Versindaba
~ 'n Weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

oogensiklopedie. Deur Gilbert Gibson. Tafelberg. ISBN 978-0-624-04831-2.

 

Gilbert Gibson het met boomplaats (2005), waarvoor hy die Protea-poësieprys ontvang het, en Kaplyn (2007) ‘n reputasie as digter van die minder toeganklike, van die begripsuitdagende, sogenaamd “hermetiese” of “geslote” soort vers opgebou.

Met oogensiklopedie, wat laat verlede jaar verskyn het, versterk hy dié reputasie op oortuigende en kragtige wyse.

Laat my dadelik sê: Nie naastenby al die gedigte in oogensiklopedie is van die geslote soort nie. Verse soos “aisling”, “another roadside attraction”, “daguerreotipe”, “hoe ‘n motorfiets snags verby”, “huis 16”, “interim:”, “locus iste”, “nietig”, “rehabilitasie”, “ruach jahwe”, “sand”, “selakant (ii)”, “swerf”, ensovoorts spreek treffend genoeg as ‘t ware vir hulleself. Vergelyk die volgende gedig, met sy skreiende ironieë:

 

 

        lamentasie (ii)   

 

welgeluksalig is die wat van die veronderstelling uitgaan

dat alles, ja alles, beter sal word;

diegene van wie die hart van skone skok

in winterswem wil-gaan-staan.

welgeluksalig die wat die reuk van rooigras

as simbool van beterwete onthou,

wat dié gras tussen ander halms kan herken.

welgeluksalig die wie se asem van trappe klim opraak,

naelbyters, angstiges, die wat vroeg soggens wakker word

en nie verder kan slaap nie. welgeluksalig

die wat met die hand skrywe, sampioenplukkers,

horlosieversamelaars, die wat onnodig bang of verlang:

twee vir ‘n stuiwer; die binneste donkerte.

welgeluksalig die wat in vliegtuie vaak raak,

die wat ly aan roomyshoofpyn, oë

soos bloedgestude plasse in die gesig

 

welgeluksalig die wat bemin

met ‘n mond vol gif. in drome vry

is die geluk so gelede

soos ‘n kwashaal op ‘n skildery[.]

 

Maar dan staan daar ook ‘n hele aantal gedigte in oogensiklopedie waarvan ek, selfs na herhaalde lees, moet getuig dat hulle my lesersdrang na die lê van samehangende verband, na koherente betekenistoekenning, bly fnuik. ‘n Voorbeeld:

                       

gras

 

ek vermoed aan die temper van stap

dat vorentoe vaar soos ‘n skip op donker water

 

en daaronder die rivier retireer soos ‘n oog voor skrik,

‘n oomblik beduidend tussen lig en donder.

 

ek vermoed dat elke intrek van asem

‘n aalmoes uit die weerkaatsing van terugkyk stroop:

 

‘n geheim; slitted eyes

die mond ‘n tergende wond

 

wat wind oper forseer

(deur en vir die wolwe).

 

bloed is vir my

soos gras vir waltwhitman,

 

‘n minuskule motief. daaragter,

a long history of madness[.]

 

Maar: júís, besef ‘n mens skielik. Staan die woorde “geheim” en “a long history of madness” nie daar in die gedig vir almal om te sien nie?

Tot tweemaal toe in die bundel (bladsye 16 en 95) word die haglike verband tussen taal en werklikheid uitgespel. Vergelyk uit die gedig “ataraksie” (‘n titel wat waarskynlik ‘n funksionele kontaminasie tussen “attraksie” en “ataksie” behels, waar laasgenoemde term wanorde of ‘n onvermoë aandui om bewegings te beheer as gevolg van senusiekte):

hy verduidelik geduldig hoe taal

die wêreld verwring, hoe die wêreld taal verwring.

Die neerslag van hierdie dilemma in die bundel is ‘n voortdurende spanning tussen helderheid en duisterheid van betekening. En dit gaan nie net om die afwisseling van “begryplike” en “onbegryplike” gedigte nie. Byna elkeen van die meer toeganklike verse bevat ook iets “geheimsinnigs”; let maar op wat in die slotstrofe gebeur van die hierbo aangehaalde “lamentasie (ii)”.

En in elke “duister” gedig is daar minstens moménte van “helder”, onmiddellik treffende formulering, hoewel die implikasie van die gediggeheel mag stribbel teen die leser se begrip. Ek haal maar nog ‘n voorbeeld aan:

           

triste   

 

die aand daal oor die huis nes lig

wat om vuur sirkel, en primitief in vroegdonker die vlam be-

 

sweer. dieper gekring het jou jesus

hierdie aand berei soos ‘n teug uit die hiernamaals, ‘n

vlugtige nabootsing van die intieme verhouding tussen lewe

en dood. hy het in die voornag

sinne enduit van asem laat opraak

agter die wrang trek aan die binnekant van die wang

die keel laat snoer tot stil.

hy het julle almal versorg, en toe uitgestap

in die donker en ver

‘n hond hoor blaf, geweerklank,

asof uit ‘n kerk. die donker was wispelturig

nes vuur om nat hout. in die huis

was die afwesige lig soos ‘n lam geslag,

verlos van pyn en poging tot.

 

en het bo ‘n paar sterre gefladder soos hande as hy

toe-oog sing, hande soos twee parkiete daardie oomblik

voordat die kou finaal oopgaan:

 

die aand daal oor die huis nes lig

wat om vuur sirkel

tot donker[.]

 

Motiewe soos slaap (en die afmattende teenstelling daarvan: slapeloosheid), drome, geslote oë, skemertes, donkerte, onthou en vermoed hou opvallend met sodanige spanning, asook met die epistemologiese twyfel wat dit onderlê, verband.

Trekke van wat al tot afslyting toe as postmodernistiese literatuurkenmerke bestempel is (en ek leen so stuk-stuk uit Hein Viljoen en Chris van der Merwe se Alkant Olifant. ‘n Inleiding tot die literatuurwetenskap), deurspek dus (die lees van) oogensiklopedie:  onbepaaldheid (betekenisfragmentering en -onsekerheid); die gevolglike aktiewe rol van die leser in die konstruksie van die teks; beklemtoning van die ironiese en absurde; die problematisering en radikale relativering van werklikheidsbelewing en van die grense tussen literêre genres; vooropstelling van intertekstualiteit (besonder opvallend gemaak in die reeks “sewe dubbelsinnighede”) en van vasgevangenheid in taal (en literêre vorme, byvoorbeeld vooropgestel in die herhaaldelike benutting van die Shakespeariaanse sonnetvorm in die bundel).

Nie verniet nie lui die slotstrofe van die openingsgedig:

            […] ‘n woordige lei: interspasie     taal

            die oopveld atonaal[.]

Die bundeltitel suggereer ook ‘n spanning tussen die subjektiewe (oog, manier van kyk) en die objektiewe (ensiklopediese kennis, wetenskap) – ‘n teenstrydigheid wat ewe kenmerkend is van die postmodernisme, waar narcisme (ekkerigheid, selffokus deur die skrywer) en selfverlies (leegheid, platheid en fragmentasie van die ek) as ‘t ware meeding as gereflekteerde lewenshoudings.

Die “metafoor van die oog” waarvan daar in die genoemde “ataraksie” gewag gemaak word, slaan op die manier van kyk, op visie, dit wil sê op die beperkte, nie-omvattende, nie-allespeilende kyk (waarneming en gewaarwording) waartoe die menslike subjek gedoem is – die oomblik voor die visioenêre, soos in die woordelys agterin die bundel verduidelik word. Die herhaalde voorkoms van woorde soos kyk, sien, loer, oog, lig, donker, skemer, oftalmologiese, visie en foto’s stippel die deurlopendheid van dié motief in die bundel uit.

Dis eintlik ironies dat die openingsgedig “visioenêr” van inslag is – “uit fragment / tot resonansie geswiep”, hoewel daar ook maar net gevorder word van “onskuld” tot “onkunde”.

 

28°47’S; 27°19’O

 

daar is ‘n plek iktaal

‘n plek waarvan jy weet

waar jy jou geografiese einde

met die ope arms van epilepsie

omhels. die plek het gras uit fragment      neuropoëse

tot resonansie geswiep, die spriet anoniem

 

en weerskante marginale sipresse

wat in die aand konfrontasies vermy

 

onder voed ‘n gefermenteerde reuk soos

aan die binnewand van ‘n populierbos

na reën: eers onskuld, toe onkunde,

die smalle en die breede weg

en all that shit. daar is ‘n plek in temporale

afstand in geheime relaas tot gras,

die lug gegrys die lig laag op laag

 

soos ‘n woordige lei: interspasie        taal

die oopveld atonaal[.]

 

Twee gedigte verder word die waan van die interpretatiewe, begrypende blik (ook – ironieserwys – gesuggeer deur “interspasie” aan die einde van bostaande gedig?) egter skouspelagtig ondermyn as onder meer geykte religieuse sienings en retoriese stelwyses ortografies ontwrig word:

           

ama tis

 

diehe reis ‘n lig en ‘n heil

virwie souek vrees?

diehe reis dietoe vlugvanmyl ewe

virwie vervaar dwees?

‘n droo mgaanver bys oos

wat er wat vallens

kuurt een my

hoë rop hoë rop

jaso os ‘n doods kaduwee

so os ‘n groe ndal:[.]

 

Ook die digter bly beperk tot “die kyk se singende lens”, soos dit in deel (ii) van die reeks “://_mezangelle” gestel word. Dié gedigreeks, asook die gedig “ex libris”, kan uitgesonder word as gedigte waarin die problematiek van die digterlike vertolking op die spits gedryf word, juis ook deur die verregaande aandagvestiging (deur middel van kantaantekeninge en die benutting van allerlei tekens uit die rekenaar- en internettaal) op die tekenmatige, manipulatiewe aard van taal en poësie.

Dat die wyse “whereby visible Objects are represented to the Mind” (uit die aanhaling wat in die bundelmottoposisie staan) ingrypend deur die talige en poëtiese vergestalting daarvan geraak word, word op ‘n hele paar maniere in die bundel beklemtoon.

Eerstens kom ‘n rykdom aan intertekstuele verwysings, toespelings en aanhalings voor, met die Bybel en die tradisionele Afrikaanse geestelike liedereskat wat uitstaan as bronne in hierdie verband. (Onder meer word ook die volgende outeursname genoem of iets van hul werk geëggo: e.e. cummings, James Joyce, Michael Ondaatje, Van Wyk Louw, Borges, Margaret Atwood, Ingrid Jonker, Gert Vlok Nel, W.H. Auden, Wallace Stevens, D.J. Opperman, Breytenbach, Eugène Marais en Jan Celliers.)

Tweedens is kantaantekeninge en/of voetnotas by party gedigte aangebring, onder meer in die vorm van verklarings, uitbreidings en geassosieerde interteksvermeldings. Soms is die gesuggereerde verbande hier (doelbewus) yl, indien nie misleidend nie (soos by die gedig “hipostase”, wat hierna aangehaal word).

‘n Lys van woorde met verklarings is, in die derde plek, aan die einde van die bundel opgeneem, terwyl dié lys ook afgedruk staan op die voor- én agterplat van die bundelomslag. Ook hier is elemente van “onbetroubaarheid” te bespeur: Sommige inskrywings is nie werklik verklarend van aard nie, terwyl enkele verklarings slegs gedeeltelike toeligting bevat.

Die verduidelik van die betekenis van die gedigtitel “hipostase” as “onderliggend tot” is van laasgenoemde ‘n voorbeeld. Eers as ‘n mens in woordeboeke naslaan dat dié term slaan op ‘n “fundamentele beginsel, basis, grondslag”, maar ook op ‘n “enkelvoudige substansie” en op ‘n “substansiëring van ‘n goddelike eienskap”, word iets meer aangaande die gedig duidelik.

 

hipostase

 

nes asof in ‘n ongedroomde lê voor dorpe

die wind onder my vingerafdruk vas:

afdraaipaaie dreigend,¹ verweerde mure nog warm

van gister se son.² na die droom

is die kneusing op my kussing soos die kleur van ploegskaar, alles

in the name of the lord

 

• 1. die arbeid van wind oor dorpe is goedkoop, is seisoenaal: ‘n fisant se opvlieg na onverwagte reën; murasies; die besleg van verskille
• 2. in die skemer is trekvoëls oor die donkerwordende die dorp se dialoog. en bleek die witskrif tot wolk soos ‘n vingernael reg van voor; ‘n maan oor die dorp

 

Vierdens is daar die reeds genoemde benutting van rekenaar- en internettaal en -tekens in bepaalde gedigte.

In die vyfde plek moet in hierdie verband die ontwrigting van die normatiewe en geykte woordgebruik- (byvoorbeeld deur woordsoortfunksiewisselings, of deur ortografiese verskrywings, soos in “ama tis” hierbo) en sinsboupatrone (veral ellipse) genoem word, asook ongewone beeldingswyses wat oral in die bundel voorkom. Die reeds vermelde “ataraksie” haal ek hier ter illustrasie in sy geheel aan:

 

hy verduidelik geduldig hoe taal

die wêreld verwring, hoe die wêreld taal verwring.

skets iets uit ‘n coen-film, vinnige nadertrek-

skote, in die voorgrond die gehuil

van ‘n deur wat oop- of

toegaan. hy wag op onsekerheid, of meer

gru nog, gewisse dood,

die element van verrassing. die woord

is ‘n hond van god. liefde is ‘n doek. hy

glo in die heilige maagd

soos aan die metafoor van die oog

 

die film is ‘n straal, ‘n pad na boek. verban; berou

die verinnerde vanwyklouw[.]

 

‘n Sesde opvallendmaking van die talige en poëtiese ingreep op die werklikheid(-swaarneming) is die benutting van (min of meer) vaster digvorme, soos die reeds vermelde Engelse sonnetvorm, en selfs enkele voorbeelde van Opperman-agtige verse opgebou uit rymende distigons. Meermale eindig andersins eindrymlose gedigte op ‘n nadruklike paarrym – iets wat ook in Gibson se vorige bundels voorgekom het, soos ook enkele voorbeelde van sonnetagtige gedigte en ‘n paarrymende vers in boomplaats.

‘n Besonder sprekende uiting van die taalmatige en derhalwe werklikheidsverwringende afdwinging van orde is die wyse waarop die gedigte in oogensiklopedie alfabeties volgens die beginletters van die bundeltitels gerangskik is. So ‘n alfabetiese rangskikking, byvoorbeeld van bestaande kenniseenhede en velde in ‘n ensiklopedie, is in wese ‘n buite-epistemologiese beginsel, iets heel arbitrêrs dus. Die (manipulerende, maar eintlik magtelose) arbitrariteit van só ‘n ordening word bykomend kenbaar gemaak in die gedig “ideografie” (waar dié titel blykens die woordelys agterin onder meer ironies slaan op “grafiese tekens wat idee […] uitbeeld”). Dis opgebou uit ‘n lysting van die gedigtitels tot (nogal genommerde!) “versreëls” wat telkens een van die benutte alfabetletters dek.

Van die bekende wyses van bundelrangskikking (byvoorbeeld op sikliese en/of reeksmatige grondslag) het ‘n parodie oorgebly – selfs al kom ‘n aantal gedigreekse in die bundel voor, en al lyk dit of daar breedweg van ‘n meer spesifiek gelokaliseerde konteks aan die begin (vergelyk die kartografiese posisieaanduiding as titel van die openingsgedig soos hierbo aangehaal) na ‘n groter, selfs kosmiese verband aan die einde van die bundel gevorder word (waar die mens-God-verhouding in die slotgedig “wat die mens” ter sprake kom).

Hierdie “arbitrêre” bundelrangskikking stel egter juis ‘n funksionele gestalte daar met betrekking tot die strekking van die bundel.

Soos aangedui, sinjaleer die ensiklopedie-deel van die bundeltitelwoord ‘n meer objektiewe kennispool, as teenhanger van die uitgelewerdheid aan die subjektiewe persepsie van die indiwidu. Die uitdrukking “kenosis van die oogensiklopedie” in die reeds vermelde sentrale gedig “://mezangelle” (‘n titel wat luidens die woordverklaringslys agterin op “poëtiese kodering” dui) vertolk die strewe in hierdie verband. “Kenosis” word soos volg in dieselfde woordverklaringslys verduidelik: “die gedeeltelike verlies van die goddelike natuur by die christus as mens. leegmaak; lediging (gr.), soos die afstanddoening van die eie ek in die skryf van ‘n gedig”.

Vandaar die (pretensie van) ‘n ensiklopediese aanslag, van die aanwending van wat gewoonlik as “tipies wetenskaplike” stylkenmerke geag word: begrippeverklaring, bronverwysings, voetnotas, nommering van sommige gedigtitels, strofes en verwysings.

Die woord “iktaal” word in beide die openingsgedig en die tweede laaste gedig in die bundel (“wantroue in die lettertipe”) gebruik om hierdie dubbelslagtigheid of polariteit tussen subjektiwiteit en objektiwiteit verder te beklemtoon. “Iktaal” is luidens die verklarende woordelys agterin ‘n woord afgelei uit die Latyns iktus, wat na sowel “aanval, soos in epilepsie” (= verlies van die “eie ek”) as na “klemtoon, soos in aksent” (= die persoonlike nuanse) verwys.

Via die Nederlands “ik” koppel Gibson die woord ook aan “‘n plek iktaal”:

[…]

‘n plek waarvan jy weet

waar jy die spasie wat in windgreep vou

met die warrelende arms van onheil omhels

die plek altoosdurend en by verstek

eie; ek[.]

(“wantroue in die lettertipe i”)

 

Die subjektiewe beperktheid blý geld. Geen wonder dat die antiek-Griekse siklope-mite oor die eenoogreuse in die bundel betrek word nie (in die sewedelige reeks “sikloop”). 

‘n Besonder boeiende element in oogensiklopedie, gesien die postmodernistiese gees en die radikale epistemologiese twyfel wat so sterk daarin figureer, is die waarneembare religieuse inslag van dele daarvan, byvoorbeeld in gedigte waarin daar van gebed sprake is. Myns insiens kan die religieuse belewing, veral die menslike siening van en kennis oor die Godheid of ‘n godheid, analoog gesien word aan die algemene waarnemings- en kennisproblematiek wat so sterk in die bundel figureer. Die spanning tussen (die hoop op of vertroue in) ‘n samehangende, betekenisvolle beskouingsraamwerk, al is dit dan metafisies gefundeer, en die subjektiwiteit, ontoereikendheid en gefragmenteerdheid van die belewing van die goddelike teenwoordigheid en bestiering in die hiermaalse, bestaan ook hier. Vandaar frases soos die volgende:

• ‘n snellende gebed agter

toe ruite. maar ons here

was besig met die ewige

[“die kind (ii)”]

• u vind vreugde in klip

u gee guns aan stof

u naam keer terug tot die gebede van verwerptes

u kom snel

u is selfde (ek veronderstel)

[“mariamagdala (iii)”]

• daar is ‘n geluidlose verlange

uit die middelpunt

van ons, die bang gemoed,

en donkerte, ‘n herinnering

aan lig.

[“tjernobil (ii)”]

• geloof, die sluipende suspisie

[…]

die stil gebed van prosac

(“wat die mens”)

 

In die lig hiervan is daar ‘n akute besef van die menslike nietigheid. Gras (en die verwante halms en kaf), ‘n ander opvallende motief van Bybelse oorsprong in die bundel, is simbolies hiervan.

Op die “skeel kyk” en “wegskramsê” van Gibson se debuutbundel, op die problematisering van die verwysende funksie in (digterlike) kommunikasie, word, soos gesê, kragtig en buitengewoon boeiend voortgebou in oogensiklopedie. Die leser word dikwels uitgedaag tot die invul van betekenisgapings, en selfs mislei in die proses, om die sentrale problematiek as ‘t ware aan eie lyf te voel.

Die bundel is ook ‘n uitstaande voorbeeld in Afrikaans (soos ook byvoorbeeld Antjie Krog se Lady Anne uit 1989) van poësie waarvan sommige gedigte buite die bundelverband heel moeilik leesbaar sou wees.

Nie ‘n bundel vir Jan en alleman nie. Maar ‘n unieke bydrae wat nie gemis kan word in Afrikaans nie.

‘n Mens is dus dankbaar dat ‘n “ruim subsidie” van die LW Hiemstra Trust (blykens die kolofon) die publikasie daarvan moontlik gemaak het. Dis ‘n subsidie wat nie aldag vir die uitgee van solodigbundels beskikbaar gestel word nie, en ook nie Gibson se vorige twee bundels beskore was nie.

Hierdie is ‘n relatief lang resensie. Maar veel val nog te sê oor die bundel, waarskynlik dikwels andersluidend as mý poging.

 

Bernard Odendaal, Departement Afrikaans en Nederlands, Duits en Frans, Universiteit van die Vrystaat

Nou ja, toe. Daar is dit wat ons altyd vermoed het, nou bo alle twyfel bewys deur ‘n groep sielkundiges wat aan die Universiteite van Dundee en St Andrews in Skotland verbonde is: Poësie versterk breinkrag. Volgens die betrokke sielkundiges genereer die lees van ‘n gedig véél meer oogbewegings as wanneer prosa gelees word; ‘n verskynsel wat met meer diepgaande gedagtegang geassosiseer word. Richard Gray van Scotland on Sunday, het dit soos volg gestel: “Subjects were found to read
poems slowly, concentrating and re-reading individual lines more than they did with
prose. Preliminary studies using brain-imaging technology also showed greater levels of cerebral activity when people listened to poems being read aloud.”

Dr. Jane Stabler, letterkundige en lid van die groep navorsers, beweer dat die ritmes en (rym)klanke van ‘n gedig latente prosesse in die brein her-aktiveer wat sedert die vroeë kinderjare daarin vasgelê is. Voorts dwing die gebruik van verstegniese aspekte soos assosiatiewe beeldgebruik die leser om meer noukeurig te besin oor dit wat gelees, of gehoor, word. “There seems to be an almost immediate recognition that this is a different sort of language that needs to be approached in a way that will be more attentive to the density of words in poetry,” het sy gesê en bygevoeg: “It may be because readers are trying to hear the words or recreate the imaginary event the poet has provided a script for.”

Hierdie ontdekking van andersoortige breinprosesse tydens die lees van poësie, veroorsaak dat die sielkundiges nou begin om poësie in te span in die behandeling van probleme wat veral met die geheue te make het, waaronder byvoorbeeld disleksie: “It certainly has implications for children who have certain difficulties, like in dyslexia where a rhyming deficiency could be compensated for by exposing them to more poetry,” het dr. Martin Fischer, nog ‘n lid van die span navorsers, onder andere gesê.

Ai. Nou hoop ‘n mens net dat die enkele onderwysers wat bogenoemde nog nie besef nie, hul holruggeryde tegniek van “eksamen-afrigting” sal laat vaar en eerder begin met die daadwérklike onderrig van poësie op skoolvlak. En dat die Groot Kinderverseboek dapper langs elke Bybel in ons land sal staan … Of wat praat ek alles? En wat van die “prosadigting” waarmee Charl-Pierre Naudé op sy blog mee doenig is? Hoe lyk dit – wil jy nie Lucas Malan se voorstel volg en ‘n eie, gunsteling prosagedeelte na digvorm oorhewel en vir ons stuur nie?

Vir jou breinprikkel plaas ek vanoggend “Ama tis” uit Gilbert Gibson se nuutste bundel. Lekker kopkrap. En onthou: Poetry gives you wii-i-i-i-ings!!!

***

Opwindende plasings gedurende die naweek is Nicol Stassen se voorwoord tot vanjaar Versindaba-gedenkbundel. Onthou – dié versamelstuk, asook die kaartjies vir vanjaar se fees, is reeds te koop … So, wat wag jy? Maak vroegtydig seker dat al jou reëlbreuke in plek is vir vanjaar se fees! Dan het ons ook De Contrabas se nuutste Nuusbrief ontvang met heerlike leesbrokkies oor onder andere Gerrit Komrij en Hugo Claus. Veral Hugo Claus se gedig “Nu nog” is ‘n moet lees. Ten slotte – nuwe blog-inskrywings is Melt Myburgh s’n met ‘n gedig oor Derek Jarman en Desmond Painter s’n wat ons weer met gedigte deur Tony Hoagland oorrompel. Ai, soveel dinge, soveel dinge …

Lekker lees aan alles en voorspoed met die week wat op hande is.

Mooi bly.

LE

 

ama tis

 

diehe reis ‘n lig en ‘n heil

virwie souek vrees?

diehe reis dietoe vlugvanmyl ewe

virwie vervaar dwees?

‘n droo mgaanver bys oos

wat er wat vallens

kuurt een my

hoë rop hoë rop

jaso os ‘n doods kaduwee

so os ‘n groe ndal:

 

© Gilbert Gibson (Uit: oogensiklopedie, 2009: Tafelberg)

 

Vir etlike jare al is Roel Richelieu Van Londersele een van my gunsteling digters in Vlaandere. Daarom dat ek met groot vreugde via ‘n berig op De Contrabas kon kennis neem van sy nuwe digbundel: Tot zij de wijn is. Van Londersele, wat reeds in 1973 gedebuteer het met die digbundel Marie Sans Toiltette, is bekend as romanskrywer én digter. Sy voorlaaste bundel was Een mens op de bodem wat in 2005 verskyn het.  

Nietemin, op De Contrabas word ‘n kort onderhoud met hom gevoer en op die vraag na die aard van die bundel, het die man met die musikale naam soos volg geantwoord: “Ik kan in deze bundel weer niet anders dan mezelf zijn. Dat wil zeggen dat ik niet voorbij kan aan een romantische ondertoon, noem het een zekere blues. Maar sentimentaliteit is de grootste vijand van het gedicht. Daarom moet het taalkunstwerk altijd primeren en moet de mooie-woordjes- poëzie zeker worden vermeden. Ik heb niets wereldschokkends te vertellen. De grote thema’s liggen weer op mijn weg. Ze werden mij door de urgentie opgedrongen. Door mij alweer te buigen over liefde, dood, eenzaamheid, verdwenen ouders en nageslacht rest mij alleen nog de taal om er toch weer ‘iets anders’ van te maken.”

Sjoe. Só eenvoudig gestel en tog só waar. Die allemintige uitdaging om iets “gewoon” iets anders te maak deur middel van taal … Ter illustrasie, en vir jóú leesplesier, plaas ek die pragtige gedig ‘Ik zal je nabootsen’ onderaan vandag se Nuuswekker.

***

Op die plaaslike front is die gróót nuus dat Gilbert Gibson se langverwagte nuwe bundel, oogensiklopedie, gister in die winkels afgelewer is. En watter pronkwerk is dit nie! ‘n Meesterlike werk deur ‘n besonder begaafde digter. Om die waarheid te sê, ‘n mens kan Van Londersele se uitspraak jeens sy eie bundel hierbo nét so van toepassing maak op Gilbert s’n. Gaan lees gerus die onderhoud wat met hom gevoer is, asook die inligtingstuk by publikasies. Onder die bloggers het Andries Bezuidenhout ‘n bietjie pret met Francois Bourne en Jason Pienaar terwyl Bernard Odendaal weer die volgende aflewering in sy besprekings vir voorgeskrewe gedigte geplaas het. Dié keer bespreek hy Breyten Breytenbach se “die geheue ‘n kou vol voëltjies”. 

Lekker lees en onthou tog om jouself effentjies te bederf hierdie naweek. Nuuswekker hervat weer Maandag.

Mooi bly.

LE

 

ik zal je nabootsen, een mal gieten voor
de gebrekkige dagen, de stoel kleden met je trui,            
de koffie sterker zetten, luidkeels
klaar roepen, beneden aan de trap

 

ik zal je opslaan in elk vindbaar bestand,
een wereldwijd web spannen over je geur,
buiten mij om praten met het behang,
dat je vanmorgen nog heeft gezien

 

ik zal dag, nacht en uur ontruimen
om plaats te maken voor je komst.
alles neem ik terug: mijn haastige lach,
mijn onhandig woord, mijn oude vingers

 

nee, er is verraad noch twijfel:
ik wil door jou gevonden worden

 

© Roel Richelieu Van Londersele (Uit: Tot zij de wijn is,)

 

Die kodes van waarneming

Gilbert Gibson in gesprek met Louis Esterhuizen

 

 

Gilbert Gibson Gilbert Gibson is in 1963 gebore. Hy word tussen Winburg en Marquard as ’n plaasseun groot en skryf matriek aan die Hoërskool Marquard. Hy studeer medisyne aan die Universiteit van die OVS en praktiseer as internis in Bloemfontein. Hy het ’n belangstelling in kardiovaskulêre risikofaktore en siektes wat met slaap verband hou. Gibson se eerste verse verskyn in Standpunte en Tydskrif vir Letterkunde terwyl hy nog op skool was. Sy debuutbundel, Boomplaats, verskyn in 2005 en word in 2006 met die Protea Poësieprys bekroon. In 2007 word dit opgevolg met  die digbundel Kaplyn. Sy derde digbundel, oogensiklopedie, verskyn in 2009 by Tafelberg.

 

 

 

Gilbert, met jou eerste twee digbundels, Boomplaats en Kaplyn, het jy jou reeds gevestig as een van ons mees gedurfde digters wat sy ambag met gróót omsigtigheid en vernuf benader. ʼn Titel soos oogensiklopedie is dus nié lukraak gekies nie; watter betekenisse wens jy met dié titel op te vang?

 

die titel verwys my na die byeenbring van verspreide kennis (’n periodiese of  sikliese kennis) in en deur die oog. met wetenskaplike inligting wat ’n halflewe van sowat vyf jaar het, is die ensiklopedie as bron van/ vir kennis maar treurig. as aanduider van die stand van kennis vanuit ’n sekere tydgleuf, is dit voortreflik. die oog is daardie vreemde orgaan wat lig waarneem en elektriese impulse via die optiese senuwee na die visuele-  en ander areas in die brein stuur, sodat die persepsie van sig ontstaan.  ons sien nie met ’n oog nie, maar met die brein.  die oog is die om-kodering van waarneming, sodat  die eksterne sein in visuele chaos tot ’n gevormde elektriese sinjaal kom waaruit die binneste (soms) sin (kan) maak.  oogensiklopedie probeer my visuele wêreld poëties kodeer.  verwys Dickinson “I’ve seen a dying eye/ Run round and round a room/ In search of something, as it seemed,/ Then cloudier become;/ And then, obscure with fog,/ And then be soldered down,/ Without disclosing what it be,/ ‘T were blessed to have seen.”

 

Een van die hoofkenmerke van jou digkuns is die eiesoortige hantering van taal. Dit is asof jy die taal verwring en buig tot dit amper soos ʼn kodetaal begin funksioneer wat enersyds die leser op ʼn afstand hou, maar andersyds by die “privaatwêreld” van die gedig inlyf. Kan jy kommentaar lewer op dié vreemde teenstrydigheid van vervreemding en intimiteit?

 

die teenstrydigheid tussen afstand en nadering, tussen vervreemding en intimiteit,  ontstaan dalk toevallig uit die psigodinamiese hoek vanwaar ’n mens skryf.  en hoe jy die wêreld sien. in die proses van skryf gaan ek met myself om, en nie met die toekomstige leser nie.  klink so bietjie voor-die-hand liggend, maar hierdie proses lei tot afsondering, en daarom ’n onwillekeurige neiging om die leser eintlik as’t ware weg te hou. jare terug vertel Petra Müller my: “ niemand val die naakte man aan nie”, of iets in dier voege.  dink baie daaraan: in die oop vlakte van ’n vers, waar skrywer weerloos word, is hy/ sy meeste bestand teen die oë van die leser.  desnieteenstaande is hierdie verhouding tussen skrywer en leser onoorkomelik kompleks. taal is slegs die tuig.  woorde het nie inherent magiese eienskappe nie.  die buig van taal is toelaatbaar, en intuïtief, onopsetlik.

 

Hiermee sluit jy aan by nog ’n vreemde teenstrydigheid in jou poësie, Gilbert. Die kwessie van intuïsie. Vanweë die digte netwerk van verwysings en taalverwringing sou iemand wat oppervlakkig lees, jou verse as serebrale poësie beskou en tog is dit juis nié. Jou verse werk besonder assosiatief en met ’n haas onfeilbare intuïsie. Hoe belangrik is dié werkswyse vir jou? Jy is immers ook ’n skilder, is jy nie?

 

om intuïtief te werk is vir my taamlik moeilik om te beskryf.  sou makliker wees om te spekuleer hoekom iemand op jeugdige ouderdom reeds grys is, of koffie bo tee verkies. dit is bloot net so.  ek dink Jung het veronderstel dat intuïsie een van die vier psigologiese ‘funksies’ is wat in die Myers-Briggs model vandag nog gebruik word (twee waarnemende funksies –  intuïsie, en wat ’n mens noem “sensing”,  en twee funksies van besluitneming, naamlik denke en gevoel).  hierdie vier funksies is in ʼn poëtiese model redelik na aan mekaar, maar intuïsie het miskien meer as die ander te doen met ’n aangebore meganisme van insameling en verwerking van informasie.  die inligting van intuïsie is dikwels abstrak, en word onwillekeurig toegepas op ’n konkrete model of probleem wat voor die skrywer lê.  miskien sal dit beter wees om in hierdie konteks te praat van instink. jare terug het ’n buurman van ons beeste uit Holsteen ingevoer. na ’n lang tog per skip het hulle in die hawe op Port Elizabeth aangekom, en daar vir die eerste keer in geslagte kennis gemaak met die reuk van ’n leeu wat opdryf uit die nabygeleë Boswell Wilkie – die daaropvolgende chaos kan nie in eenvoudige terme beskryf word nie.  die digter is so bietjie soos ʼn frieskoei.  hy reageer blindelings op dinge waarvan hy nog nie weet nie, anders as ander modaliteite van skeppende kuns waar die kunstenaar omgaan met modaliteite waarvan hy dikwels baie weet.  ek weet hoe om verf te meng en het ’n versameling kwasse en allerhande stelle waterverf en papier en akriele en olies en leë doeke en prente deur die uwe wat in my huis of in my kantoor hang. ek het dus al geverf, maar ’n skilder is ek nie.

 

Uit ʼn vorige onderhoud wat jy met Joan Hambidge gevoer het op LitNet, weet ek dat die emotiewe lading van ʼn gedig vir jou baie belangrik is. “Die emosie van gedigte (anders as die tegniek) is ʼn primordiale ding wat opkom as mens met jou eie binnekant in taal (of met taal as werktuig) omgaan,” het jy gesê. Ter wille van volledigheid: kan jy dalk op hierdie uiters belangrike stelling van jou uitbrei?

 

as ’n mens gedig maak, dan vertaal jy sekere impulse sodat die leser dit vertolk en as ’n emotiewe opwekking of ’n emosionele uitdrukking kan ervaar.  iets anders as tegniek, want diesulke is aangeleerde en soms geposeerde dinge wat jy uit ’n boek kan naslaan.  die emosionele opwekking uit die gedig kom uit bloed.  die bloed van die skrywer; die bloed van die gedig; die bloed van die leser. die oriëntasie in daardie bloed word bepaal deur die vertolking van skrywer (die slaap ’n nagtelike dood) teenoor die leesvermoë van die betragter (die slaap as ’n uitweg tot droom). Sê Eliot: “Poetry is not a turning loose of emotion, but an escape from emotion; it is not the expression of personality, but an escape from personality. But, of course, only those who have personality and emotions know what it means to want to escape from these things.” taal het sekere gebreke, en sal in beginsel gebuk gaan onder die babelse juk van verwarring. in die ideale gedig sal daar geen grens tussen die leser en die skrywer wees nie – die woord sal dus in hierdie ontmoeting verdwyn.  ek verbeel my daarom dat die ideale gedig ’n wit papier is. Die onlangse verwysings tussen poësie en prosa kom ook hier aan die bod: prosa dra inligting oor, poësie iets emosioneel.

 

Die deurlopende toon van die verse in oogensiklopedie is myns insiens die van angs: ʼn angstigheid wat gevoed word deur onsekerheid en die gepaardgaande bevraagtekening van waarneming. Iets wat natuurlik met ongelooflike resultate deur die verwringing van taal in jou verse gerugsteun word. Stem jy saam, of lees ek verkeerd?

 

die toon van verse is dalk ge-angs omdat dit in daardie verse alleen is. en gedurig delf na vervreemding, gemarginaliseerdheid, veral daardie tipe van “een tussen baie”.  angs is dikwels die eerste tree of die eerste hoeksteen van ander affekversteurings. en ánders as vrees (’n bang gevoel teenoor iets gespesifiseer: weerlig; slange). dit is die paniek voor die onnoembare, vir die onsienlike, en volg al te dikwels op alleen.  is die lewe nie op sy beste juis ’n verlies aan dinge nie – asof jy volmaak gebore word, en daarna progressief guur onder noodwendige biologiese afbraak tot die einde in en van stof? angs is vir my  ikonies onder die emosies. en hoort in gedigte soms ook net omdat dit in die wêreld so is. as jy angsloos is, is dit net omdat jy nie die feite het nie.

 

 

In hierdie bundel maak jy selfs nog meer as in jou vorige bundels gebruik van woordverklarings, indekse en semantiese (poëtiese) koderings in die kantlyn langs die gedigte. Hou hierdie werkswyse verband met die kodifisering van taal vir jou, of het jy iets anders in gedagte?

 

woordverklarings, indekse, voetnotas en diesulke gebruik ek om die taal op te splyt vir ’n meerlagigheid in woorde.  dit amper asof vir elke woord ’n interne waarheid (die woordeboek), ’n eksterne waarheid (wat ek dink dit beteken), en ’n interpretatiewe waarheid (wat die leser daarvan/ daaruit dink). dit het ook tipografiese impak – byvoorbeeld. as jy die oë van links na regs in ’n reël beweeg, en dan terugspring tot die volgende reël, gebeur daar selfs dan vir ’n breukdeel iets emosioneel in die brein. tipografie van poësie is dus nie so lukraak as wat dit op die oog (if you’ll excuse en daardie) af lyk nie. in Idea of Prose skryf Giorgio Agamben (en dit sluit aan by die prosa/ poësie klief)  “No definition of verse is perfectly satisfying unless it asserts an identity for poetry against prose through the possibility of enjambement.  Quantity, rhythm, and the number of syllables – all elements that can equally well occur in prose – do not, from this standpoint, provide sufficient criteria.  But we shall call poetry the discourse in which it is possible to set a metrical limit against a syntactic one (verse in which enjambement is not actually present is to be seen as verse with zero enjambement).  Prose is the discourse in which this is impossible. Enjambement reveals a mismatch, a disconnection between the metrical and syntactic elements, between sounding rhythm and meaning, such that (contrary to the received opinion that sees in poetry the locus of an accomplished and a perfect fit between sound and meaning) poetry lives, instead, only in their inner disagreement. voetnotas, indekse, lywaartse verwysings en diesulke breek natuurlik daardie enjambement in ’n mate op, verdoesel die interne vaart van die gedig. interessant genoeg kom voetnotas uitgebreid in fiksie voor (Paul Auster, Oracle Night; Jorge Luis Borges, Ficcione;  Michael Chabon, The Amazing Adventures of Kavalier & Clay;  James Joyce, die “lessons” hoofstuk uit Finnegans Wake; Georges Perec, Life A User’s Manual (La Vie mode d’emploi); en so aan…)

 

Bybelse verwysings en – inspelings kom vry algemeen voor in jou verse. Vorm hierdie tendens deel van “die geding met God” vir jou, of probeer jy hiermee die privaat-persoonlike belewenis van die enkeling plaas teen ’n groter bestel van wat ’n mens “noodlotsbepaling” kan noem?

 

ek het gepoog om die landskap bokant die skrywer te ontgin, anders as die landskap in byvoorbeeld Boomplaats waar die landskap langs my in taal omgeskakel is. hierdie soeke na “God” is eintlik  ’n teenstrydigheid. die persoon wat soek na God impliseer eintlik dat God voor sy soeke reeds daar is, en het dus reeds die eerste tree, daardie blinde sprong waarvan Paulus praat (die hoop op die onsienlike), gegee. die mens soek dikwels dus nie na God nie, maar na die manifestasies van God: die stok wat ’n slang word; die bos wat begin brand; die water wat oopkloof. so asof dit jou sou oorhaal tot bevestiging van ’n eksterne waarheid wat vir jou troos bring in die gang van elke dag.  die wêreld is nie ons woning nie. en die Bybel is teks.

 

Iets wat ek besonder interessant vind, is die struktuur van jou bundel: sonder afdelings, met die gedigte wat alfabeties volgens titel geplaas is, vanaf die sterk geografies-gelokaliseerde openingsvers (28°47’S, 27°19’O) tot die algemeen besinnende slotvers wat die mens; ’n werkswyse wat enersyds die ensiklopedie-matigheid van die titel ondervang, dog andersyds die vermoede plaas dat die verse geïsoleerd naas mekaar geplaas is en as sulks gelees moet word. Maar wanneer ’n mens die bundel lees, besef jy alte gou dat daar wél van progressiewe groepering sprake is: soos gesê, die verse beweeg myns insiens van ’n “nabykyk” na ’n “verafkyk”; van persoonlike tot meer algemeen-besinnende verse. Kommentaar?

 

inderdaad is hulle gekies om te loop vanaf die hier en nou tot by die toe en daar. die weggaan van die ek in die mitologiese lug; die asem van God.  die groot verskil tussen prosa en poësie het te doen met presies daardie beweging: in prosa word ’n kleine dikwels beskryf en omgebou met meer en meer woorde. in poësie word ’n groot handeling beskryf in al hoe minder woorde (die kleiner tot die groter, soos die groter tot die hele gedeelte – amper ’n literêre Fibonacci). om dieselfde rede is poësie waarskynlik meer ontoeganklik en bietjie elitisties. maar dan, natuurlik moet poësie elitisties wees, want dit is die hoogste vorm van taal, en taal is die suiwerste werktuig in kuns: “Poetry, whose material is language, is perhaps the most human and least worldly of the arts, the one in which the end product remains closest to the thought that inspired it.” (Hannah Arendt).  om die rede eien ek poësie altyd met agting, en gaan ek met  ontsag met die skryfproses om. per slot van rekening sien jy nooit Mediterreense vissers sonbaai nie. op hulle strande is hulle besig om te werk.

 

Verstegnies beskou, vind ek oogensiklopedie ’n uiters opwindende bundel; nie net vanweë die tematiese gevarieerdheid nie, maar ook in stilistiese aanbod. ’n Voorbeeld hiervan is die gedig “glimlag” (p. 45) wat tipografies aan Bybelteks herinner. In dié vers is daar ten slotte sprake van verraad: “ … maar ook ten dele, soos grepe grammatika tot die prul van inkyk gemaan; dit wat woorde wek, selfs die obskure, in vele herhalings van verraad. ek soen die jesus op sy lippe. glimlag. toe was dit aand. toe nag” Sinspeel hierdie “verraad” gewoon op ’n verraad teenoor taal of het jy iets anders in gedagte, hier?

 

let op dat Judas nie ’n dissipel geword het met eie intensie om Christus te verraai nie – hy het inteendeel daardie sosiale kontrak aangegaan om goed te doen, min wetende dat. verraad verwys na die onwetende toekomstige breuk in daardie kontrak. verraad in hierdie geval nie net teenoor die Christus nie, maar ook teenoor Judas self, daar dat twee partye betrokke was, nes skrywer en leser.  taal word eintlik (double bind) deur sy onderlinge woorde verraai.  taal is die skriftelike en ouditiewe simbole van kommunikasie. woorde verraai soms daardie simbole in die weergee van wat nie bedoel is/ word nie.  hierdie meervoudige taligheid of veelbetekenis-eienskap van taal is vir my soms ’n groot probleem in die skryf van ’n gedig.  in die lees van ’n gedig is dit natuurlik glad geen probleem nie, maar eerder ’n redding.  verraad egter noodwendig, net soos by Judas. 

 

Nog ’n tegniek wat jy met groot sukses gebruik, is die sogenaamde uitsteltegniek, soos in die besonder treffende vers “another roadside attraction” (p.13). Hierdie vers het ook deel gevorm van Allooi – ’n woord / visuele kunste-projek tydens die Volksblad-kunstefees verlede jaar. Hoe belangrik is dié “buitekurrikulêre” aktiwiteite vir jou as digter?

 

uitsteltegniek laat my dink aan iemand wat ek geken het wat soms sy asem vinnig ingetrek het asof hy iets wou sê, en dan op die nippertjie daarteen besluit.  dan sou jy as luisteraar al in gespanne afwagting woorde hoor wat nie gaan kom nie. uitsteltegniek. Cartier-Bresson het geskryf dat dit meer belangrik is wat buite die foto hoort, as wat binne die foto is.  dit is sekerlik in gedigte ook so – dit wat ongesê is, die spasie tussen die reëls, die oomblikke voor en die oomblikke na die gedig, die verwagte gebeurtenis wat nooit gebeur nie, dit alles skep daardie heerlike en tragiese interne spanning binne ʼn gedig, so asof daar meer nog is wat kom, meer nog wat kom, meer nog wat kom, nes ’n kind se gedagte oor die lewe self. ‘buite- kurrikulêre’ aktiwiteite rondom digkuns en letterkunde is vir my merendeels vreemd. ek’s viervoetig in ’n ander wêreld waar ek my daaglikse sweet in die aanskyn van wetenskaplike brood verdien.  ek spandeer dus nie tyd in die openbare oog, of koester belangrike opinie rondom ander digte en digters nie.  ek skryf. en vir rekreasie drink ek eerder ʼn koppie koffie, of luister na Glenn Gould se asemhaling tussen die Goldberg variasies deur. 

 

Nou praat jy! Toevallig is Glenn Gould een van my ’n gunsteling pianiste … Terloops, watter opname van die Goldberg variasies is jou gunsteling? Die 1955 opname met my frenetiese aanslag, of die 1981 opname met sy teruggehoue, bykans bewoë stryd teen stuwing? Speel musiek ’n belangrike rol in jou skryfwerk?

 

ek kan nie na Gould luister sonder om te dink aan Kasper Krone nie (The Quiet Girl: A Novel – Peter Hoeg; Farrar, Straus and Giroux; 2007), met sy verstommende “ability to access people’s acoustic essence, especially children’s”. hou van die ’81 opname meer, die een van toewyding, waar hy die aria met variasies as ’n enkel passie-en-passasie (!) hanteer; teenoor die meer voortstuwende styl van die ’55. musiek is amper meer nog basies in die kreatiewe wêreld as poësie (eerste was per slot van rekening klank, toe woord). en by my ’n groot belangstelling. ken jy daardie gedig van Conrad Aitken, The House Of Dust: Part 03: 13: The half-shut doors through which we heard that music?

 

 

 

 

In die Junie-Julie uitgawe van Poeziekrant vanjaar het daar ’n omvattende artikel oor jou werk deur Luc Renders verskyn. Bestaan daar dalk ’n moontlikheid dat jou verse in Nederlands vertaal gaan word?

 

ek twyfel. ek sukkel genoeg onder die keurende blik van Francois Smith (my redakteur) om my verse in Afrikaans te vertaal.

         

Luc Renders sluit bogenoemde artikel af met ’n verwysing na jou as ’n “meesterdichter” – met goeie reg – met ’n “boeiende en eigenzinnige” stem. Net so het jy belangrike pryse met jou vorige bundels verwerf en ek vermoed dat oogensiklopedie ’n soortgelyke roemryke paadjie gaan loop … Ervaar jy dat hierdie hoë verwagting (en verering) jeens jou werk jou des te meer inspireer of dalk intimideer?

 

ek dink ‘meesterdichter’ het dalk in Nederlands ander emotiewe waarde as in Afrikaans.  Zandra Bezuidenhout skryf in ’n onlangse artikel juis “Bowendien het ons in die geval van hierdie twee tale te kampe met ‘n groot aantal “valse vriende”, dit wil sê woorde wat in albei tale eenders lyk, maar nie noodwendig dieselfde betekenis dra nie. Etlike voorbeelde is aan ons bekend, soos dat ‘n “beest” op Nederlands beslis nie na ‘n bees of koei verwys nie, maar na ‘n dier in die algemeen. En dat ‘n “beestje” geen jong kalfie is nie, maar ‘n gogga van een of ander geaardheid, of enige klein diertjie.” nee wat – ek soek onmeesterlik op/ in my eie na die ‘verlore woord’, so bietjie soos die Moody Blues In search of the Lost Chord. vir die Protea wat ek vir Boomplaats gewen het, is ek baie dankbaar – dit het ’n (kunsmatige) sin tot behoort (sense of belonging) in die boekwêreld geskep. soos jy nog beter weet as ek, dit het nie baie te doen met die literêre meriete van skryfwerk of skrynwerk nie. die reaksie van ander op eie gedigte is sonnestelsels verwyder van die woord self.

 

Baie dankie vir die geleentheid tot gesprek, Gilbert, en veels geluk met ’n bundel wat myns insiens ’n uiters belangrike bydrae tot ons digkuns lewer. Met jou vergunning plaas ons hieronder die slotgedig uit oogensiklopedie; ’n vers wat eintlik die hele bundel op treffende manier “sluit”:

 

wat die mens

 

wat is die mens dat u

verby die duister ondergrond van ʼn vrou, verby

die vermindering van gevoel, verby die bekken so leeg soos die knersvlakte

 

(dofheid van elke dag se opstaan die elektriese sleep van wakkerword;

kinders van skaapdiewe en uitgestorwe lammergiere;

verhale uit lapland;

ʼn leë silo se koringkafreuk;

die whooii-whooii van ’n paniekerige ambulans;

intervensie tot droom

geloof, die sluipende suspisie;

bome wat in die wind buig soos rek agter ʼn kettiemik, uitgestrekte;

grys, soos gemengde verf of die vooraansig van septisemie;

die mite dat die tyd genees;

kragte van toordokters sonder grense; 

ʼn kapskoot op die grassy knoll, tsafendas se innerlike okapi;

aandete, en ingeligte gesprek;

die ritsel van blaaie bloupers soos stormwolke in die skemer;

mistige oorde uit ouer, verhalende gedigte;

bauhaus;

ongelukke naby leeu-gamka;

die stil gebed van prozac;

en ʼn onstuimige hart wat in woorde soos in water sink)

 

aan hom dink?

 

© Gilbert Gibson (Uit: oogensiklopedie, Tafelberg, 2009.)