Yves T’Sjoen. Afrikaans in Gent
Sunday, March 30th, 2014
Afrikaans in Gent
Begin 2014 keurde de Raad van Bestuur van de Universiteit Gent, na gunstig advies van de faculteit Letteren en Wijsbegeerte, de oprichtingsverklaring goed van de onderzoeksgroep Gents Centrum voor het Afrikaans en de Studie van Zuid-Afrika. Wat officieel een samenwerkingsverband heet, verzamelt expertises met betrekking tot de politieke en sociale geschiedenis van Zuid-Afrika en het Afrikaans (taal- en letterkunde) die in de faculteit beschikbaar zijn. Onderzoekers van de vakgroepen Letterkunde, Taalkunde en (Afrikaanse) Talen en Culturen participeren in het onderzoeksteam. Naast leden van de faculteit werkt het Gents Centrum met geassocieerde leden die zijn verbonden aan universiteiten in Zuid-Afrika (o.a. Bloemfontein, Johannesburg, Kaapstad, Potchefstroom, Pretoria, Stellenbosch), Nederland (Amsterdam, Leiden) en Polen (Poznan).
De Universiteit Gent organiseert sinds 2011, in de lijn van de seminaries Afrikaans die Luc Renders jarenlang aanbood aan de Universiteit Hasselt, het Internationaal Seminarie Afrikaans. Onderzoekers in binnen- en buitenland die met de taaldiversiteit en het multiculturalisme van Zuid-Afrika bezig zijn en/of die bekend zijn met de taalproblematiek en de letteren van het Afrikaans presenteren lezingen en discussiëren met deelnemers over hun onderzoeksbevindingen. Ook studenten die een masterscriptie schreven over een taalkundig of letterkundig onderwerp m.b.t. Zuid-Afrika krijgen van de organisatoren een forum aangeboden.
In 2014, twintig jaar na de eerste democratische verkiezingen in Zuid-Afrika en de implosie van het op racisme en segregatie gefundeerde apartheidsregime, organiseert de Universiteit Gent ter vervanging van een nieuwe editie van het Internationaal Seminarie een tweedaags colloquium in december. Onderzoekers en schrijvers zullen bij die gelegenheid ingaan op taalkundige, letterkundige en historische aspecten binnen een Zuid-Afrikaanse context. Momenteel worden pogingen ondernomen een van de meest strijdvaardige antiapartheidsactivisten en internationaal een van de belangrijkste zo niet gerenommeerde kunstenaars en schrijvers van Zuid-Afrika een eretitel van de alma mater toe te kennen. Indien er een doorbraak komt in het dossier zal de schrijver en beeldende kunstenaar een publiekslezing aanbieden binnen de context van het groots opgezette colloquium aan de UGent.
Op voorstel van de ambassade van Zuid-Afrika en na ruggenspraak met de stad Gent zal de Universiteit Gent, samen met andere Belgische universiteiten, een Mandela Lectures Series op het getouw zetten. Een interfacultaire stuurgroep buigt zich alvast over een invulling van het Gentse luik van de lezingenreeks. In september 2014, bij aanvang van het nieuwe academiejaar, wordt de eerste lezing geprogrammeerd. De namen van de sprekers worden pas later bekendgemaakt.
In het jaar na het overlijden van Nelson Mandela worden aan de Universiteit Gent tal van activiteiten gepland. De nieuwe onderzoeksgroep, met als voorzitter Prof. dr. Jacques van Keymeulen en in het bestuur geflankeerd door Dr. Annelies Verdoolaege en ondergetekende, zal zich daarnaast inspannen om op de korte termijn een onderzoeksproject voor te leggen aan het FWO-Vlaanderen en het Bijzonder Onderzoeksfonds van de Universiteit Gent. Momenteel bestaan concrete plannen voor een letterkundig onderzoeksproject. De plannen sluiten aan bij de twee boekpublicaties Over grenzen/Oor grense. Een vergelijkende studie van Afrikaanse, Nederlandse en Vlaamse poëzie/’n Vergelykende studie van Afrikaanse, Nederlandse en Vlaamse poësie (2009, i.s.m. Thomas Vaessens, Universiteit van Amsterdam) en Toenadering. Literair grensverkeer van Afrikaans en Nederlands/Literêre grensverkeer van Afrikaans en Nederlands (2012) die Ronel Foster en ikzelf de voorbije jaren binnen het onderzoeksprogramma van het bilaterale raamakkoord Stellenbosch-Gent hebben gerealiseerd. Momenteel is voor de reeks Lage Landen Studies van de wetenschappelijke uitgeverij Academia Press (Gent), met de steun van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek, een nieuw boekproject in wording. Over de dialoog tussen actoren en teksten van de literaire systemen van het Afrikaans en het Nederlands, meer bepaald van de Lage Landen, is veel meer te rapporteren dan tot vandaag is gebeurd.
In het kader van het bilaterale raamakkoord tussen de universiteiten van Stellenbosch en Gent zullen in het derde en vierde kwartaal (juli-oktober 2014) twee Gentse studenten, Hannah Kruithof en Eveline Luwaert, onderwijs volgen aan en onderzoek verrichten in de JS Gericke archiefinstelling van Stellenbosch. Een van de masterscripties in voorbereiding handelt over het redactionele netwerk van periodiek Standpunte waarin Zuid-Afrikaanse, Nederlandse en Vlaamse actoren (critici en schrijvers) actief betrokken waren. Dit onderzoek past in het bredere onderzoeksverhaal dat de volgende maanden zal worden geschreven en zal resulteren in een onderzoeksvoorstel.
Op Versindaba, de onvolprezen weblog van Marlise Joubert, zal ik de volgende weken en maanden berichten over de vorderingen van het onderzoek. 2014 wordt een druk en productief jaar met betrekking tot de relaties die de universiteiten van Stellenbosch en Gent onderhouden. De relaties zijn meervoudig, zeker indien ook het Gentse Afrika Platform (GAP) en de onderzoeksgroep CESAH van de UGent in deze context worden genoemd.
Op de congressen van de Suider Afrikaans Vereniging vir Afrikanistiek (Universiteit van die Vrystaat, Bloemfontein, 30-6 tot 2-7) en van de Afrikaanse Letterkundevereniging (Universiteit van Pretoria, 30-9 tot 2-10) zal verslag worden uitgebracht van deze internationale en interuniversitaire samenwerkingsverbanden die tot nieuw onderzoek en tal van activiteiten (publiekslezingen, schrijverstournees, boekvoorstellingen) aanleiding zullen geven.
(© Yves T’Sjoen)
