorlede
sy dood bly jou by
as ‘n onderhuidse hede
‘n voortdurendheid onder lede
is soos ‘n smeersel diepkennis
wat lankal in jou brood
gesyg het
en soek jy nou ‘n soetigheid
van woorde
om daardie smaak
onsigbaar in die mond te maak
die lewe is
sluk vir sluk
‘n skryfoefening
*
(“Since his pet potbellied pig
wandered away from home,
Aiken Hart slumps into a depressive
dolour every time he smells bacon.”)
*
weg van hier waar die Suiderkruis se knypers
soos passers die oneindigheid
van die ewige nag afmeet
na ‘n ander halfrond
na die versteende denke van grys stede
na ‘n ander hemel
waar die môrester ‘n bakenvlam is
wanneer die ganse werf
swymel van jasmyn
en in die verte pieke wit rook
bekots met hoogte-asem
*
die dralende geur van lindebome
wat reeds hul bloeisels afgewerp het
oor die sypaadjies
verleë ligte leë ooglede
en in ander strate lilatakke in blom
ligpers oor mure getros
om af te loer
*
all is well
the moon in well
swelling a wet baby
moon is round
I shit a pound
talk to the hound
tomorrow sound
s’truth
*
daardie rookpilare oordag
en die vuurkolom in die nag
van die woestyn
dui die krematorium aan
dis goed dat alles wat ooit lewe was
nou die medegeleefdes se roet en as
is in die woestyn
om die soete weg te verlig
mens wil immers nie afdwaal nie
*
(“Corruption was correlated with earthquake deaths, haze was correlated with Shangainese deaths, and flipper banding by scientists was correlated with king-penguin deaths. Colombian officials seized a narco-pigeon, and Saudi Arabia detained a vulture affiliated with Tel Aviv University. Police in Phorzheim, Germany, detained an owl who was drunk on schnapps. Dozens of Romanian starlings drank themselves to death. One thousand Italian turtle doves fell from the sky with blue-stained beaks; 500 starlings and red-winged blackbirds were found dead on a road in Pointe Coupee Parish, Louisiana; and 4,500 Arkansas blackbirds were thought to have been killed by fireworks.” Findings, Harper’s Magazine)
*
*
hoe ek vorentoe leun in die kompartement met my hand op haar knieg so asof ek haar sou ken om my ganse lewensverhaal vir haar te vertel, dringend, wie ek is waar ek vandaan kom hoe ek tot hier gekom het ek weet nie, hoe die woorde uit my tuimel en stort terwyl die reis se onverbiddellike onsamehangendheid buite verby die donker nagtreinvenster swiep – gloeilampe soos smeertrane, bosse, klosse dorpies, ‘n peillose nag, die stofmaan, duisternis vol lewe, alles wat wieg en skree soos ‘n trein se fluit ; hoe sy toe ek niks meer oor het om te sê nie en vorentoe leun in die kompartement met my hand op haar knieg so asof ek haar sou ken, nou leeg gebieg met ‘n tong wat te veel geword het in die mond en reeds nie meer weet wat was lieg en wat verbeeldingsklanke met die verhemelte en wat die onsamehangende onverbiddellikheid van ‘n nag wat verskiet in die niet nie, hoe sy wegdraai van haar afbeelding in die ruit die kombers opgetrek tot aan die skouers van haar knopperige lyf so asof sy bang is ek sal die vere sien, om haar oë so groot dié van ‘n uil agter die blinde brillense na my te draai en te sê: I’m sorry. You’ll have to come again.
*
*
nou dit reeds laat is
onthou ek dat ek ‘n paar indrukke
wou skryf –
hoe die maan gekantel het
en paddas kraak in die vywer
en hase en muise en wildeswyne
en geeste skarrel in die bos
en nou ek dronk van whisky is
onthou ek dat ek iets van hierdie dag
wou onthou om nie te vergeet nie –
dat die dag lig en vol kleur was
dat ek geskilder het
dat my hart gebrand het
van vreugde oor die lewe
van Mikis Theodorakis –
dat ek trots was op die verdraagsaamheid
wat dit vir my moontlik maak
om myself waar te neem en vergesel
en te geniet
deur die lied van ‘n paar indrukke
*
ken jy die stil vreugde
en eerbiediging
van ‘n ronde ou-heuningkleur
koekie seep
in ‘n vaalwit bakkie
met net genoeg groenerige skaduwee?
ken jy die nederige geskiedenis van son
en wind
van die skille onder die tafel
op die meester se doek
wat vertel van geloofsdade en wonderwerke?
weet jy dat speserye gebruik is
die naeltjie, die kaneel
om die vleeslike teen verderf te bewaar
en binneplaas en stoepkoelte daar is
om te oorleef teen hemel en woestyn?
*
niks saliger as dit
middernag verby
die maan byna vol
skerp reliëf van donker bosse
swaar en stil met voëls
en werf gebaai
in helder lighoofdige sluimermymeringe
van die ewig bestaande afwesigheid van son
die geur van jasmyn
groen sterre
en skielik weer
iewers uit die heuwel
jakkals se rillende tjank
*
my mense, nou dit aand word
oor die wye land,
nou die geritsel van vlerke soos die klik-klik
van ‘n droë rugstring is,
nou soek ek julle wat name gehad het
en gesigte en hande en die warmte van tonge
ek het julle so lank in die woorde gelê,
voorgelê en vasgemaak,
dat die smaak van grond en son vervlieg het
en net die versuikering van beweging oorbly
verskoon my, julle wat nou skoon is
van alle vlees en tekstuur
en vergun my om oplaas saam
met julle te vergaan,
één en afwesig te word gestroop
van geheue
in die skuur van ewige reise
*
elke dag is toegooimooi
*
eers dán
by volmaanhelderheid
as onthulsel van stof
se stilte oor die werf
wéét jy vlees is pampoen
Blackface Buiteblaf
15-16 September, 2011
