Posts Tagged ‘Tomas Tranströmer vertaling in Afrikaans’Tomas Tranströmer. Vertaling in AfrikaansSunday, March 8th, 2020Tomas Tranströmer: Vertaling uit Sweeds in Afrikaans. Vert. deur De Waal Venter.
Haikoe
Wit orgideë. Tenkbote gly verby. Die maan is nou vol.
Kragdrade span ver in die koue se wit ryk noord van alle musiek.
Die helder wit son hardloop alleen nader na die dood se blou berg.
Ja, ons moet lewe met die fynskrif van die gras en gelag uit kelders.
Die son lê nou laag. Ons skaduwees is reuse. Netnou is als skadu.
Uit: Haikudikter
Tomas Tranströmer – vertaling in AfrikaansMonday, August 26th, 2013Tomas Tranströmer – vertaal in Afrikaans deur De Waal Venter
Elegie
Ek maak die eerste deur oop. Dit is ‘n groot sonverligte kamer. ‘n Swaar motor ry verby in die straat en laat die porselein rittel.
Ek maak die tweede deur oop. Vriende! Julle het die donker gedrink en sigbaar geword.
Die derde deur. ‘n Smal hotelkamer. Uitsig op ‘n agterstraat. ‘n Lamp wat glinster op die teer. Pragtige klomp uitgebrande ervaringe.
Uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter/2013
Uit die winter van 1947
Dae in die skool, daardie dowwe malende vesting. In die skemer het ek huis toe gestap onder die advertensieborde. Dan kom die fluistering sonder lippe: “Word wakker, slaapwandelaar!” En alles wys na die kamer.
Vyfde verdieping, uitsig op die tuin. Die lamp het elke nag in ‘n skrikwekkende sirkel gebrand. Ek het in die bed gesit sonder ooglede, stukke stukke films gesien met waansinnige gedagtes.
Asof dit noodwendig was … Asof die laaste kindertyd opgebreek geraak het sodat dit deur die tralies kan kom. Asof dit noodwendig was … Ek het in boeke van glas gelees maar net die ander gesien: die vlekke het deur die muurpapier gedring. Dit was die lewende dooies wat hulle portrette wou laat skilder het!
Tot dagbreek wanneer die vuilgoed-mense kom en raas met die blikke daar onder. Die agterplaas se vredige grys klokke lui my aan die slaap.
Uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter
.
Weeklag
Hy het sy pen neergesit. Dit lê doodstil op die tafel. Dit lê doodstil in die leë kamer. Hy het sy pen neergesit.
Te veel wat nóg geskryf kan word nóg onderdruk kan word! Hy is lamgeslaan deur iets wat verweg gebeur alhoewel die wonderbaarlike knapsak klop soos ‘n hart.
Buitekant is dit voorsomer. Uit die groenigheid kom fluitgeluide – mense of voëls? En die bloeiende kersiebome troetel die vragmotors wat tuisgekom het.
Weke gaan verby. Langsaam kom die nag. Motte gaan sit op die ruit: klein bleek telegramme van die wêreld.
(Uit: Den halvfärdiga himlen V – 1962) Uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter
DPM Botes (1937- ) het gedebuteer met Wat is ‘n gewone man (1965) en dit twee jaar later opgevolg met (1967). Twee jaar na die verskyning van Klein grys telegramme het R Schutte in ‘n Standpunte-artikel, “Moderne Sweedse poësie in Afrikaans”, Botes se plagiaat van gedigte van Tomas Tranströmer en Sandro Key-Aberg uitgewys (1969:10-13)
Alkaiskt
‘n Woud in Mei. Hier spook my hele lewe: onsigbare vrag meubels. Voëlgeluide. In die stil poele, muskietlarwes – jy sien die woes dansende vraagtekens.
Ek ontsnap na dieselfde plekke, woorde. koue bries van die hawe, ysdrake lek aan my nek terwyl die son neerbak. Die swaar meubelvrag brand met koel vlamme.
Uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter
Nota: ‘n Alkaïese strofe is vernoem na die vyfde eeuse vC Griekse digter, Alkaios. Dit is ‘n tipe ode bestaande uit vier rymlose reëls. Die eerste twee reëls bevat elf sillabes elk, die derde het nege en die vierde het tien. Alkaios was ‘n tydgenoot van die digteres Sappho. Daar word gesê dat hulle minnaars was. Hulle het dikwels saam hulle werk uitgevoer in die stad Mytilene op die eiland Lesbos waar hulle albei gewoon het.
*
Die reis se formules
Resans formler (från Balkan -55) Tomas Tranströmer
I ‘n Geruis van stemme agter die ploegman. Hy kyk nie om nie. Die leë lande. ‘n Geruis van stemme agter die ploegman. Een na die ander glip die skadu’s los en stort in die somerlug se afgrond.
II Daar kom vier osse onder die lug. Geen hoogmoed aan hulle nie. En die stof dik soos wol. Insekte se penne skraap.
‘n Gewemel van perde, maer soos in die allegorieë van peste. Niks mak aan hulle nie. En die son verdwaas.
III Dorpie met klein hondjies ruik soos ‘n stal. ‘n Party-agent op die markplein in die dorpie met wit huise wat ruik soos ‘n stal.
Sy hemel volg hom: dit is hoog en nou soos binne ‘n minaret. Slapvlerk dorpie op die heuwel.
IV ‘n Ou huis het homself in die voorkop geskiet. Twee seuntjies skop ‘n bal in die skemer. ‘n Swerm vinnige eggo’s – skielik skyn die sterre.
V Op die roete ‘n lang donkerte. My polshorlosie gloei hardkoppig met die tyd se gevange insek.
Die vol kompartement is dig van stilte. In die donker stroom die lande verby.
Maar die skrywer is halfpad in sy beeld en reis daar, terselfdertyd mol en arend.
(Uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter)
Hierdie gedig is tipies van Tranströmer se oeuvre in die sin dat dit handel oor oorgange en ‘n toestand van tussenin-wees. Mens kan die gedig lees asof die verteller op ‘n treinrit deur die Sweedse landskap is. Die geploegde lande en klein dorpies stroom verby. Die dag gaan skielik oor in die nag. “‘n Swerm vinnige eggo’s – skielik skyn die sterre” En dan vat die laaste twee reëls hierdie konsep pragtig saam: “Maar die skrywer is halfpad in sy beeld en reis daar, terselfdertyd mol en arend.” (DWV. 20.3.2012)
*
Nagreis
Dit swerm onder ons. Treine vertrek. Hotel Astoria sidder. ‘n Glas water langs die bed skyn die tonnels in.
Hy het gedroom hy is ‘n gevangene in Svalbard. Rommelend wentel planete. Glinsterende oë flits oor die ys. Die skoonheid van wondere is gevind.
Nattlig Resa, uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter Aantekening: Svalbard is ‘n eilandgroep tussen die Arktiese Oseaan, Barentssee, Groenlandsee en Noorweegse See. Dit is die noordelikste deel van Noorweë en baie afgeleë. “Drömde mig en dröm i natt” “Ek het ‘n droom gedroom laasnag” is die woorde van ‘n Deense volkslied. Dit is in runeskrif aangeteken in die Codex Runicus – ‘n transkripsie van die Skåne – ‘n wet wat rondom 1300 geskryf is. Die lied gaan oor ‘n meisie wat droom dat sy ryk word. Die Codex Runicus ‘n manuskrip wat in runeskrif op perkament geskryf is. Dit is geskryf rondom die jaar 1300 en bevat verskeie Deens wette wat die beste bewaar is Skåne Wet. Die Codex Runicus word in in Kopenhagen bewaar. *
Eensaamheid
I
Hier het ek amper omgekom een nag in Februarie. My motor het sydelings op die ys gegly, uit op die verkeerde kant van die pad. Die aankomende verkeer – hulle ligte – het nadergekom.
My naam, my dogters, my werk het losgeglip en stil agtergebly, al hoe verder. Ek was niemand soos ‘n seun op ‘n speelgrond omring deur vyande.
Die aankomende verkeer se ligte was geweldig. Helder lig op my terwyl ek beur aan die wiel in ‘n deurskynende angs, vloeiend soos eierwit. Sekondes word langer – skep ruimte daar – word groot soos hospitale.
Ek kon amper net so bly en ‘n oomblik asemhaal voor ek verpletter word.
Toe kom daar ‘n vastigheid: ‘n bietjie helpende sand of ‘n wonderlike windvlaag. Die kar kom los en swaai dwars oor die pad. ‘n padteken skiet op en knak – ‘n skerp knal – vlieg die donkerte in.
Toe is daar stilte. Ek sit terug in my gordel en kyk hoe iemand aankom deur die warrelende sneeu om te sien wat oorgebly het van my.
II
Ek het lank rondgedwaal in die bevrore Oos-Gotlandse veld. G’n mens was in sig nie. In ander dele van die wêreld word mense gebore, leef en sterf in ‘n onophoudelike drukte van mense.
Om altyd sigbaar te wees – te lewe in ‘n swerm van oë – moet daar ‘n spesifieke gesigsuitdrukking wees. Gesig bedek met klei.
Die murmeling styg en daal terwyl hulle onder mekaar verdeel die lug, skadu’s, sandkorrels.
Ek moet alleen wees tien minute in die oggend of tien minute in die aand, – Sonder ‘n plan.
Baie.
Een.
(Uit Sweeds vertaal deur De Waal Venter)
Spår Spoor
Twee-uur in die oggend: maanskyn. Die trein staan in die veld. Ver ‘n dorp se liggies wat koud flikker teen die horison.
Soos wanneer jy so diep in ‘n droom wegsak jy nie eers kan onthou jy was daar wanneer jy terugkom nie.
Of wanneer jy so diep wegsak in ‘n siekte dat jou dae ‘n swerm flikkerende spikkels word, yl en koud teen die horison.
Die trein staan doodstil. Twee-uur: helder maanskyn, yl sterre.
…
April Och Tystnad April en stilte
Die lente lê verlate. Die fluweelswart watersloot kruip hier langs my sonder weerkaatsings.
Die enigste iets wat glinster is geel blomme.
Ek is geborge in my skadu soos ‘n viool in sy swart kas.
Die enigste ding wat ek wil sê glinster buite bereik soos silwerware in ‘n pandjieswinkel.
…
Två Städer Twee stede
Elk aan sy eie kant van die smal see, twee stede die een verdonker, beset deur vyande. In die ander brand ligte. Die skitterende kuslyn hipnotiseer die donker een.
Ek swem uit in ‘n beswyming op die glinsterende donker waters. ‘n Dowwe tuba-klank dring in. Dit is ‘n vriend se stem, vat jou graf en gaan.
…
Sorgegondolen nr 2 Droewe gondel
I
Twee ou mans, skoonvader en skoonseun, Liszt en Wagner, bly by die Groot Kanaal saam met die rustelose vrou wat getroud is met koning Midas wat alles verander wat hy aanraak in Wagner. Die see se koue groen stoot op deur die paleisvloere. Wagner is gemerk, sy beroemde Punch-profiel is moeër as voorheen sy gesig ‘n wit vlag. Die gondel is swaar gelaai met hul lewens, twee retoer en ‘n enkel.
II
‘n Venster in die paleis vlieg oop en mense frons in die skielike trek. Buite op die water verskyn die vullisgondel geroei deur twee eenspaan-bandiete. Liszt het ‘n paar akkoorde neergeskryf, so swaar dat hulle eintlik weggestuur moet word na die mineralogie-instituut in Padua vir analise. Meteoriete! Te swaar om te dryf kan hulle net sink en sink reg deur die toekoms tot die Bruinhemde-dae. Die gondel is gelaai met die toekoms se opgehoopte klippe.
III
Loergate op 1990.
25 Maart. Angs vir Litaue. Gedroom ek besoek ‘n groot hospitaal. Geen personeel. Almal was pasiënte.
In dieselfde droom ‘n pasgebore dogtertjie wat volsinne gepraat het.
IV
Langs die skoonseun, ‘n man van sy tyd, is Liszt ‘n motgevrete grand seigneur. Dit is ‘n vermomming. Die diepte, wat verskeie maskers aanpas en verwerp, het hierdie een net vir hom gekies – die diepte wat in mense wil opstyg, sonder om ooit sy gesig te wys.
V
Abbé Liszt is gewoond om self sy tas te dra deur sneeu en sonskyn en wanneer sy tyd kom om te sterf sal niemand hom by die stasie ontmoet nie. ‘n Ligte bries van begaafde konjak voer hom mee te midde van ‘n opdrag. Hy het altyd opdragte. Twee duisend briewe per jaar! Die skoolseun wat sy spelfout honderd keer oorskryf voor hy kan huis toe gaan. Die gondel is swaar gelaai met lewe, dis eenvoudig en swart.
VI
Terug na 1990.
Gedroom ek ry oor ‘n honderd myl tevergeefs. Dan vergroot alles. Mossies so groot soos henne het so hard gesing dat my ore toegeslaan het. Gedroom ek teken klavierklawers op die kombuistafel. Ek het op hulle gespeel, geluidloos. Die bure het kom luister.
VII
Die klavier wat stilgebly het deur die hele Parsifal (maar geluister het) kan uiteindelik iets sê. Sugte … sospiri … Wanneer Liszt vanaand speel, hou hy die see-pedaal ingetrap sodat die see se groen krag opstyg deur die vloer en saamvloei met al die klippe in die gebou. Goeienaand pragtige diepte! Die gondel is swaar gelaai met lewe, dit is eenvoudig en swart.
VIII
Gedroom ek moes skool toe, maar kom te laat. Almal in die kamer se gesigte was wit maskers. Wie die onderwyser was, kon niemand sê nie.
…
Ansikte mot ansikte Van aangesig tot aangesig
In Februarie het die lewe tot stilstand gekom. Voëls het gesukkel om te vlieg, en die siel het teen die landskap geskuur soos ‘n boot teen die brug waaraan dit vas is. Bome het gestaan met weggedraaide rûe. Sneeudiepte is gemeet aan dooie gras. Voetspore het oud geword in die sneeukors. Onder ‘n seil, vervagende taal. Op ‘n dag kom iets na die venster. Werk word gestaak, ek kyk op. Kleure brand, alles keer om. Die grond en ek spring na mekaar.
© De Waal Venter. 2011 De Waal Venter. Tomas Tranströmer – 7 vertalingsTuesday, January 10th, 2012
Tomas Tranströmer
Award Ceremony Speech Presentation Speech by Kjell Espmark, Member of the Swedish Academy, Member of its Nobel Committee, 10 December 2011. “Your Majesties, Your Royal Highnesses, esteemed Laureates, Ladies and Gentlemen, Tomas Tranströmer is one of the very few Swedish writers with an influence on world literature. He has been translated into some sixty languages, (and now also in Afrikaans – DWV) and has been important to poetry in various parts of the world. The Nobel Laureate Joseph Brodsky admits that he stole more than one metaphor from him. And during a journey among Chinese poets a year ago I found that Tranströmer is their great model. Why? Is it the brilliant metaphors? I think that is only half the truth. The other half is the visions, the illuminations in everyday life into which the metaphors have been inserted.”
Spår Spoor
Twee-uur in die oggend: maanskyn. Die trein staan in die veld. Ver ‘n dorp se liggies wat koud flikker teen die horison.
Soos wanneer jy so diep in ‘n droom wegsak jy nie eers kan onthou jy was daar wanneer jy terugkom nie.
Of wanneer jy so diep wegsak in ‘n siekte dat jou dae ‘n swerm flikkerende spikkels word, yl en koud teen die horison.
Die trein staan doodstil. Twee-uur: helder maanskyn, yl sterre.
…
April Och Tystnad April en stilte
Die lente lê verlate. Die fluweelswart watersloot kruip hier langs my sonder weerkaatsings.
Die enigste iets wat glinster is geel blomme.
Ek is geborge in my skadu soos ‘n viool in sy swart kas.
Die enigste ding wat ek wil sê glinster buite bereik soos silwerware in ‘n pandjieswinkel.
…
Två Städer Twee stede
Elk aan sy eie kant van die smal see, twee stede die een verdonker, beset deur vyande. In die ander brand ligte. Die skitterende kuslyn hipnotiseer die donker een.
Ek swem uit in ‘n beswyming op die glinsterende donker waters. ‘n Dowwe tuba-klank dring in. Dit is ‘n vriend se stem, vat jou graf en gaan.
…
Sorgegondolen nr 2 Droewe gondel
I
Twee ou mans, skoonvader en skoonseun, Liszt en Wagner, bly by die Groot Kanaal saam met die rustelose vrou wat getroud is met koning Midas wat alles verander wat hy aanraak in Wagner. Die see se koue groen stoot op deur die paleisvloere. Wagner is gemerk, sy beroemde Punch-profiel is moeër as voorheen sy gesig ‘n wit vlag. Die gondel is swaar gelaai met hul lewens, twee retoer en ‘n enkel.
II
‘n Venster in die paleis vlieg oop en mense frons in die skielike trek. Buite op die water verskyn die vullisgondel geroei deur twee eenspaan-bandiete. Liszt het ‘n paar akkoorde neergeskryf, so swaar dat hulle eintlik weggestuur moet word na die mineralogie-instituut in Padua vir analise. Meteoriete! Te swaar om te dryf kan hulle net sink en sink reg deur die toekoms tot die Bruinhemde-dae. Die gondel is gelaai met die toekoms se opgehoopte klippe.
III
Loergate op 1990.
25 Maart. Angs vir Litaue. Gedroom ek besoek ‘n groot hospitaal. Geen personeel. Almal was pasiënte.
In dieselfde droom ‘n pasgebore dogtertjie wat volsinne gepraat het.
IV
Langs die skoonseun, ‘n man van sy tyd, is Liszt ‘n motgevrete grand seigneur. Dit is ‘n vermomming. Die diepte, wat verskeie maskers aanpas en verwerp, het hierdie een net vir hom gekies – die diepte wat in mense wil opstyg, sonder om ooit sy gesig te wys.
V
Abbé Liszt is gewoond om self sy tas te dra deur sneeu en sonskyn en wanneer sy tyd kom om te sterf sal niemand hom by die stasie ontmoet nie. ‘n Ligte bries van begaafde konjak voer hom mee te midde van ‘n opdrag. Hy het altyd opdragte. Twee duisend briewe per jaar! Die skoolseun wat sy spelfout honderd keer oorskryf voor hy kan huis toe gaan. Die gondel is swaar gelaai met lewe, dis eenvoudig en swart.
VI
Terug na 1990.
Gedroom ek ry oor ‘n honderd myl tevergeefs. Dan vergroot alles. Mossies so groot soos henne het so hard gesing dat my ore toegeslaan het. Gedroom ek teken klavierklawers op die kombuistafel. Ek het op hulle gespeel, geluidloos. Die bure het kom luister.
VII
Die klavier wat stilgebly het deur die hele Parsifal (maar geluister het) kan uiteindelik iets sê. Sugte … sospiri … Wanneer Liszt vanaand speel, hou hy die see-pedaal ingetrap sodat die see se groen krag opstyg deur die vloer en saamvloei met al die klippe in die gebou. Goeienaand pragtige diepte! Die gondel is swaar gelaai met lewe, dit is eenvoudig en swart.
VIII
Gedroom ek moes skool toe, maar kom te laat. Almal in die kamer se gesigte was wit maskers. Wie die onderwyser was, kon niemand sê nie.
…
Ansikte mot ansikte Van aangesig tot aangesig
In Februarie het die lewe tot stilstand gekom. Voëls het gesukkel om te vlieg, en die siel het teen die landskap geskuur soos ‘n boot teen die brug waaraan dit vas is. Bome het gestaan met weggedraaide rûe. Sneeudiepte is gemeet aan dooie gras. Voetspore het oud geword in die sneeukors. Onder ‘n seil, vervagende taal. Op ‘n dag kom iets na die venster. Werk word gestaak, ek kyk op. Kleure brand, alles keer om. Die grond en ek spring na mekaar.
Published 02:48 11.10.11 Latest update 02:48 11.10.11
A victory for poetry The decision to award the Nobel Prize in Literature to Swedish poet Tomas Transtromer is a declaration of faith in poetry’s power to transcend borders. By Eli Eliahu
“And I take the award of the Nobel Prize in Literature, when it is given to a poet, to be primarily an assertion of the supra-national value of poetry. To make that affirmation, it is necessary from time to time to designate a poet: and I stand before you, not on my own merits, but as a symbol, for a time, of the significance of poetry.” It has been over 60 years since T.S. Eliot said the above in his speech at the Nobel Prize banquet. Since then, a few other poets have won the prize, including Wislawa Szymborska and Seamus Heaney, and now once again a poet has been awarded the prize, this time the Swedish poet, Tomas Transtromer. It seems that Eliot’s remarks are more relevant than ever, and the decision to award the Nobel Prize in Literature to a poet indeed is not just an award to the poet himself, but also an award to the significance of poetry and a renewed declaration of faith in its power to transcend borders and have an impact even in times when the value of things is measured solely by the number of people interested in them. Tomas Transtromer and wife – Reuters – October 6 2011 The name of Transtromer, who was born in 1931, has been mentioned as a candidate for several years now, but his win is still seen as a surprise. He is not exactly apolitical, but his poetry does not represent clear-cut non-conformism the way the works of other Nobel laureates did, such as Aleksandr Solzhenitsyn or Joseph Brodsky. Nor is the selection perceived as representing the people’s voice, the way works of Seamus Heaney or Derek Walcott are. Not everyone therefore deems Transtromer as a worthy choice. The Telegraph’s Philip Hensher noted, for example, “that time has shown every single Swedish winner of the prize to be ‘a little phenomenon of no interest’ outside their own country.” Transtromer is indeed not a popular poet among the broader public, but his poetry has been translated into some 60 languages. His poems were translated into Hebrew by Galit Hasan-Rokem and his book, “Winter Formulae” was published in 2003 by Keshev Leshira. “Transtromer’s poetry can be considered from two perspectives,” says the publisher’s CEO, Rafi Weichert. “First, it contains material directly connected to Sweden, the images, the scenery. On the other hand, he deals with universal issues, such as the alienation that is the lot of modern man, the relationship between nature and the written word and urbanity, the place of language and poetry, the place of religion.” The last poet to win the Nobel Prize in Literature was Wislawa Szymborska. The ease with which both poets’ works can be translated may well account for part of the choice to grant them the award. “Transtromer’s poetry is meditative, recitative, and colored with surreal images and expressionism,” says Weichert. “It is poetry where the essence is in the content, the pictures and in this respect it is also reminiscent of the poetry of Yehuda Amichai, which is also easy to translate and has become popular around the world.”
A politically clean choice Transtromer suffered a stroke in 1990 and since then has been paralyzed on one side and is unable to talk. He does continue to write and publish, but Weichert says his best poetry was written in earlier years. “I think they gave him the prize because they were worried that he would depart from this world without receiving it. This choice also conveys a message of political cleanliness. Had they chosen Adonis, for example, who I think is a great poet and certainly deserving of the prize, they would be saying that he was chosen because of the protests in Syria. And if they had chosen Amos Oz they would say that it was in order to promote the peace process. In the case of Transtromer, it is impossible to make any political arguments of this kind. Clearly, he was chosen on the merit of his poetry.” There is something Bergman-esque about it (Tranströmer’s poetry); it will never be as popular as Szymborska’s poetry.” |
|
