Versindaba
~ 'n Weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

 

 

Soos ons reeds vroeër aangekondig het, sal Versindaba voortaan opsommings plaas van akademiese artikels wat in Afrikaanse en Nederlandse vaktydskrifte verskyn het om ons lesers op die hoogte te hou van verwikkelinge in die literêre teorie, veral ten opsigte van die Afrikaanse/Nederlandse poësie. Stilet 32(1&2) word gewy aan die werk van die digter en akademikus Joan Hambidge. Hierdie uitgawe van Stilet bevat interessante artikels rondom haar werk. Ons plaas hieronder enkele opsommings uit artikels wat in dié uitgawe verskyn het.

Dank aan die redakteurs van Stilet met wie se verlof ons hierdie plasing maak, naamlik Thys Human en Rickus Ströh.

 

STILET 31 (1&2)

 

https://journals.co.za/toc/stilet/current

 

Uiting gee aan die privaatste emosies : Joan Hambidge in intertekstuele gesprek met Emily Dickinson (Marius Crous)

Abstract

One of the procedes in Joan Hambidge’s oeuvre is a perennial intertextual dialogue with other poets, artists and movie stars. For Snyman (2016) the poet engages with these so-called supplementary alter egos and the conversation forms the basis of her metapoetic reflections on the writing process. From a reading of a selection of poems by Hambidge on the enigmatic American poet Emily Dickinson we deduce that the two poets from two worlds (and centuries) apart share an obsession with writing, both have to deal with a sense of loneliness and both address their poems to an absent Other. Whereas Hambidge’s love poems are overt lesbian poems, Emily Dickinson is believed to have sublimated her desire for another woman in her poems. Not only is Dickinson a major interlocutor in the work of Joan Hambidge but also in the work of several Afrikaans women poets, as Lina Spies (1991) alluded to in her study of the interchange between Dickinson and Elisabeth Eybers.

 

Nie aan God of die duiwel getrou nie”:  Joan Hambidge en die rol van die polemikus/ kritikus in die literêre sisteem (Reinhardt Fourie)

Abstract

True to neither God, nor the devil: Joan Hambidge and the role of the polemicist/critic in the literary system

Joan Hambidge is well known in the Afrikaans cultural world: on the one hand for her extensive creative output, and on the other hand for her provocative book reviews and views on literature. Her various essays, reviews, letters, opinion pieces and columns on literature represent an impressive body of work by a remarkably productive critic. While many literary studies on Hambidge’s poetry and prose have been undertaken, and a few have approached her creative work from research fields such as publishing studies and corpus linguistics, there has not been, as far as can be determined, any research focused in particular on Hambidge’s critical output. This article is a response to this lacuna in research into the work or this versatile author. The study therefore focuses on the discourses (also sometimes called genres) within the Afrikaans literary system that are broadly known as the polemic and criticism. The argumentative point of departure is that a meaningful discussion about the nature and purpose of Afrikaans literary criticism today can evidently benefit from a selected consideration of Hambidge’s wide-ranging contribution within this arena. In the first section of the article, the terms polemic and criticism are explored to determine to which degree these genres differ and overlap, and how they are important for the proper functioning of a literary system. In the second section of the article follows a consideration of selected texts from Hambidge’s critical corpus in support of a brief assessment (and celebration) of the significant contribution made by this writer and critic to Afrikaans literary criticism. I pay attention to the ways in which Hambidge’s critical work can refine our ideas around the polemic and criticism, while I also show how her contribution to critical literary discourse may possibly influence the ongoing conversation around the need for and purpose of polemics and criticism within the Afrikaans literary system.

 

Aktiwiteit en sentraliteit in die Afrikaanse poësiesisteem van die afgelope twee dekades (2000-2019), met spesiefike verwysing na Joan Hambidge se rol (Burgert Senekal)

Opsomming

Joan Hambidge is een van die produktiefste digters en kritici in die hedendaagse Afrikaanse poësiesisteem. Die huidige studie ondersoek haar posisie in hierdie sisteem vanuit ’n kwantitatiewe oogpunt vir die tydperk 2000-2019. Eerstens word ’n kwantitatiewe oorsig gebied oor watter digters, uitgewerye, kritici en publikasieplatforms ’n aktiewe rol in die Afrikaanse poësiesisteem vanaf 2000 tot 2019 gespeel het, met ’n spesifieke klem op hoe produktief Hambidge in verhouding tot ander rolspelers in hierdie sisteem is. Deur middel van ’n netwerkontleding word nabyheidsentraliteit ook aangewend om die mees sentrale persone, uitgewerye en publikasieplatforms te identifiseer, sowel as Hambidge se verbintenisse met hierdie instellings en met ander sentrale persone. In aansluiting by ’n buitelandse studie word Eigenvektor- en PageRanksentraliteit ook in ’n vereenvoudigde netwerk aangewend om Hambidge se posisie as digter in ’n digter-uitgewery netwerk te bepaal.

 

Transculturele teksttrajecten. Joan Hambidge als intermediair tussen Nederlands en Afrikaans (Yves T’Sjoen)

Abstract

Foreign literature is of course part of a national literary or monolingual circuit. The dynamics in the literary field are, amongst other factors, determined by the presence of literature originally produced in another linguistic system abroad. The research dealing with cultural transmission of texts is often called literary transnationalism. Lionnet & Shih, authors of Minor Transnationalism (2005), make a distinction between vertical and lateral literary careers. Literature which functions in the English-speaking world follows a vertical direction. The lateral movement occurs between literary fields which do not belong to the metropolitan center of the so-called World Republic of Letters (Casanova 1999). In this paper the intercultural dialogue between South Africa and the Netherlands is the main topic. Dutch poetry is translated into Afrikaans and circulates therefore in the South African public space. In that way, Dutchspeaking writers such as Herman de Coninck, Gerrit Komrij and Leonard Nolens take (in)directly part in the literary conversation in the Afrikaans language. Rebecca Walkowitz suggests a “foreign reading” of texts beyond the linguistic field of their initial production. These readings are complementary to the non-indigenous views on poetry. In the literary history of a national or local literature the presence of foreign literature in translation in a more “marginal” field requires more attention. Not only translators, also critics such as Joan Hambidge, play a significant role in the cultural transmission between Dutch poetry and the Afrikaans literature.

 

Die lesbiese vrou as teken binne die Afrikaanse poësie (Joan Hambidge)

Opsomming

Dié teks is ’n kritiese selfondersoek, ten einde te probeer bepaal hoe die skrywer – ’n vrou en meer spesifiek lesbies – funksioneer binne ’n patriargale gemeenskap. ’n Dubbele posisie van marginaliteit: vrou én lesbies, word ingeneem. Omdat die skrywer nie binne die gedigte wat sy skryf haar gevoelens represseer nie, oortree sy ’n taboe: die lesbiese vrou word ’n werklikheid; ’n ópdringerige teken wat van haar lesers aandag opeis.

 

Heterosubjectivity from the queer margin: notes on the methodological destabilisation of sexuality and the literary reading process (Christel Stander)

Abstract

Stilet VIII of 1996 featured an article by Joan Hambidge regarding the lesbian woman as sign in Afrikaans poetry. In her article, she conducts a critical self-investigation with the aim of determining how the writer – a woman, and more specifically a lesbian – functions within a patriarchal community (Hambidge, 1996:50). An investigation like this, where the researcher actively tries to bring her own lesbian subjectivity into play, would have been far less acceptable to Afrikaans academia at an earlier stage. Only with the (relatively recent) increase in interest in post-structuralism has there been an attempt to do away with the ideal of scientific objectivity as the only legitimate research position.

 

Gender and the primordial (Joan Hambidge)

Abstract

Jungian readings of texts have been neglected since post-structuralism and Lacanian readings of texts have become popular. In this essay, a primordial and gender approach via the Tarot is applied to two seminal authors in Afrikaans literature, namely Eugène N Marais and Hennie Aucamp. The primordial wisdom of the Tarot is analysed and an intuitive reading of these texts is done to unlock hidden or arcane messages in the text. The reading is non-scientific, ‘arguing’ for a more intuitive reading of literature to unlock arcane messages.

Modern literature is currently more aligned with Freud/Lacan than Jung, most likely because of the international influence of French post-structuralism. In an earlier edition of Robert Con Davis’s Contemporary literary criticism (1986), there appears an essay which seems to have been omitted later: ‘Iris Murdoch’s A severed head: The the evolution of human consciousness’ by Isaiah Smithson. From this omission the reader can infer that the conventionally Jungian and Freudian approaches to literature are being superseded by post-structuralism.

For Smithson, the novel (text/narration) is equal to the myth. In this regard, the study connects to the work of Maud Bodkin and Northrop Frye, two theorists who have done significant work regarding primordial patterns in literature. According to Frye in Anatomy of criticism, the poem represents an archetypal pattern and is not only a structure consisting of words, or a ‘glanzende kiemcel’ (gleaming germ cell).

 

Wording oneself into being. Lesbian musings on discovering the queer insistence of Joan Hambidge (Charlene Van der Walt)

Abstract

Growing up white, Afrikaans, gay and Christian on the East Rand of Johannesburg during the eighties and nineties in South Africa, in retrospect, held some unique challenges for identity formation. Each single word identity signifier appropriated in the previous sentence held worlds of complexity, especially considering the shifting political landscape in South Africa during this period. Two foundational experiential and embodied realities served simultaneously as points of departure and as navigational beacons in this (ongoing and never ending) process of coming to terms with self. Firstly, and although this dimension has shapeshifted quite dramatically, I have always been deeply aware of a sense of ‘calling.’ Considering aforementioned context this essentially translated into being called into Dutch Reformed Church ministry and becoming a so-called Dominee. Secondly, and while some might think in opposition to the first, although this has never been my experience, I have always found myself attracted to women. Boys have always been friends, kindreds and exciting trouble-makers, but it has been in the company of women that something unique has become animated within me.

 

Die vrou in twee Hambidge-gedigte (Marius Crous)

Opsomming

In sy resensie van Joan Hambidge se derde bundel, Die anatomie van melancholie, skryf Johann de Lange:

Melancholie bring dan ook van Hambidge se mees eksplisiete gedigte oor die lesbiese liefde (1987).

Ryk Hattingh maak die volgende opmerking in sy resensie van die bundel:

In die tweede gedeelte van die bundel word die melancholiese bul by die horings gepak. Die feit dat die twee geliefdes, albei vroue, “nie ontwerp vir liefde” is nie, word gedissekteer en “weggebêre vir ’n vers”. Sterk, donker verse dié (1987).

Wat ’n mens dadelik in die twee resensies opval, is die verwysings na “lesbiese liefde” en “twee geliefdes, albei vroue”. Hambidge bring ’n opvallende vernuwing in die Afrikaanse liefdespoësie wat deur vroue geskryf word, omdat die skrywende persoonlikheid in dié poësie in die reël ’n heteroseksuele vrou is wat oor haar gevoelens jeens ’n manlike geliefde dig.

 

Rondom die literatuur en kritiek van die tagtigerjare : Elize Botha, Joan Hambidge en Charles Malan in gesprek met P.H. Roodt (Joan Hambidge, P.H. Roodt, Elize Botha, and Charles Malan)

Opsomming

P.H.R.: Wat is vir u belangrike trekke in die prosa van tagtig?

Elize Botha: Wat (soos ek dit sien) gebeur het in die Afrikaanse prosa van die tagtigerjare, is dat daar ’n terugkeer was na die realisme – nie noodwendig die dokumentêre realisme waarvan ons in die laatsewentigerjare gepraat het nie. Maar die realisme pur sang, van suiwer bloed, waar van die standpunt uitgegaan word dat daar ’n werklikheid is, ’n objektief vasstelbare werklikheid, waar die waarnemer egter nie verdwyn nie. Ons is nie nou terug by die ou outonomistiese gedagte nie, maar ons is daar waar daar geskryf word, so lyk dit vir my, nie net as reportage nie, maar op ’n sekere manier idealisties. Realisties/idealisties as jy jou so iets paradoksaals kan voorstel.

 

Pous Johanna (Fourie Botha)

Opsomming

Dit is nie maklik om die indruk wat ’n mentor op ’n student se lewe laat, te verwoord nie, maar ’n weggooi-opmerking op sosiale media, waar Marita van der Vyver na Joan Hambidge as “pous Johanna” verwys, het iets vir my bevestig, maar ook verskuif, ná my jare lange verbintenis met Joan.

Dié pittigheid was vriendelik ná ’n positiewe resensie, maar in my kop het die idee van pous Johanna soos ’n granaat oopgebars. Eers het dit my herinner aan ’n klas wat ek nooit sal vergeet nie: die keer toe Joan, uit die vuis, ’n volledige lesing oor ’n leesteken – ’n klaarblyklik verdwaalde punt – in die openingsgedig van Jeanne Goosen se Elders aan diens afgesteek het. Sonder om te aarsel, in daardie radiostem van haar. Dan besef jy daar is geen detail, geen diorama vir die speurende leser se oogensiklopedie, wat onnoemenswaardig is of nie ondersoek moet word nie. Joan se kyk skroei – niks ontglip my priemende blik nie – al het sy die wonderlike vermoë om vir haar studente ’n literêre werk of polemiek eenvoudig onder woorde te bring.

 

Joan Hambidge : ’n reeks herinneringsketse (Neil Cochrane)

Opsomming

Every man’s memory is his private literature – Aldous Huxley Dit is 1998. Die munisipale bus snork deur Sunnyside se oggendverkeer. Die maagdelike student sit tussen ‘n klomp rumoerige skoolkinders. Hulle is op pad na Pretoria se vername skole. Hy is onderweg na die Geesteswetenskappegebou van Tukkies. GW 3-23 van die kaasrasper om presies te wees. Vandag ry hy in ‘n pienk dubbeldekker wat Jacqueline’s-nagklub adverteer – ‘n lekker jolplek vir straight mense wat wil sokkie op ‘n Vrydagaand. Die bus moet oorgeverf word, want Jacs is toe en Stardust gooi nou sy deure oop vir ‘n nuwe geslag gays. Reënboogkleure vir die rokende bus, want in Madiba se reënboogland geniet gays uiteindelik grondwetlike beskerming. Die maagdelike student trek elke naweek sy stywe PVC-broeke en neonkleurige hempies aan. Hy rave nagte om met Faithless se “Insomnia” in sy ore en die reuk van poppers en Vicks in sy neus. Nie die reuk van appels nie. Hy is besig om sy voorgeskrewe gedigte vir AFR210 te lees. Hulle gaan vandag voort met die digkuns van die sogenaamde Tagtigers in die Afrikaanse poësie met spesiefike fokus op die opbloei van die gay stem. Die twee hoofswepe is Joan Hambidge en Johann de Lange. Hy is soos ‘n spons wat nie genoeg water kan opsuig nie, want tot dusver was dit maar ‘n droë wit seisoen. Hambidge en De Lange se poësie verskil so radikaal van die digkuns wat hy nog tot onlangs op hoërskool – dié een digby Pretoria se wonderboom (Ficus salicifolia) – behandel het (later sou hy uitvind dat Hambidge vir ‘n tydjie in dieselfde hoërskool was). Hambidge en De Lange se gedigte laat hom nie so alleen met sy andersheid nie.

 

Digterlike nagalming van die self(ie) (Azille Coetzee)

Opsomming

Daar is die kunstenaars wat vir ons wys hoe ons verander het, hoe tegnologie ons in staat stel, ten goede of ten kwade, om beperkende of beswarende aspekte van menswees agter te laat. En dan is daar kunstenaars wat vir ons wys hoe ons nog steeds, na alles, maar nog net dieselfde is. Vir goed of vir kwaad. Hoe die vrae en begeertes wat ons dryf nooit verander het nie. Sulke kunstenaars kyk deur die morele paniek of grandiose optimisme wat met moderne tegnologiese ontwikkeling gepaard gaan en sien te midde daarvan steeds die mens in al haar kwesbaarheid, verlange en onvermydelike liggaamlikheid – Oidipus, Antigone, Eurudike.

In haar gedig “Selfie” in Matriks (2015) takel Joan Hambidge die kulturele verskynsel wat dalk die mees tekenend van ons tegnologiese epog is. Dit wat jou verswelg wanneer jy jou rekenaar oopmaak of jou selfoon in die hand neem, waarna jy oor en oor moet kyk, dit wat jy oor en oor lewer, al wil jy nie. Deesdae (anders as in 2015) word baie selfies “ironies” geneem en geplaas (wat nou dieselfde is as nie-ironies), omdat ons verleë is daaroor, maar dit nie kan regkry om daarmee op te hou nie.

 

The Coroner’s Wife – ’n Vertaalde keur uit ’n literêre ikonoklas se poëtiese oeuvre (Dewald Koen)

Opsomming

Die Handwoordeboek van die Afrikaanse Taal (HAT) definieer die woord “ikonoklas” as “iemand wat tradisionele opvattings en instellings (probeer) omvergooi” (2015:494). Laasgenoemde definisie versinnebeeld die digter Joan Hambidge. Naas digter, dra Hambidge talle spreekwoordelike hoede, naamlik die van hoogleraar in die Afrikaanse letterkunde en kreatiewe skryfkuns, resensent, digter en romansier, openbare intellektueel asook genderaktivis. Hambidge kan met reg as een van Afrikaans se mees produktiewe digters en gerekende resensente beskou word weens haar onversadigde skryflus en onblusbare passie vir die resensiekunde. Myns insiens is laasgenoemde faktor een van die primêre redes waarom Hambidge as ikonoklas beskou word, aangesien sy geen spreekwoordelike heilige koei in haar resensies ontsien nie.

 

Aftrede sal háár nie tot stilstand bring (Sonja Loots)

Opsomming

“En nou gaan ek jou iets vertel wat jou kop gaan oopblaas!” Só begin menige gesprek met Joan Hambidge, op volle toere, elke dag. Teen die tyd dat sy voor die A.C. Jordan-gebou parkeer het, uit haar Mini Cooper gebars het en besig is om die Universiteit van Kaapstad se Bo-kampus te bestorm, beter jy op datum wees met jou leeswerk. Met ander woorde klaargelees of amper klaargelees aan alle romans en bundels wat nuut in Afrikaans verskyn het, die naweek- en oggendkoerante van hoek tot kant, polemieke in druk én aanlynskermutselings, al die e-posse met wetenswaardighede wat sy vir jou gestuur het en elke liewe jota en tittel in en rondom jou vakgebied. Jy moet ook lees vir stiltes in en om die woorde heen, vir intertekste en subtekste, want wanneer die hysbakdeure oopgly en Joan Hambidge oor jou drumpel tree en jou kom omsingel, gaan alles geweeg en geanaliseer, ingeskat en gekontekstualiseer word. Sy vra nie noodwendig of die gesprek vir jou geleë is, of jy dalk iewers heen op pad is, of jy dalk moet gaan klasgee of ’n dringende stuk werk moet afhandel nie, want sy het baie op die hart! Wat is die storie agter die storie, wie was nou al weer ’n “vaak vissie’’, wie vra daarvoor om benader te word “met die sjarme van ’n reeksmoordenaar’’ en bowenal, wie het ’n smashing, ’n absoluut smashing bundel of roman geskryf? As jy oor iets van haar verskil, verkwalik sy jou nie, maar jy maak geringe indruk en sy beweeg lig en vinnig aan na die volgende onderwerp. Moet net nie dink jy gaan daar sit met ’n mond vol tande nie! As sy oor jou drumpel tree, is dit om haar kennis en belesenheid en menings te deel, maar ook om rekenskap te vra, want as daar een iets is wat sy van kollegas verwag, is dit om hartstogtelik vir hul vakgebied om te gee en hard te werk.

 

Indeks as laatwerk:  ‘n indeksering van ‘n lewe en oeuvre? (Amanda Lourens)

Opsomming

Dat Joan Hambidge se omvangryke oeuvre liefs in sy totaliteit beskou moet word, is die besonder sinvolle opmerking wat deur Cochrane (2016) in sy bydrae oor haar in die tweede uitgawe van Perspektief & profiel: ’n Afrikaanse literatuurgeskiedenis gemaak word. Hy haal in dié verband ook vir Gouws (in Cochrane 2016) aan, wat haar oeuvre as een groot bundel beskou en dit beskryf as “ ’n nimmereindigende proses om betekenis te vind.”

Die doel van hierdie kort bydrae is geensins om ’n oorsig van Hambidge se oeuvre aan te bied nie (dít doen Henning Snyman en Neil Cochrane immers uitstekend in die genoemde gedeelte in Perspektief & profiel). Ek wil eerder stilstaan by een van die definitiewe hoogtepunte in die oeuvre, naamlik Indeks (2016), wat Hambidge se 26ste bundel is, en wat verskyn in die jaar waarin die digter sestig word. Hierdie bundel staan naamlik in ’n baie bewustelike verhouding met die res van haar oeuvre, en eksplisiete verwysings na vorige bundels kom voor, wat dan natuurlik ook Cochrane en Gouws se siening bevestig. Om hierdie rede is dit volgens my ’n logiese invalshoek om die verhouding tussen die 2016-bundel en die voriges te belig, en terselfdertyd ondersoek in te stel na hoe die spreker haar eie digterlike posisie in die betrokke bundel teken.

 

“’n faset van my daaglikse bestaan” : Joan Hambidge en die poësie van Johann de Lange (Rickus Ströh)

Opsomming

In ’n gesprek wat in 2012 opgeneem is tussen die digters Johann de Lange en Joan Hambidge, as deel van LitNet se reeks skrywersonderhoude, verwys Hambidge terug na ’n gedig “Die emmer” wat in die Lange se debuutbundel Akwarelle van die dors (1982) verskyn het. Hierdie verwysing ontlok ’n gesprek wat die hegte vriendskap tussen die twee digters bevestig. De Lange verwys onder meer na besonderhede wat Hambidge van sy lewe (en werk) onthou waarvan hy self nie oor seker is nie.

 

Die sonnet as sinekdogee in Joan Hambidge se digkuns (Phil Van Schalkwyk)

Opsomming

Die vooropstelling van die intertekstuele is een van die aspekte van Hambidge se digkuns waarmee sy tot die ontwikkeling van die Afrikaanse poësie sedert die 1980’s ’n sterk bydrae lewer en, soos Johann Lodewyk Marais (2005) in sy resensie van haar versamelbundel Die buigsaamheid van die verdriet aanvoer, die weg vir andere in hierdie verband gebaan het. Deel van die intertekstualiteit by Hambidge is dan ook die bewuste omgaan met en problematisering van die skryfhandeling. Hambidge, wat bekend geword het as beoefenaar van die vrye vers, het ook toenemend, as deel van die intertekstuele spel, vaste versvorme geaktiveer en, soos “De Lange” in Hambidge se “Ballade van die ontroue vers” (Die somber muse, 1990) teenoor die spreker opmerk, “tegniek begin uitbuit” (Hambidge, 2004:109).

Die kritiek op Hambidge se werk het dikwels presies op die intertekstualiteit en metatekstuele bewussyn, of liewer die nagevolge daarvan vir haar digkuns, betrekking. In sy resensie van Ruggespraak maak Marthinus Beukes (2003:169) die volgende uitspraak: “Dit is juis ’n groot beswaar teen hierdie bundel: daar ontspruit te veel verse oor die kuns van poësie wat nie deur meesleurende, nuutseggende beelde woordlyf kry nie”. Die begin van ’n gedeeltelike antwoord op hierdie soort kritiek is egter opgesluit in ’n opmerking van Beukes (2003:167) elders in dieselfde resensie: “Gedigvorme word ikonies van die liefdesverhouding, byvoorbeeld ‘Distigon’ (50) en ‘Gebreekte sonnet’ (51). Met die ‘Vyf haikoes uit Japan’ (72) en die ‘Tankas’ (75) is die aan- en afwesigheid van die (ge)liefde digonderwerp”. Die intertekstuele gesprek en die spel met bestaande digvorme word in die poësie van Hambidge op sigself soms beeldend.

 

“ ’n Wolk van gevlerkte slange” : ’n naasmekaarplasing van twee “Ars poetica”-verse deur Joan Hambidge (Stefan van Zyl)

Opsomming

Louis Venter (1992:388) skryf in Literêre terme & teorieë dat poëtikas uitsprake maak “oor wat die literatuur is, hoe dit funksioneer, watter middele dit gebruik en wat die doel daarvan is”. Vir die ingewyde leser is dit geen geheim dat die ars poetica ’n belangrike plek in Joan Hambidge se poësie-oeuvre inneem nie. In haar magisterverhandeling, Ars poëtiese solipsisme: ’n padkaart van Joan Hambidge se poësie, onderskei Karen de Wet (1990:25) tussen Hambidge se “ars poetica”-verse (verse wat “Ars poetica” getiteld is) en haar “ars poëtiese” verse (verse waarin haar kuns-van-poësie en haar skeppende maakmetode in digvorm voorkom).

 

Die lykskouer se vrou (Louise Viljoen)

Opsomming

Joan Hambidge het vele fasette as kreatiewe persoon, maar vir my is sy in die allereerste plek ’n digter. Die vraag is hoe ’n mens in ’n bondige huldeblyk erkenning kan gee aan haar omvangryke, volhardende en toegewyde oeuvre (25 bundels oor die loop van 35 jaar). Dalk, het ek gedink, kan dit gedoen word deur te verwys na die bundel The Coroner’s Wife wat ’n keur uit haar gedigte in vertaling bevat en boonop die leser uitdaag met sy provokatiewe titel.

Alhoewel Hambidge se gedigte al dikwels vertaal is en in verskillende publikasies verskyn het, is The Coroner’s Wife die eerste publikasie ekslusief gewy aan vertalings van haar gedigte. Die gedigte is vertaal deur Charl J.F. Cilliers, Johann de Lange, Jo Nel en Douglas Reid Skinner; ’n drietal gedigte in die bundel is deur Hambidge self vertaal en een is oorspronklik in Engels geskryf. Die bundel is verdeel in vier afdelings, wat die belangrikste temas in haar werk reflekteer: die reisgedigte in die afdeling “Travelogues”, die liefdesen familiegedigte in die afdeling “Love and Family”, die metapoëtiese gedigte in die afdeling “Ars Poetica” en die huldigingsgedigte vir verskillende mense in die afdeling “Time and Eternity”. Dit is opvallend dat ’n afdeling eksklusief gewy aan die gender- en seksuele politiek, ’n besonder prominente tema in Hambidge se werk, hier ontbreek. Myns insiens word dit oorgelaat aan die bundeltitel, The Coroner’s Wife, om die praatwerk oor sekere aspekte van Hambidge se genderpolitiek én poëtika te doen.

 

“Ons het emosies met hoofletters!”. Swart Koring as wilful repossession of popular romance (Martina Vitackova)

Abstract

In 1996 writes Hambidge, true to the “omnibus” tradition so popular amongst genre fiction, five novelettes, each in the style of a different genre of popular fiction, and all with Sonja Verbeek as main character. The title Swart Koring is a reference to Tryna du Toit’s Groen Koring (1948) – one of the seminal popular romance texts in Afrikaans. While the plot follows the expected developments of the respective popular genres, it queers and, yes, at the same time celebrates the different forms of ‘low literature’.

 

Vir Joan-die-digter en/as literêre kritikus – of (aweregs) andersom (Ina Wolfaardt-Gräbe)

Opsomming

Vir my is ’n gemeenskaplike literêr-teoretiese belangstelling part en deel van ’n dekadelange vriendskap met Joan. Ek verwys daarom in hierdie huldeblyk, naas ’n blik op die belangrikheid van teorie vir Joan se digterskap, ook op gedeelde momente in allerlei inisiatiewe en aktiwiteite wat verband hou met die vestiging van die vak algemene literatuurwetenskap aan universiteite hier te lande in die laat sewentiger- en begin tagtigerjare van die vorige eeu.1 Joan se ingesteldheid op literêre teorie sny egter dieper as ’n betrokkenheid by verbandhoudende aktiwiteite daaromheen – ’n mens sou jou trouens moes afvra of dit überhaupt moontlik is om Joan-die-digter te bedink sonder inagneming van Joan-dienuuskierige- verkenner van literêr-teoretiese kwessies?

 

Begeerte (’n Hibridiese akademiese teks) (Joan Hambidge)

Opsomming

Die werklikheid is op hierdie teks gebaseer

Hoofstuk dertien: Freud praat terug I

n ’n droom is ons verteller by ’n party. Daar is verskillende vroue aanwesig en daar word ’n speletjie gespeel: Waarom kan jy nie ’n verhouding met die verteller aanknoop nie?

Verskillende vroue word aan die woord gestel. Al die kritiek is vlymend en sarkasties.

 

Taalkundige ondersoek na die liminale ruimte tussen die akademiese en literêre wêreld: Hambidge – die grensverskuiwende rebel (Mariska Nel and Jako Olivier)

Abstract

In this article the academic and literary genres of the writer Joan Hambidge is researched by means of a linguistic analysis in order to describe the lingual liminal space of her idiolect. To this end, two novels and a PhD thesis were used a central text.

 

“Ag in vadersnaam, noem my dan eerder oom!” (Ilse de Korte)

Opsomming

As student aan die Universiteit Kaapstad het ek die voorreg gehad om by hierdie Groot Gees klas te loop en ek kan my werklik nie die Afrikaanse akademie sonder hierdie formidabele mens met haar kekkellag en Lacoste-T-hemde voorstel nie.

Dit was die laat negentigerjare, toe prof. Henning Snyman hoof van die departement was en tannie Betsie van der Westhuizen ons sekretaresse. Die groot name aan wie se lippe ek as voorgraadse student gehang het, was die boustene van my liefde vir Afrikaans – Chris van der Merwe het vir my die plaasroman aangebied, Etienne van Heerden het my aan Koos Prinsloo bekendgestel, Rolf Wolfswinkel het my amper laat spesialiseer in Middel-Nederlands en Johan Oosthuizen het my selfs taalkunde laat geniet! By André Brink het ek Engels gehad en ek het nog vir hom eksamen geskryf oor die verskillende eindes in The French Lieutenant’s Woman, sonder dat ek ooit die boek klaar gelees het en dus nie eers één van daardie eindes onder oë gehad het. As dit nie was vir al die postmodernistiese teorie wat ek by Joan geleer het nie, sou ek seker nie 72% vir daardie vraestel gekry het nie.

 

Stilet-eindredaksiehuldeblyk : Festschrift (Thys Human)

Opsomming

Van Joan Hambidge het ek geweet lánk voordat ek van die ALV óf Stilet gehoor het. As voorgraadse student het dit my eindelose genot verskaf om Joan se Beeld-rubriek “Op my literêre sofa” te lees en my die gebeurlike wêreld van die Afrikaanse letterkunde te verbeel; ’n wêreld wat ek toe reeds van plan was om eendag te betree. Ek kan só goed onthou watter vormende invloed die rolprente Annie Hall en A couch in New York, om totaal uiteenlopende redes, op my voorstelling van Joan op haar sofa gehad het.