Versindaba
~ 'n Weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

Die eerste beweging: Eerste rat

Die verkeer het ‘n persoonlikhied van sy eie. Dit het ritme, pouses en plekke om stil te hou. Ek dink dit klink soos ‘n konsertina wanneer dit by verkeerligte saampers en dan ooptrek soos wat almal dink dat hul een minuut vinniger by hul bestemming kan uitkom. Ek sal nie verbaas wees as daar iewers in die wêreld ‘n televisie-kanaal is wat net die hele dag verkeer wys nie. Die kanaal sal goed werk saam met die stasie wat ‘n kaggel vertoon wat nooit ophou brand nie. Die regisseur van die stasie kan ‘Verkeersman’ of ‘Vuurvreter’ as moontlike alternatiewe titels weergee op sy besigheidskaartjie. Hy loop egter die gevaar dat hy sou voel dat hy moontlik in beheer van die verkeer is, want niemand is werklik in beheer van die verkeer nie.

“Let’s have a moment of silence for all those Americans who are stuck in
traffic on their way to the gym to ride the stationary bicycle.”
– Earl Blumenauer

Karma & Eksistensiële Verkeer

Vir een of ander rede is al die verkeersligte rooi as ek die dag laat is.
Netso is al die ligte groen as ek betyds of vroeg wegtrek.
Dit voel dus of ek my eie verkeer kan skep.

Ek kan mense inlaat in my baan en tot tien tel as iemand my ‘afsny’ of sy neus in my baan druk. Die passasiers is gewoonlik eerste om uit te wys dat die ander baan vinniger beweeg as die een waarin ons onsself nou bevind. As jy ‘n pad daagliks ry, begin jy later agterkom wanneer jy na ‘n sekere baan moet beweeg. Dis ‘n fyn speletjie tussen spoed en tydsberekening. ‘n Verhaal wat aan Fanus Rautenbach toegedig word, kom by my op: Hy vertel dat jy eendag van Pretoria na Johannesburg toe ry. Hy sien die motor langs hom se flikkerlig flikker en hy maak plek sodat die persoon in kan kom alhoewel hy een karlengte terugskuif in die verkeer. Soos wat hy aanhou ry gee hy plek vir meer en meer mense en voordat hy hom kon kry is hy terug in Pretoria. Ek kan byna sy stem hoor terwyl hy dit vertel.

‘I Know a Man’ deur Robert Creeley het vele vlakke waarin dit jou gedagtes laat parkeer. Een van die vlakke gaan oor die kortsigtige besluite en langtermyn  uitwerking daarvan. Die vraag word gestel of jy met die verkeer praat en of die verkeer moontlik met jou praat.

I Know a Man
deur Robert Creeley

As I sd to my
friend, because I am
always talking,—John, I

sd, which was not his
name, the darkness sur-
rounds us, what

can we do against
it, or else, shall we &
why not, buy a goddamn big car,

drive, he sd, for
christ’s sake, look
out where yr going.

Uit: Selected Poems of Robert Creeley; 1991; University of California Press

Stadig by die stopstraat-feit  #1: 65% van die wêreld-populasie bestuur aan die regterkant van die pad – (http://en.wikipedia.org/wiki/Right-_and_left-hand_traffic)

 

Die Pad

Ek ken ‘n man wat, net vir die grap, afdraai op plekkke waar die GPS-stem nie gesê het om af te draai nie. Jou eie pad. ‘n Moderne vorm van rebellie as die GPS-stem verward uitroep: ‘Recalculating’ of as die stem nou genoeg gehad het van die speletjie en sê: ‘Follow the course of road’.

Dis seker belangrik om jou eie stel spore uit te ry of uit te trap tussen ander. Dis veiliger om in die vorige spore te ry, maar die enigste manier om nuwe paaie te ontdek is om somtyds die rigting te volg wat nog nie voorheen gery is nie. Daar is paaie wat spoed toelaat en paaie waar krag nodig is en somtyds moet jy natuurlik ‘n stukkie pad van jou eie maak. Dit hoef nie op ‘n kaart aangedui te wees nie, maar solank jy weet waar om af te draai, is ‘n pad mos ‘n pad. As die beiteltjie nie jou padmaak-implement van voorkeur is nie, is daar altyd nog die lugdrukboor. Vreemd genoeg sluit baie van die paaie tog by mekaar aan en eie aan ons groepdier-instink ry ‘n stoet motors makliker agter die voorste een aan as om hul eie roete te volg.

Die pad
deur Elisabeth Eybers

Die pad kronkel fouteloos verder, alles moet lei
tot ontmaskering van ‘n ontsaglike misverstand…
Verdink nie die wandelaar van nodelose sloerdery want
die laaste ontluisterende skuifelgang hoort ook daarby.
Die geïmproviseerde slotnommer word samegeflans
uit raapsels herinnering, klankflarde, ‘n kruppel kadans,
maar die uitkoms is suiwer, vroeër of later beland
iedereen in die vereffening, eendag ook jý.
Al weet jou meedobberende kop beswaarlik nog wat
sy knik wil bevestig, jou voete betwis nie die pad.

Uit: Teëspraak; 1991; Human & Rousseau

 

Padtekens en Tekens langs die pad

Ek onthou goed toe ek die dag my K53-leerlinglisensie geskryf het. Daar was ‘n prentjie van ‘n ‘RY/GO’-padteken en die vraag was: “Watter padteken sal aan die agterkant van hierdie teken wees. Eers wonder ek of hulle dink ‘n mens is met die spreekwoordelike helm (of ‘helmet’ ter wille van die tema) gebore, maar toe ek weer daaroor dink, maak dit vir my sin. Daar sal ‘n STOP-teken agterop wees! Party padtekens het ook dinge agterop, maar dit het nie veel met die wette van die pad te doen nie. Dit gee meer inligting van wat in jou omgewing aangaan. Sien foto’s:

Stadig by die stopstraat-feit #2:  Jou kans om in ‘n motorongeluk betrokke te wees is 23 keer hoër as jy selfoon-boodskappe stuur terwyl jy bestuur. – http://www.arrivealive.co.za/Texting-and-Distracted-Driving

 

 

Stadig by die stopstraat-feit #3: Australië se snelweg 1 is die langste nasionale snelweg in die wêreld en is 14500km lank. Die N2 is SA se langste genommerde roete – 2255km (http://en.wikipedia.org/wiki/Highway & http://en.wikipedia.org/wiki/N2_road_%28South_Africa%29)

 

 

Die motor / das Auto / der Wagen

“sê, byvoorbeeld, elke iets
van ‘n motor tot ‘n fiets,
perdekar of ossewa,
ryperd wat sy ruiter dra –
alles waarop mense ry,
kom onsigbaar hier verby”
– uit ‘Sê nou’ van AG Visser –  (http://www.woorde.co.za/Digters/A.G._Visser.html)

Die Duitsers weet dat ‘n motor persoonlikheid het en dat jy vroulike en manlike motors kry. Die Volla, Herbie, is’n bekende uit die Hollywood stal, maar wie sal Stephen King se Christine kan vergeet? As die motor stotter in die koue weer, word daar maklik met die motor gepraat asof dit verstaan. Ek neem aan dat ‘n motor wat dikwels ‘backfire’ nie ‘n vroulike naam mag hê nie. Toe my Ouma haar tweede man vra of sy snork, was sy diplomatiese antwoord: “It’s a very ladylike snore.” Dis moontlik dat die ouerige studente-motor dalk ‘n naam kan hê, want streng gesproke is die motor ouer as die een wat daarin ry.

Uittreksel uit Platteland-fantasie
deur Loftus Marais

“ons klim in my chico en ry die platteland tegemoet
‘dis onmoontlik om die platteland tegemoet te ry’ sê jy
‘dis altyd daar, of skielik oral, en nes dag of nag
begin dit nie op ‘n gegewe  moment nie’ maar ek en jy
ry ‘n ou moederlike droë-pram platteland tegemoet”

Uit: ‘Staan in die algemeen nader aan vensters’; 2008; Tafelberg-uitgewers

 

Publieke vervoer

My ervaring met betrekking tot publieke vervoer is meestal beperk tot busse – skoolbusse, Greyhound-busse en toerbusse. Ek maak nie daarvan gebruik op ‘n daaglikse basis nie, maar sou graag wou. Daar is groot stede waar ‘n mens die publieke vervoerstelsel met gemoedsrus kan gebruik. Dinge soos die Gautrein is definitief ‘n stap in die regte rigting. Die minibus-taxi het die potensiaal om soveel probleme op te los, maar die konsep van kompetisie en konflik-oplossing is ‘n groot probleem vir die bedryf. Jy skiet eenvoudig die kompetisie om jou roete skoon te hou. Minibus-taxis probeer hul hand aan versiering deur hul taxi’s vol plakkers te plak. In een van die dorpies waar ek skoolgegaan het, het ‘n minibus-taxi rondgery met die volgende plakker in die ruit: ‘..friends are few’.

Dit het my so gepla (miskien pla dit my steeds). Ek wonder steeds of daar ‘n ander taxi rondry met die ‘When days are dark’ gedeelte. As ek daardie taxi sou kry, sal dit seker gaan soos met die hond wat die wiel jaag – as hy dit eers gekry het, sal hy nie weet wat om met die wiel te maak nie. Ek dink ek sal beter voel.

Foeta Krige en Barend la Grange van RSG is huidiglik besig om deur middel van publieke vervoer te probeer om Afrika oor te steek. Hul reis is van Kaap Agulhas tot by Ras ben Sakka. (Volg hulle by https://www.facebook.com/bigtrek) Ek dink al meer daaroor hoe lekker dit sal wees om Afrika te deurkruis op die manier. Veral met die huidige vrees rondom vliegtuie. Mense is al met ekspedisies deur Afrika, Riaan Manser is met sy fiets om Afrika en as ‘n mens ‘n sekere grassnyer se advertensie kon glo, is Livingstone en Stanley met grassnyers deur Afrika. Ek sien uit na die RSG-reisigers se verhale as hul eers weer op eie bodem is en moet sê dat dit heelwat meer diepte behoort te hê as stories wat geskryf is deur net Facebook of Twitter dop te hou. Miskien is dit tyd vir politici om van publieke vervoer gebruik te maak om beter te besef wat nodig is.

 

Rit in akwarel
deur Sheila Cussons

‘n Dag van wind en waaiende blare
en reën:
Boland, Boland, hoe herfs is jy mooi.
En ons haal sommer ses silinders
deur die jaende, jaende reën,
beskut in ‘n huisie op wiele
in die wye wiel van die reën.
Simonsberg en die Pieke en anderkant
berge verder
met tussenin sulke pienke
soos vonkeldons op Protea,
en die rysige bergkantele al die verruklike
gryse…
En ek word ‘n kwas en ek plas
‘n joelende spoel van kleure
deur al my sinskanale in my ingehoue stilsit,
gretig na vogtige papier.
My oë weet nie waarnatoe nie
en net die stuurwiel tussen jou hande
keer dat ek jou nie frommelmeng nie
in een ekstase van verf –
Hoe beter as goed is dit: dié spoel
uit al die sukkel en vassit – rý! –
net kleur, meer kleur, meer kleur tegemoet
deur babbel en blare en wind en reën.

Uit: Membraan (1984) – (1e Uitgawe; 1984; Tafelberg) -Sheila Cussons

Stadig by die stopstraat-feit #4: Die langste verkeersknoop in die geskiedenis word deur baie erken as Sjina se Nasionale Snelweg 110-verkeersknoop. Dit het op 14 Aug 2010 ‘begin’ en het vir meer as 10 dae geduur. Op party dele het motors so min as 1km per dag beweeg. (http://en.wikipedia.org/wiki/China_National_Highway_110_traffic_jam)

Die laaste beweging: Van Trurat en Spietkops

Om ‘n storie in diepte te interpreteer is dit nodig om vorentoe en agtertoe te lees. ‘n Motorkar se trurat help om terug te beweeg as jy by iets verbygery het, as jy te ver gery het en as die spasie waarin jy jou bevind dit moeilik maak om om te draai. Trurat word nie altyd net gebruik om terug te gaan op jou spoor nie, maar kan ook ‘n alternatiewe manier bied om ‘n pad te verken.
Ek wonder wat sal gebeur as jy een van die belangrikste werke in die Afrikaanse letterkunde agteruit sou lees. As jy dit vanuit die tru-spieël besigtig en miskien nuwe betekenis daarby inlees om dit nuut te maak en moontlik alternatiewe betekenisse daaraan te gee.

As ‘n mens Etienne Leroux se Sewe Dae slot-paragraaf in die milieu van die verkeer sou oorskryf kan dit moontlik so klink:
Veronderstel jy is alleen op die grootpad. Jy lig jou hand om die ligskakelaar aan te skakel. Jy is bang, maar jy vertrou jou kennis van die verkeer. Jy dobbel met die verkeer. In die uniform van ‘n verkeersman volg jy die verkeer, jy lig jou hand van die stuurwiel af, en met volkome vertroue wag jy op die oomblik om die sein te sien wat jou laat voel jy is onder beheer van die verkeer.

Ek sien nie my herskrywe as iets wat nuwe lig op die interpretasie sou kon gee nie, maar dit laat my as leek anders kyk na ‘n boek wat ek beter sou wou verstaan. Ek sien egter dat mense dekades later steeds wonder waarheen Oom Stephen se spore hulle moes lei – https://versindaba.co.za/2011/06/22/amanda-lourens-swart-jan-en-salome/
Hoe sou jou tweede en derde en vierde lees van die boek wees in die lig van die slotparagraaf? Dit is miskien wel die slotparagraaf wat die meeste mense in trurat sit om weer die pad saam met Oom Stephen te laat loop.

In Magersfontein, o Magersfontein kom die verkeer-tema meer duidelik na vore en om so gereeld terug te kyk, maak ‘n mens se nek seer.
Ek wonder of die mense wat die hele tyd in trurat ry
weer hul lewens terug sal kry?

“Soos alle speed-cops is Le Grange eintlik ’n filosoof. Wanneer hy ’n stoet van sewe motors teen ’n rasende vaart in die rigting van Modderfontein sien slinger, besef hy weer eens die lewe is absurd – dis eers ’n Griekse, tragiese konsep.

Maar dan sê die moderne mens NEE! teen die onafwendbaarheid van die noodlot. Dit is hierdie laaste gedagte wat Le Grange dwing om voor die optog in te swaai, en die stoet met flikkerende ligte veilig na hul bestemming te begelei. Een keer verloor hy amper die stoet, maar dan antisipeer hy die kollektiewe behoefte van die groep en kom tot stilstand voor die yslike kennisgewing MAGERSFONTEIN.”

“Waar trollies gaan as dit tyd is om te sterf”

Foto-bronne:
1. Minibus-taxi: http://www.mycitybynight.co.za/wp-content/uploads/2013/02/toyota_bad_2_the_bone_dc06.jpg

 

 In die laaste aflewering in hierdie reeks fokus ek op die twee laaste vensters van die Rooshoek-kerk, naamlik die Verlosser-venster (n.a.v. Sheila Cussons se “Die Verlosser”) en die Nuwe Hemel-venster (n.a.v. Izak de Villiers se liriek). Hierdie twee vensters vertoon bepaalde ooreenkomste met mekaar en werk ook op interessante wyse op mekaar in.

Die Verlosser

 

 Die Verlosser – Sheila Cussons

Hiervoor het die óú wêreld gehunker

na Hom

want sonder Hom

was die hemel slegs ‘n briljante winter

skrynend van afwesige bloeisels

‘n ruimte waar ‘n Tuin was

brandend van engele

 

maar toe Hy te midde van hulle staan

glansend gevlees

juig skepsel skepsel toe: dié asem

en dié warmte en dié bloedklop

van ‘n Paradys wat sag sy wonde sluit:

 

O het niemand kon raai toe Hy

deur daardie tóé deur loop

hoedat hulle blóm hulle blóm hulle blóm

hoedat die hemel swaar is van die geur

van die vrugsoet somer wat sal kom.

 

 

Gesang 177

Ek sien ‘n nuwe hemel kom,

‘n aarde nuut en vry.

Die see en al wat skei verdwyn.

God self kom by ons bly.

 

Die nuwe stad Jerusalem,

daal uit die hemel neer:

skoon soos ‘n bruid in heerlikheid –

geliefde van die Heer.

 

Oorwinnaars sal ons alles erf

en drink uit die fontein

van lewenswater, heerlik, rein.

En God sal oor ons skyn.

(Izak de Villiers)

Hierdie is twee baie interessante vensters. Die Verlosser-venster is deur Sophie du Toit gemaak, terwyl die Nuwe Hemel-venster deur Rita Röscher gemaak is. Beide die vensters beeld die verheerlikte Jesus uit in die triomferende posisie . Die boonste twee-derdes van die twee vensters verskil min van mekaar, veral ook wat kleurgebruik en komposisie betref. Dit kan daarop dui dat die persoon wat die vensters ontwerp het (waarskynlik Rita) ‘n besondere verband tussen die gegewens van die verskillende tekste gesien het.

In die Verloosser-venster word die onderste deel van die kunswerk in beslag geneem deur mense wat in donker dog ryk kleure geklee is. Sodoende ontstaan ‘n soort spanning tussen die aardse en die hemelse. Die wolke vorm in beide die vensters die skeiding tussen die boonste en die onderste deel van die vensters.

In teenstelling tot die eerste venster, word die onderste deel van die kunswerk in die tweede venster in beslag geneem deur ‘n tuin wat deur rose en ‘n plant met blare gerepresenteer word. Interessant is dat Gesang 177 glad nie melding maak van blomme en plante nie – die naaste verwysing is waarskynlik “skoon soos ‘n bruid”. Daarteenoor verwys die eerste strofe van “Die Verlosser” direk na blomme: “… want sonder Hom / was die hemel slegs ‘n briljante winter / skrynend van afwesige bloeisels …” Ook in die laaste strofe staan:  ” … hoedat hulle blóm hulle blóm hulle blóm / hoedat die hemel swaar is van die geur / van die vrugsoet somer wat sal kom.”

Hier is dus ‘n baie interessante geval van leen uit ander tekste (intertekstualiteit) te bespeur: die kunstenaar wat die vensters geskep het, dui die verband tussen die gegewe in die twee verskillende gedigtekste aan deur sowel ‘n herhaling van tematiese materiaal, as ‘n oordrag van betekenis deur gediggegewens met mekaar te vermeng. Hierdie tegniek is niks anders as hibridisering nie – ‘n tipiese postmodernistiese praktyk! Hoewel die kunswerke dus op die oog af na redelik tradisionele uitbeeldings mag lyk wat poog om die betekenis van bepaalde gedigte deur middel van ‘n ander medium oor te dra, het die Zeitgeist ook op hierdie kunswerkwe sy onontkombare stempel afgedruk!

 

Ek het Jorge Luis Borges as ‘n kortverhaalskrywer ontdek, en dit nogal in Afrikaans! Ek verwys natuurlik na Sheila Cussons se vertaling, Die vorm van die swaard en ander verhale, wat in 1981 by Tafelberg verskyn het. Seker ook al vir jare uit druk. Ek het dit op skool by die dorpsbiblioteek uitgeneem, en later my eie kopie tweedehands in Langstraat aangeskaf — daar was ‘n wonderlike boekwinkel waar die Longstreet Cafe vandag is: ek het stapels Afrikaanse boeke op uitverkoping daar aangeskaf toe hulle vroeg in die 1990s hulle deure gesluit het.

Cussons se vertalings van ‘n handvol Borges-verhale is regtig uitstekend, net jammer daar was so min van hulle! Wat sou ek nie gee om tien of twintig meer van daardie meester se betowerende prosatekste in Cussons se digterlike Afrikaans te kon lees nie… Sommige van die meer onlangse vertalings van Borges se tekste in Engels is juis by tye ‘n bietjie tam. Die skynbare ‘saaklikheid’ van Borges se styl is nie ‘n verskoning vir slap, generiese prosa in die vertaling nie. Hulle is digte tekste, en verlang ‘n soort talige gedrongenheid. Cussons, as digter, het dit uitstekend reggekry. 

Borges was natuurlik self ook ‘n produktiewe digter. Trouens, hy het homself eerstens as digter, en dan eers as kortverhaalskrywer gesien. Tans lees ek Edwin Williamson se biografie, Borges: A life (Viking, 2004). Dit is ‘n meeslepende oorsig oor hierdie hierdie briljante skrywer en komplekse individu se loopbaan en lewe. En meer: dit bied ‘n blik op daardie glinsterende maar dikwels gefolterde stad, Buenos Aires, in die twintigste eeu.

Enkele jare gelede het ek die geleentheid gehad om, op pad na ‘n kongres in Kuba, vir twee dae in Buenos Aires rond te dwaal. Nie genoeg tyd nie; dit is ‘n stad om na terug te keer. Natuurlik wou ek ook, soos alle toeriste, La Bocca en die tango sien; maar dit is eintlik Borges se spoor wat ek wou volg. ‘n Volgende keer skryf ek iets daaroor. Vandag volstaan ek met ‘n gedig van Borges (‘Limits’) in Engelse vertaling. Dit herinner my aan boeke wat uit druk is, boekwinkels wat nie meer bestaan nie, en stede wat ‘n mens dalk nooit weer sal besoek nie…

 

Dit is met bruisende (en dankbare) vreugde wat ons vanoggend die program vir vanjaar se Versindaba kan bekend maak. Dié fees, wat op 27 en 28 November by die Oude Libertas Amfiteater by Stellenbosch gaan plaasvind, volg weer die beproefde formaat van 4 sessies van drie ure elk. Die twee aandsessies fokus oudergewoonte op poësie saam met aanvullende musiekitems, terwyl die twee dagsessies, wat in die Oude Libertas Auditorium sal plaasvind, weer met op paneelbesprekings, lesings en onderhoude konsentreer.

Vanjaar is daar nie minder nie as 17 digters betrokke by die fees; almal digters van wie daar onlangs nuwe bundels verskyn het, of wie se bundels binnekort op die rakke sal wees nie. Die digters ter sprake (in alfabetiese volgorde) is: Pirow Bekker, Breyten Breytenbach, Johann de Lange, Gilbert Gibson, Joan Hambidge, Daniel Hugo, Antjie Krog, Danie Marais, Loftus Marais, Lucie Möller, Charl-Pierre Naudé, Johannes Prins, Carina Stander, Piet van Rooyen, Jasper van Zyl, Cas Vos en Jelleke Wierenga. Ongelukkig sal Breyten Breytenbach en Gilbert Gibson nie persoonlik teenwoordig kan wees nie; hulle verse sal onderskeidelik deur Stian Bam en Petrus du Preez voorgedra word.

Waar die Versindaba verlede jaar op die poësie as liriek gefokus het, verskuif die fokus vanjaar na die naasbestaan van poësie en die visuele kunste. Ter ondersteuning hiervan sal daar gelyklopend tot die fees ‘n kunsuitstalling in die Oude Libertas Auditorium te sien wees met kunswerke deur digters wat ook skilder. Digters wie se werke uitgestal gaan word, is: Andries Bezuidenhout, Breyten Breytenbach, Christine Barkhuizen le Roux, Sheila Cussons, Heilna du Plooy, Marlise Joubert, Charl-Pierre Naudé, Rosa Smit, Carina Stander en Ilse van Staden. Die kurator vir dié uitstalling is Johan Myburg. Hierdie besonderse uitstalling open amptelik op Vrydag, 27 November, om 17:00.

Items wat die wisselwerking tussen poësie en die visuele kunste verder belig, is die paneelbespreking Met woord & kwas, waaraan Johan Myburg, Carina Stander en Charl-Pierre Naudé onder voorsitterskap van Ampie Coetzee deelneem, asook Philip de Vos en Tertia Visser-Downie se uitvoering van Modest Moessorgski se Prente by ‘n uitstalling, en die spesiale voordragprogram Geskilderde woorde deur die bekende woordkunstenaars Nic de Jager en Antoinette Kellerman.

‘n Besonderse hoogtepunt tydens die fees gaan Antjie Krog se deelname wees. Saam met haar aanbieding is daar twee musiek-uitvoerings van toonsettings van haar gedigte deur Niel van der Watt, naamlik Die Lady Anne Liedboek, met Renette Bouwer as solis en Elna van der Merwe as begeleier, en die uitvoering van sewe koorstukke deur die Scola Cantorum Kamerkoor onder leiding van Rudolf de Beer. Nog musiekitems wat die aandag gaan trek, is beslis David Kramer se optrede waarmee die Versindaba afskop, asook Laurinda Hofmeyr se toonsettings van gedigte deur Breyten Breytenbach se gedigte waarmee die fees weer afsluit. Tussendeur is daar ook nog Luna Paige se uitvoering van Sappho-gedigte wat deur haar getoonset is.

Inderdaad ‘n fees om oor opgewonde te raak. Altans, so hoop ons. Volg gerus die skakel op die tuisblad vir die volledige program en begin solank planne maak om teenwoordig te wees … Dit gaan immers ‘n grote wees, dié ene. En moenie vergeet om hier te gaan kyk wie almal hierdie besonderse geleentheid met hul finansiële ondersteuning moontlik maak nie. Dankie, dankie, dankie.

***

En die MAN Booker-prys? Nou ja, sy was die beroepswenners se gunsteling, sy was die lesers se gunsteling en gisteraand was sy ook die vyf beoordelaars se gunsteling: Hilary Mantel met haar lywige Tudor-sage, Wolf Hall. “Our decision was based on the sheer bigness of the book, the boldness of its narrative and scene-setting, the gleam that there is in its detail,” het Jim Naughtie, sameroeper van die paneel beoordelaars gisteraand tydens die prysoorhandiging gesê. En Hilary Mantel se reaksie?  “If winning the Booker Prize was like being in a train crash, at this moment I am happily flying through the air.” Die prysgeld beloop £50,000, gepaardgaande natuurlik met ‘n massiewe sprong in boekverkope wêreldwyd. Lees The Guardian se volledige berig hier.

Ten slotte vestig ek graag jou aandag op Desmond Painter se nuwe blog-inskrywing wat ‘n verdere reaksie is op die kwessie van poësie vs politiek; die gedig van WH Auden wat Desmond ter illustrasie aanhaal, is eweneens ‘n móét lees.

Geniet dit en hê ‘n jubilante dag hier in die middel van die week.

Mooi bly.

LE

 

To A Snail
Marianne Moore

 

If “compression is the first grace of style”,
you have it.  Contractility is a virtue
as modesty is a virtue.
It is not the acquisition of any one thing
that is able to adorn,
or the incidental quality that occurs
as a concomitant of something well said,
that we value in style,
but the principle that is hid:
in the absence of feet, “a method of conclusions”;
“a knowledge of principles”,
in the curious phenomenon of your occipital horn.

 

(Uit: Observations, 1924) 

 

∞∞∞

 

Considering the Snail
Thom Gunn

 

The snail pushes through a green
night, for the grass is heavy
with water and meets over
the bright path he makes, where rain
has darkened the earth’s dark. He
moves in a wood of desire,

pale antlers barely stirring
as he hunts. I cannot tell
what power is at work, drenched there
with purpose, knowing nothing.
What is a snail’s fury? All
I think is that if later

I parted the blades above
the tunnel and saw the thin
trail of broken white across
litter, I would never have
imagined the slow passion
to that deliberate progress.

 

(Uit: My Sad Captains and Other Poems, 1961)

 

∞∞∞

 

The Snail in the Marigold
Leslie Monsour

 

I watched, when planting marigolds,
Their colors all afire,
A gorged snail suck amid the folds,
Unfurling with desire –

Its slick and gleaming trail of pleasure
Oozing out  behind;
Its rapturous head in worldly leisure,
Oblivious, petal-blind.

The broken bud looked jubilant,
Enravished, vibrant, real,
Infusing animal and plant
With sybaritic zeal.

This seeming drive to be consumed
As wood lit in a stove,
Must be the lavishest, most doomed,
And pure of earthly love.

Come, celebrate the appetite
No science can control,
The wild, ingenious, slippery blight
That incarnates the soul.

 

∞∞∞

 

The Haughty Snail-King
Vachel Lindsay

 

Twelve snails went walking after night.
They’d creep an inch or so,
Then stop and bug their eyes
And blow.
Some folks… are… deadly… slow.
Twelve snails went walking yestereve,
Led by their fat old king.
They were so dull their princeling had
No sceptre, robe or ring –
Only a paper cap to wear
When nightly journeying.

This king-snail said: “I feel a thought
Within… It blossoms soon…
O little courtiers of mine, …
I crave a pretty boon…
Oh, yes… (High thoughts with effort come
And well-bred snails are ALMOST dumb.)
“wish I had a yellow crown
As glistering… as… the moon.”

 

(Uit: Congo and Other Poems, 1919)

 

∞∞∞

 

Giant Snail
Elizabeth Bishop

 

The rain has stopped. The waterfall will roar like that all
night. I have come out to take a walk and feed. My body – foot,
that is – is wet and cold and covered with sharp gravel. It is
white, the size of a dinner plate. I have set myself a goal, a
certain rock, but it may well be dawn before I get there.
Although I move ghostlike and my floating edges barely graze
the ground, I am heavy, heavy, heavy. My white muscles are
already tired. I give the impression of mysterious ease, but it is
only with the greatest effort of my will that I can rise above the
smallest stones and sticks. And I must not let myself be dis-
tracted by those rough spears of grass. Don’t touch them. Draw
back. Withdrawal is always best.
The rain has stopped. The waterfall makes such a noise! (And
what if I fall over it?) The mountains of black rock give off such
clouds of steam! Shiny streamers are hanging down their sides.
When this occurs, we have a saying that the Snail Gods have
come down in haste. I could never descend such steep escarp-
ments, much less dream of climbing them.
That toad was too big, too, like me. His eyes beseeched my
love. Our proportions horrify our neighbors.
Rest a minute; relax. Flattened to the ground, my body is like
a pallid, decomposing leaf. What’s that tapping on my shell?
Nothing. Let’s go on.
My sides move in rhythmic waves, just off the ground, from
front to back, the wake of a ship, wax-white water, or a slowly
melting floe. I am cold, cold, cold as ice. My blind, white bull’s
head was a Cretan scare-head; degenerate, my four horns that
can’t attack. The sides of my mouth are now my hands. They
press the earth and suck it hard. Ah, but I know my shell is
beautiful, and high, and glazed, and shining. I know it well,
although I have not seen it. Its curled white lip is of the finest
enamel. Inside, it is as smooth as silk, and I, I fill it to perfection.
My wide wake shines, now it is growing dark. I leave a lovely
opalescent ribbon: I know this.
But O! I am too big. I feel it. Pity me.
If and when I reach the rock, I shall go into a certain crack
there for the night. The waterfall below will vibrate through
my shell and body all night long. In that steady pulsing I can
rest. All night I shall be like a sleeping ear.

 

∞∞∞

 

Slak
Sheila Cussons

 

Die mens is ‘n delikate fabel
wat hy vir homself vertel
wanneer hy hom onder die afsydige sterre
weerloos opkrul
in die stomme skulpie van sy skedel

en weet nie dat die Gloed
waarvoor die weke plasma van sy oog
moet wyk
tranend knipper
vir die blindende oordeel van sy feit.

 

(Uit: Die swart kombuis, 1978)