Versindaba
~ 'n Weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

 

Die sneeu, die ewige

 

met my voete stampende vir warmte,

in die sneeu,

die ewige.

• Wisława Szymborska

 

Wisława, ek snap die ding van Bruegel se ape.

Ook hier voor my studeerkamervenster is hulle geketting

aan ʼn Jackson Pollock-bos, rinkel hulle

hul kettings

wanneer ek nie weet

 

wat komende is. Maar die ding van die sneeu,

dit begryp ek nie. Ek meen, al hierdie versluierde geweld

waarmee die aarde uitsigloos en sigloos

word te midde van

die wit wat als bepaal –

 

Krap jy dit weg, vind jy nogeens die krugrond

genadeloos onder al hierdie verydelings, onder die soveel

gekristalliseerde water

met kettings wat altoos deur ape

gesleep word

 

deur die kreupelbos van ons kastige onverblyf.

Nogtans, Wisława. Dit bly nietemin te verstane, of hoe,

soos ek met my voete stampende

vir warmte,

want onder die sneeu,

 

die uiteinde van ons heenkome, hierdie strakke

eindgrond waar ʼn aap sy ketting

aanhou krink wat nie weet waarom nie

of waarheen?

 

© Louis Esterhuizen / Junie 2022

 

 

Diaspora

All forms of violence are quests for identity.

When you live on the frontier, you have no identity.

You’re a nobody. — Marshall McLuhan

 

Geen trein is lank genoeg vir hierdie vrag nie.

Geen afstand te na of ver genoeg

vir die uittog tussen soveel roet en as

in trokke wat al treurende reis

na waar plate swart gebrande canola

die nalatenskap van miljoene oë

karteer nie.

 

Geen lokomotief is hier kragtig genoeg

om waens te haak en verby al hierdie veryling

te sleep nie – elke halte is gepak

met derduisende gesigloses, silwer vissies

is hulle nou, hier byeengebring

as die net se uitskot,

iedereen,

 

om skoongemaak, gevlek, en neergelê te word

in ʼn eie geblikte harnas van vrees

sonder heenkome. Want geen lokomotief

is sterk genoeg vir hierdie vrag,

geen stoker

 

braaf genoeg om die vragwaens

van alles wat agtergelaat word, te rangeer

op die dwaalspoor

van hierdie verskrikking nie.

 

 

© Louis Esterhuizen / Maart 2022

 

 

Veel liefliker is dit

(In die spore van NP Van Wyk Louw se “Groot ode”)

 

Laat daar dan dinge wees

wat die mens nie begryp nie, dinge

waaraan hy hom sal wil meet,

 

maar geen berekening vind nie.

Laat daar spieëls wees. En raaisels,

laat hom verward staan

 

voor die wydgevlerkte geduld

van ’n voël in die voue van die wind,

want wat ontbreek, kan nie

 

getel word nie. Laat daarom

die weg van ’n man by ’n vrou

sonder rede wees,

 

want wat baat dit hom –

’n ete van droë brood is immers

beter as maaltye in ’n huis

 

van twis. Ja, wat baat liefde

wanneer daar dinge is wat hy nie

begryp nie, dinge

 

wat afgemete lê in skale

van afskeid en berou: ook dit

kan nie getel word nie,

 

want teen skemertyd

loop hy manhaftig dog droef

en wil dat alles aan sy aard

 

gelyk wees: getuies vir mekaar,

inderdaad, met niemand om namens

húlle te getuig wanneer

 

 

die boom in die agtertuin

sy vrugte swel en sonder huiwering

grond toe stuur nie.

 

Laat daar dan dinge bestaan

wat die mens nie begryp nie, dinge

soos die skramse spel

 

van hande, die fluisterstem

van begeerte, want ja, ook dít vergaan

sonder rede. En vergifnis, los maar

 

vir hom tussen die flenters

van sy refleksie hierdie oomblik,

so sonder vraag

 

of verwyt, en noem dit vreugde

terwyl die drif nog bestaan

vir die mens om ironies te wil leef

 

en die liefde steeds

te behou.

 

 (Uit: Sloper. 2007: Protea Boekhuis)

 

 

 

 

Twee herbesoeke, ʼn ander eeu

 

1. Germanicus

 

Generaal, o generaal –

 

nou’s nié die tyd vir hinkepink nie,

nie die plek om jou ore met praatjies te stut

daar tussen die tente waar konkoksiestories

in die potte prut nie.

 

Nou is sterftyd. O deurlugtige, die vaandels

en trompetgeskal in aantog oor die vlaktes

is jou nié ter wille nie, die rooksinjale

oor jou stede van geen vreugdevuur –

 

dis eie vestings wat brand. O generaal,

nou is nié die tyd vir skuinskyk nie,

want in hierdie uur

sterf ons: aan hierdie

nou

en hier.

 

 

2. Raka-ka-ka

 

Die hekke lê oop, die hoekpale omgestoot.

 

Niemand kom na buite of gaan binnetoe –

in iedere skuilte smul die eens gevreesde

nou as vertroueling aan

elke kouseltjie wat in die rondte

gestuur word.

 

Kyk, die hekke lê oop, die grensdrade slap.

 

Ongediertes loop vry in toegegroeide strate

en wonder waar almal heen is: stig brand,

breek af, niemand kom na buite

of gaan na binne. In elke tuiste word

vrees opgedis

 

asof dit gekook tot troos is, want wanneer hoop

 

bloot soos ʼn liggaam lê, koud en stil in die gras,

en die huis word met ʼn harder gebrul

en ʼn nuwe woede

gevul

 

moet skrik, hongerte en dors soos brood

in stilte gebreek word waar

iedereen

 

op sy eie is. Alleen. Met geen hek

om ooit weer dig

te maak.

 

© Louis Esterhuizen, 2020