Versindaba
~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

 

wanneer jy geleer het

om op die wind te wieg

en om jou gedagtes soos wingerdblaartjies

deur die eter te laat vlieg

is jy vry om woorde

soos spikkels in die lug te strooi

met die verwagting dat dit

na baie dae sal terugkeer as verse

op ‘n gedekte nagmaalstafel

waar brood en wyn

alle vrese vir kritiek sal laat verdwyn

 

© Thomas Deacon, 2020

 

 

 

wensdenkery

 

om die son soos ‘n soetlemoen af te skil

en die skywe soos nektar uit te suig

Is tog wensdenkery

want soos ‘n rooi papawer hang hy aan sy hemeltak

maar tog verlep hý die rooi papawer nooit

en as hy malse pitjies oor woestyne skiet

gryp selfs palmbome       vlesige vingers

na sy rooi gesig

 

© Thomas Deacon, 2020

 

 

ingeperk

 

die ou man op die stoep van die bordienghuis

probeer met knoetserige vingers

probeer met knoetsige hande

oor die bontbegrysde hare van die ou vrou streel

en verpulpte borste begin soos rose

stekelrig te rank   :

doringprikkies groei oor die ou man se hande

maar die lyf bly toktokkie :  sonder lyf

 

vir haar het hy ‘n botteltjie rooiwyn gebring

met ‘n prent van ‘n laggende nar daarop

en toe die ou man die wyn wou skink

het die bontbegrysde vrou hardop gelag

en die nar van die glas geskeur –

het sy die glans van die bottel óópgebeur –

toe bars haar horison met skuimborrels middeldeur

 

waarom is jy so kwaad, vrou met die verpulpte lyf?

waarom is daar ‘n skeur in die horison van jou verguiste hart?

dis die nag se verdriet van verlange na die ou man

na toktokkie-toktokkie-se-klop

maar die ou man se lyf bly doodhouertjie styf

 

eens het visioene soos rooigewangde appels

aan haar liefdesboom gehang

sy ‘n witgebeende eva wat uit oerbeen wakker word

het langs sý ribverwoeste lyf kom lê

sy lispel met ‘n addertong en reik met albei hande

na die appels van sy lyf

 

hoor hoe word die klapklank van haar tong

klein-klein happies wat verby die sterre spoel

en planete uit hul baan laat tol

om toi-toi weg te dans : nag van blou genot

 

as die sterre bokant boorde

hortende blinkblits uitskiet in die swart

sal ‘n engel kiewietvlerke klap en pollie ons gaan pêrel toe

op sy trompie t!goem

sal haar adam uit sy slaap ontwaak

en saamspeel hande klap en voete stamp

vir sy groengeblaarde lispelvrou wat pollie ons gaan pêrel toe

vir appelboorde sing?

[want wat hang mooier as rooiwangappels langs die pêrelpad

en wat proe soeter as ‘n blinkgebleste appel

uit songesteelde boorde?]

 

hang jou harp aan die droë tak van ‘n wilgerboom

en stort verdrietbloed uit jou hart

want ‘n appel rol soms vér :   verby die verste wegblyster

 

oor die vrou se papgeworde lyf spoel verlangesweet

van vergange riviere

maar stokstokkielyf sonder lyf lê die ou man

gekruisigde bene verdor en die ure tik-tik-

toktokkietik oor haar lyf

 

© Thomas  Deacon, 2020

 

 

 

vars brood en botter

vir homeros

 

die ou vrou met die haakneus

maak die veiligheidsgordel van haar besem vas

en vlieg deur die kombuisvenster

óór die straat, déúr die park

tot by homeros die griek se bakkery waar sy digterlik baklei

oor ‘n tekort aan botter en brood

maar kin-in-die-hand dig hy:

bokkie bokkie hier’s nie botter

bokkie bokkie hier’s nie brood

vars brood en botter maak ou digters dood

 

© Thomas Deacon, 2020

 

 

’n Elegiese vers

met N.P. van Wyk Louw

 

in die baai lê die water stil en glad

maar rondom oor houtbaai en kampsbaai en seepunt

spuug die branders skuim

wat in die wit sand stol

in die baai het die wind gaan lê

water blink en glad soos ’n spieël

 

daar stap ’n ou man met sy hond

snuffel tussen skulp in spoelsand rond

(sien jy jouself in hierdie spieël?

ek is jou wese se onderwater

en ek blink op jou spoor

sonder om jou te verloor)

 

die seun met sy visblikskuitjie

span die seil – ’n bont sakdoek –

vaar weg oor die see

sonder spane waag hy dit oor die blou,

want die wind het gaan lê in die baai

(o waar sal jy gaan

en met watter skip?

en as jy wil vlug van hierdie strand

dan vlug ek en jou onderwese saam

selfs tot anderkant die oseaan)

 

die ou man loop en bid

om alles wat wind-berg-planeet

se aard het af te lê

en ’n wyle te broei oor die vrees

maar die seevoëls krys hulle weemoed uit oor die visblikskuit

wat vaar oor die blou

en uit oor die ou man wat vlug langs die see

(en jy vlug waarheen? vir wie?

want ek is jou wese se onderwater

en ek blink op jou spoor

sonder om jou te verloor)

 

© Thomas Deacon, 2020

 

 

ingeperkte drome

(na aanleiding van die gedig “Die hand vol vere” deur Breyten Breytenbach)

 

mammie: hoe het ons twee gelag

toe die peerboom langs die huis onverwags begin te blom

so vroemôre toe die son nog water agter golwe skep

so op sy rug    so abba-abba op sy rug

hier in my baksteendroom

óns peerboombloeisels vroe se môremôrevreug

die agterplaas was stil en ingeperk

maar daar’t viool gespeel waar lenteblomme wals

miskien die kalfiewals?

ou tant sien het vensters oopgeskuif

hare uitgebesem hier en daar se stywe haar

sý die eens verspotte lentebloeisel

in die tuin van groot genot     nou ingeperk tot sukkelsit

bok bok staan styf: hoeveel vingers op jou lyf

 

pa het die koerant se letters neergesmyt

gekyk hoe mammie peerboomtrane stort

maar als is dig gegrendel want ek is ingeperk

 

die vissies in die sementdammetjie

is seker nog daar    koi koi rondomswembaljaar

koi-koi-kleur-vir-kleur-vermeng

en adam in die buitekamer

seker nou net withaar adam in die buitekamer

so verweer van gras se sny

gras-gras groen maar die hare witgestol

‘n engel uit die agterkamp van ingeperk

ek met my breëborspak

italiaanse skerppuntskoene en angelier in knoop se gat

die vrou staan soos ‘n bliksoldaatjie     wag vir ma se soen

o, bloedlemoen o, soen se soen se bloedlemoen: judaskus?

afgeskil tot op die wit se witsel sonder swart

daar’s ook ‘n present vir ma     ‘n hand vol veer se woorde

en vir pa ‘n dikleesboek en gladlensbril

 

ek het my kinders vroe-vroe boland verwoord

nou staan hul agter ma en lag hul buitelands

blinkgebleste hare witlyf sonder son

pa het seker nog die geweer wat oupa weggesteek het

toe die britte blitse oor die werf geblaas het

(ek ook uit my voorgeslag miskien ‘n deel gehad het)

nou ingeperk in die buitekamer van onthou

 

die wingerd hang swanger van trosse rooi en groen

pa se lyf nou weggesnoei uit die wingerd oud en afgerem

bruin soos wyn: se pers

soos droëlandstokke voor die reën se seën

net die amandelboom, my mammie

staan bloeiend in die blom en wag vir my om t’rug te kom

miskien wag adam ook op my met sy kersfeeskoor

(ai hoe lank gelede het ek hom verloor)

abel wat kon speel en sing totdat ons huil

as woorde van sy koor so uit hul monde kwyl

maar toe was hy nog ingeperk : ek die onaangetaste

 

ek hoor vir wagter blaf

kom ruik hier aan my broek se pyp en blaf

blaf sy vreugde oor die werf    my blinde Wagter

miskien moet ek vir elvis huur

om vir ma en pa te kom sing van jailhouse rock

en blue suede shoes of love me tender

 

ma se veertjie het ek ingeplant hier teen die baksteenmuur

gedog daar kom ‘n hoender op

maar ek is ingeperk waar baksteenwoorde steen-

vir-steen afdrup teen die muur

 

© Thomas Deacon, 2020

 

 

ma sny ‘n rokspatroon uit ‘n ou koerant:

16 augustus 1977

die skêr girts-girts deur verbleikte papier

skuins by elvis se kop verby

tot by ‘n liriek: blue suede shoes

haar hand huiwer vir ‘n wyle

ag siestog sê sy, nou het hy ook geoorly

maar hy het darem lekker heup geswaai en laat waai

nou sing hy underground, spot ouboet

met termiete wat knaag aan sy wooden heart

die skêr girts-girts deur verbleikte papier

terwyl blue suede shoes versnipper tot woorde sonder akkoorde

 

© Thomas Deacon, 2020

 

 

baksteendrome

[na aanleiding van die gedig, Die hand vol vere

deur Breyten Breytenbach]

 

mamie :

hoe het ons twee gelag

toe die peerboom langs die huis

onverwags begin te blom        so vroemôre

toe die son nog water agter golwe skep

so op sy rug       so abba-abba    op sy rug

so in my baksteendroom

 

óns peerboombloeisels vroe se môremôrevreug

die agterplaas was stil soos ingeperk

maar daar’t viool          iewers viool gespeel

gespeel waar lenteblomme wals         miskien die kalfiewals?

baldadig in die wind        o, my wind my wind se kind

ou tant sien het vensters oopgeskuif

hare uitgebesem hier en daar se haar se stywe haar

sý die eens verspotte lentebloeisel

in die tuin van groot genot         nou ingeperk tot sukkelsit

het weggeteer tot klein-klein koggel-mander-lyf

bok bok staan styf : hoeveel vingers oor jóú lyf

 

pa het die koerant se letters neergesmyt

gekyk hoe mammie peerblomtrane stort

maar als is dig gegrendel         want ek is ingeperk

 

 

die vissies in die sementdammetjie

is seker nog daar          koi-koi rondomswembaljaar

koi-koi kleur-vir-kleur-vermeng

en adam in die buitekamer

seker nou net withaar adam in die buitekamer

so verweer van gras se sny

gras-gras groen gras maar hare wit soos wol

‘n engel uit die agterkamp van ingeperk

ek met my breëborspak

italiaanse skerppuntskoene en angelier in die knoop se gat

die vrou staan soos ‘n bliksoldaatjie      wag vir ma se soen

o, bloedlemoen  o, soen se soen se bloedlemoen : judaskus?

afgeskil tot op die wit se witsel sonder swart

daar’s ook ‘n present vir ma      ‘n hand vol veer se woorde

en vir pa ‘n dikleesboek en gladlensbril

 

ek het my kinders vroe-vroe boland verwoord

nou staan hul agter ma en lag  hul buitelands

blinkgebleste hare          witlyf sonder son

pa het seker nog die geweer wat oupa weggesteek het

toe die britte blitse oor die werf geblaas het

[ek ook uit my voorgeslag miskien ‘n deel gehad het]

nou ingeperk in die buitekamer van onthou

 

die wingerd hang swanger van trosse rooi en groen

pa se lyf nou weggesnoei uit die lewe oud en afgerem

bruin soos die wyn : so pers

soos droëlandstokke voor die reën se seën

net die amandelboom, my mammie

staan bloeiend in die blom en wag vir my om t’rug te kom

miskien wag abel ook op my met sy kersfeeskoor

[ai, hoe lank gelede het ek hom verloor]

abel wat kon speel en sing totdat ons huil

as woorde van sy koor so uit die monde kwyl

maar toe was hy nog ingeperk  :  ek die onaangetaste

 

ek hoor vir Wagter blaf

kom ruik hier aan my broek se pyp en blaf

blaf sy vreugde oor die werf      my blinde uitgebaster wagter

miskien moet ek vir elvis huur

om vir ma en pa te kom sing van jailhouse rock

en blue suede shoes of love me tender

 

ma se veertjie het ek ingeplant hier teen die muur

gedog daar kom ‘n hoender op

maar ek is ingeperk waar baksteenwoorde steen-

vir-steen afdrup teen die muur

 

 

© Thomas Deacon, 2020