
“Geachte aanwezigen – Hier sta ik … in een opvallend schuchtere houding voor U … omdat ik uiters verlegen ben met de taak die voor vanavond op mijn schouders rust. Ik heb nl. bij u in te leiden een groep jonge dichters die de pretentie heeft de Nederlandse literatuur te vernieuwen.”
So het Lucebert sy toespraak wat hy tydens die “dichtersavond” op 5 November 1949 in die Stedelijk Museum (Amsterdam) gelewer het, begin. Die groep “jonge dichters” waarna hy verwys het, het buiten homself ook nog Gerrit Kouwenaar, Bert Schierbeek en Jan Elburg ingesluit. Maar by voorlees het dié aand nooit uitgekom nie, want ná die 25-jarige Lucebert (L.J. Swaanswijk) se openingsrede het dié geleentheid in totale pandemonium ontaard met algemene geskreeu en vuisgevegte.
Chaos. Maar CoBrA was gebore. En saam daarmee die groep digters wat later as die “Vijftigers” bekend sou raak. Nie net die Nederlandse digkuns nie, maar inderdaad die Europese digkuns sou hierna nooit weer dieselfde wees nie.
Die goeie nuus is egter dat dié historiese toespraak nou na 60 jaar opgespoor is en deur die Neerlandikus Peter Hofman in die publikasie Hollands Maandblad gepubliseer is. (Die inleidende paragrawe kan hier gelees word.) Die waarde van hierdie toespraak lê natuurlik daarin dat Lucebert “het verzet van de nieuwe generatie dichters en schilders tegen de ‘letterdames en letterheren’ van het naoorlogse Nederland voor het eerst openlijk verwoordde.”
Uiters vermaaklik is die berig op De Contrabas se webblad waar hulle verwys na die media-reaksie destyds op Lucebert se openingesrede. De Waarheid het byvoorbeeld verwys na ‘n ‘Trotzkistische rel’ terwyl Het Vrije Volk weer die volgende siening gehuldig het: ‘Wie deze tentoonstelling gezien heeft, heeft geen hoop meer, dat er uit Karel Appel en Corneille, uit Constant en Théophile Wolvenkamp, uit Gerrit Kouwenaar en Lucebert ooit iets anders zal groeien dan wat ze nu al zijn: knoeiers, kladders’.
Na ja, toe. Dat ‘n mens só deur die geskiedenis verkeerd bewys kan word, nè …
***
Vanaand is dit die amptelike bekendselling van Mathews Phosa se bygewerkte digbundel Deur die oog van ’n naald wat verlede Vrydag in die boekwinkels afgelewer is. Die bekendstelling gaan op ‘n wynplaas buite Stellenbosch wees. Lees gerus die onderhoud wat met dr. Phosa gevoer is, asook die inligtingstuk oor die bundel.
***
Dan is dit vir ons aangenaam om Desmond Painter as blogger te verwelkom. Desmond is een van die veelsydigste intellektuele in die land en ons kan beslis uitsien na sy “buite-blik” op die poësie. Mag dit vir jou ‘n plesierige affêre wees, Desmond!
***
Ten slotte, nog ’n aanhaling uit Lucebert se legendariese toespraak: “Wil men in de chaos, de snelle gang van zaken volgen en er een werkzaam aandeel in hebben, dan moet men de stoute schoenen aantrekken, de moed hebben avonturier en beelden stromer te zijn. Voortdurend het verleden vernielen moet men in het heden staan als in het laboratorium der toekomst.”
Lekker knoei en klad hierdie week.
Mooi bly.
LE