N.P. van Wyk Louw 50. Yves T’Sjoen
Monday, May 4th, 2020
‘In de trein naar het diepe Kaapstad’ De maiden trip van Vlaams literair ambassadeur Karel Jonckheere in Zuid-Afrika
“Toen de ambtenaar Jonckheere op 31 maart 1948 vanuit Antwerpen naar het zuiden trok, met het schip de Mar del Plata van de Compagnie Maritime Belge eerst naar Kongo en later naar Zuid-Afrika, stond de dienstreis in het teken van de verspreiding en bekendmaking van de literatuur uit Vlaanderen. Hijzelf heeft daar uitvoerig over bericht, onder meer in een reisdagboek dat in feuilletons in Het Laatste Nieuws is verschenen, later gebundeld in Kongo zonder buks of boy (1957). Na zeventien dagen varen kwam Jonckheere aan in Matadi aan de Kongorivier. Enkele weken later reisde hij door naar Zuid-Afrika. Sinds 1946 bestond een officiële culturele samenwerking tussen België en Zuid-Afrika. Het was Jonckheere en andere ambtenaren er vooral om te doen ‘het overzeese belang van de Nederlandse moedertaal’ onder de aandacht te brengen.”
“Jonckheere reisde met de trein van Johannesburg naar Kaapstad, waar hij in het station werd opgewacht door J. Greshoff, J.C. Bloem en N.P. van Wyk Louw. Daar, op het perron in de Kaap, had dus de eerste ontmoeting plaats met de Zuid-Afrikaanse Dertiger N.P. van Wyk-Louw, ‘de onomstreden leidersfiguur in de nieuwe Afrikaanse literatuur’. Het zou achteraf beschouwd een betekenisvolle ontmoeting zijn, die nog jaren sporen zou trekken door beider levens.”
Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van N.P. van Wyk Louws overlijden diepte ik een artikel op dat in de Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren is opgenomen. In jaargang 7 (2007-2008) van Zacht Lawijd. Literair-historisch tijdschrift is de bijdrage ‘“In de trein naar het diepe Kaapstad’. De maiden trip van Vlaams literair ambassadeur Karel Jonckheere in Zuid-Afrika’ gepubliceerd. De tekst handelt over de contacten van de Vlaamse schrijver-ambtenaar Karel Jonckheere (adviseur voor de letteren, ministerie van Nationale Opvoeding en Cultuur) in Zuid-Afrika, in het bijzonder de vriendschapsrelaties met N.P. van Wyk Louw, W.E.G. (Gladstone) Louw en Jan Greshoff. Jonckheere verbleef in de periode mei-augustus 1948 in de Kaap, een markant jaar in de naoorlogse geschiedenis van Zuid-Afrika.
In de uitgave zijn brieven van Louw en foto’s met Jonckheere, Greshoff en Louw opgenomen. Later is de gewijzigde tekst gebundeld in Over grenzen/Oor grense. Een vergelijkende studie van Nederlandse, Vlaamse en Afrikaanse poëzie/’n Vergelykende studie van Nederlandse, Vlaamse en Afrikaanse poësie (Ronel Foster, Yves T’Sjoen & Thomas Vaessens (red.), Acco, Leuven/Den Haag, 2009).
In het Letterenhuis (Antwerpen) wordt de literaire nalatenschap van Karel Jonckheere geconserveerd. Het archief bevat brieven van D.J. Opperman en N.P. van Wyk Louw, alsook waardevolle documenten betreffende het periodiek Standpunte. De tegencorrespondentie wordt bewaard in het J.S. Gerickearchief (Universiteit Stellenbosch). Het merendeel van de overgeleverde brieven in de Universiteitsbibliotheek Stellenbosch betreft de correspondentie tussen Greshoff en de Zuid-Afrikaanse Standpunte-redacteurs. Annemiek Recourt heeft de documenten bestudeerd en verwerkt in haar biografie over Jan Greshoff (Moralist van de ontrouw. Jan Greshoff (1888-1971), Van Oorschot, Amsterdam, 2018).
De tekst is een eerbetoon aan de dichter en academicus N.P. van Wyk Louw, leerstoelbekleder Zuid-Afrikaanse literatuur, geschiedenis en cultuur van de Universiteit van Amsterdam (1948-1958).
https://www.dbnl.org/tekst/_zl_001200701_01/_zl_001200701_01_0034.php
