Versindaba
~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

Alfred Schaffer. ik had de auto langs de weg geparkeerd. Uit: N.P. van Wyk Louw 50.

René Bohnen. Onvas. Uit: N.P. van Wyk Louw 50.

Joan Hambidge. “Ignatia bid vir orde”. Uit: Nomadiese sterre, Onvoltooid. N.P. van Wyk Louw 50.

Joan Hambidge. “N.P. van Wyk Louw (1906 – 1970)”. Uit: Lykdigte, Tafelberg, 2000; herdig: 2020.

Gerard Scharn. “Taal ontmaskerd”. N.P. van Wyk Louw 50.

 

 

 

Die wit pad

Vir NPvWL

 

Al met ’n wit pad langs die bruin

Romeinse legioene het ook hier gedraf

Belge, Bataviërs, Friese gestraf, gesnoei

blonde vrouevlees deurgedraf

saad in die modder gelaat waaruit

soms Boergondies uitspattig maar styf

’n deftigheid, ’n hoflikheid

van jas, hoed en sjaal sou spruit

tot waar jy nou moet twyfel tussen wit of swart

vir die stropdas by jou toga

vir die eregraad in die stip skadu van ’n domtoring,

’n du nader aan professorale weledelgeleerdheid.

Ná die carrilon beier ’n verhewe U,

hoë koue paaie, ’n aristokratiese ideaal.

Buite op ’n plein loop son-blink duiwe onversteurd,

oor ’n oude gracht skeer ’n windvlaag:

uitgelate stalhings wat verkwik rimpeltjies blaas

áánblaas aan ’n óú vermoede

alles tesame is net een Groot Vertelsel

die wit pad vurk ewegoed na Gunsfontein

of áf met Verlatekloof na winterweiding

onder Jafta, Josef en September se velskoensole

onder die moftrop se swartblink drollie-tjies:

voetpad en klipsweet, spekbos wat spou – o!

die bloubos het die goue pit.

 

© Wium van Zyl, 2020

 

 

 

 

 

 

Vlugteling

 

Met my drome wil ek die oseaan

leegdrink, die winddonker see ingaan,

maar kan ek ongewete in die blikskuit dryf

tot ek gered aan die ander kant staan?

 

© Johann Lodewyk Marais, 2020 (verskyn eersdaags in Ondertussen, Naledi)

 

 

Die onderstaande is ‘n opgedateerde lys van gedigte in Afrikaans wat met die digter N.P. van Wyk Louw in gesprek tree. Die lys is opgedateer sedert dit die laaste keer op Versindaba gepubliseer is. Die gedigte wat bygevoeg is, word in blou aangedui.

 

DIGTERS A-D

Aucamp, Hennie. 1977. “Prins Raka ruk en rol” (31). In: Die lewe is ‘n grenshotel (Tafelberg). Bron: Raka (1941).

Aucamp, Hennie. 2002. “Stad op hitte” (42). In: Hittegolf (Tafelberg). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Barnard, Benno. 2020. “Origin Stellenbosch”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/02/21/np-van-wyk-louw-50-benno-barnard/.

Bekker, Pirow. 1965. “Die klip sing” (1). In: Die klip sing (Nasionale Boekhandel). Bron: “Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954).

Bekker, Pirow. 2002. “Jy”. In: Stillerlewe (Protea Boekehuis). Bron: “Jy ’t weggegaan en jy bewoon”. Tristia (1962).

Bekker, Pirow. 2008. “Taalmausoleum” (95). In: Van roes en amarant (Protea Boekhuis). Bron: “Klipwerk”. Nuwe verse (1954).

Bekker, Pirow. 2020. “Verbeelde antwoord van Galileo Galilei – afgelei uit briewe aan hom deur die oudste van sy twee buite-egtelike dogters Virginia en Livia van die klooster San Matteo in Arcentri”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/02/07/n-p-van-wyk-louw-50-pirow-bekker/. Bron: Tristia (1962).

Bennett, Nini. 2019. “Gebed” (15). In: Donkerwerk (Naledi). Bron: “Die swart luiperd”, Gestaltes en diere (1942).

Bennett, Nini. 2019. “Korona” (38). In: Donkerwerk (Naledi). Bron: “Ex unguine leonem”,  Tristia (1962).

Bezuidenhout, Zandra. 2006. “Apollo in sy laboratorium” (51). In: Aardling (Protea). Bron: “Skepper” / “Voorspel 1950”. Tristia (1962).

Blum, Peter. 1958. “Die klok in die newel” (64). In: Enklaves van die lig (Balkema).

Bohnen, René . “Onvas”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/03/27/n-p-van-wyk-louw-50-rene-bohnen/.

Botha, Fourie. 2017. “Die koms” (20). In: Krap uit die see (Protea Boekhuis). Bron: Raka (1941) en “Die strandjutwolf”, Gestaltes en diere (1942).

Bouwer, Stephan. 1969. “Beeld van ‘n jeug: ram en rammetjie” (59). In: So sal ons uitpasseer (Voortrekkerpers). Bron: “Beeld van ’n jeug, duif en perd”. Nuwe verse (1954).

Bouwer, Stephan. 1980. “Winter” (29). In: Portrette, private dele & kanttekeninge (Human & Rousseau). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Winter”. Die halwe kring (1937).

Breytenbach, Breyten. 1964. “Breyten bid vir homself” (14-15). In: Die yterkoei moet sweet (APB). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Breytenbach, Breyten. 1970. “1.3” (13-14). In: Lotus (Buren). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Breytenbach, Breyten. 1985. “2.11 (La neige d’antan)” (77-79). In: Lewendood die eerste bundel van die ongedanste dans (Taurus). Bron: “Gesprek van die dooie siele”. Alleenspraak (1935).

Breytenbach, Breyten. 1985. “3.10 (Instrukteur)” (129). In: Lewendood die eerste bundel van die ongedanste dans (Taurus). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Eerste sneeu”. Die halwe kring (1937).

Breytenbach, Breyten. 1985. “4.7 (1159-1201)” (164-5). In: Lewendood die eerste bundel van die ongedanste dans (Taurus). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Breytenbach, Breyten. 1993. “somerwind” (27). In: Nege landskappe van ons tye bemaak aan ‘n beminde (Hond/Ithaca). Bron: “Gesprek van die dooie siele”. Alleenspraak (1935).

Breytenbach, Breyten. 1995. “bruin reisbrief”. In: Die handvol vere (Human & Rousseau 1995). Bron: “H. Petrus”. Tristia (1962).

Breytenbach, Breyten. 2020. “Woordvlam”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/06/18/n-p-van-wyk-louw-50-breyten-breytenbach/.

Cilliers, Rika. 1977. “aan julle: vermeende dokters, psigiaters” (69). In: o. a. debora (Tafelberg). Bron: “Ex unguine leonem” / “Ars Poetica”. Tristia (1962).

Cilliers, Rika. 1977. “rivierdiep verkil” (99). In: o. a. debora (Tafelberg). Bron: “Groot ode”. Tristia (1962).

Cussons, Sheila. 1978. “Reëls vir ’n laat wintermiddag”. In: Die swart kombuis (Tafelberg). Bron: “Jy’t weggegaan”. Tristia (1962).

Cussons, Sheila. 1978. “Bedekte naak”. In: Die swart kombuis (Tafelberg). Bron: “Wordende naakt”. Versamelde gedigte (1980).

Cussons, Sheila. 1984. “Slaaplose nag”. In: Membraan (Tafelberg). Bron: “Cartesiaan”. Tristia (1962).

Deacon,Thomas. 2020. “karoodorp: somersdag”. (Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/01/31/van-wyk-louw-50-thomas-deacon/). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Deacon, Thomas. 2020. “’n Elegiese vers”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/07/24/ n-p-van-wyk-louw-50-thomas-deacon/. Bron: Die wind in die baai”. Tristia (1962).

De Goede, Ronel. 2020. “Kraalogies”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/07/10/n-p-van-wyk-louw-50-ronel-de-goede/.

De Goede, Ronel. 2020. “Jezus Christus offert zijn bloed voor ons”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/07/31/n-p-van-wyk-louw-50-ronel-de-goede-2/.

De Lange, Johann. 1986. “Laatherfs” (30). In: Snel grys fantoom (Human & Rousseau). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Vroegherfs”. Die halwe kring (1937).

De Lange, Johann. 1986. “Piromaan” (9). In: Snel grys fantoom (Human & Rousseau). Bron: “Piromaan”. Tristia (1962).

De Lange, Johann. 1990. “Wordende naak” (1-3). Wordende naak (HAUM-Literêr). Bron: “Wordende naakt”. Versamelde gedigte (1980).

De Lange, Johann. 2009. “Palinodes” (48). In: Die algebra van nood (Human & Rousseau). Bron: “Nog eenmaal wil ek in die skemeraand”. Nuwe verse (1954).

De Lange, Johann. 2009. “Palinodes” (48). In: Die algebra van nood (Human & Rousseau). Bron: “Voorspel 1950”. Tristia (1962).

De Lange, Johann. 2009. “Teen die berghang” (43). In: Die algebra van nood (Human & Rousseau). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

De Lange, Johann. 2009. “Uit die welgevormde” (44). In: Die algebra van nood (Human & Rousseau). Bron: “Ars Poetica”. Tristia (1962).

De Lange, Johann. 2014. “Watter van die Clifton-gode?” (17). In: Stil punt van die aarde (Human & Rousseau). Bron: “Clifton”. Nuwe verse (1954).

Du Plessis, Clinton V. 2017. “Hallusinasies: onthou is drogbeelde” (39). In: Aantekeninge teen die skemeruur (Cordis Trust). Bron: Raka (1941).

Du Plessis, Clinton V. 2019. “O, droewe en wye land” (97). In: Verslag (Roepman Uitgewers). Bron: Die dieper reg (1938).

Du Plessis, Clinton V. 2019. “Lugspieëling” (123). In: Verslag (Roepman Uitgewers). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Du Plessis, Hans. 2020. “Tweespraak”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/04/17/n-p-van-wyk-louw-50-hans-du-plessis/.

Du Plooy, Heilna. 2020. “Ná-gepraat”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/04/10/n-p-van-wyk-louw-50-heilna-du-plooy/. Bron: “Jy ’t weggegaan en jy bewoon”. Tristia (1962).

 

DIGTERS E-K

Esterhuizen, Louis. 1986. “Seisoen van die oë” (12). In: Stilstuipe (Human & Rousseau). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Vroegherfs”. Die halwe kring (1937).

Esterhuizen, Louis. 1988. “Germanicus antwoord” (51). In: Op die oog af (Human & Rousseau). Bron: Germanicus (1956).

Esterhuizen, Louis. 1988. “Sluipskutter” (57). In: Op die oog af (Human & Rousseau). Bron: Germanicus (1956).

Esterhuizen, Louis. 1996. “Diereriem” (96). In: Onderwaterweg (Human & Rousseau). Bron: “Die swart luiperd”. Gestaltes en diere (1942).

Esterhuizen, Louis. 2007. “Veel liefliker is dit” (91-2). In: Sloper (Protea Boekhuis). Bron: “Die wind in die baai”. Tristia (1962).

Esterhuizen, Louis. 2010. “dat iemand van groter faam” (23). In: Wat die water onthou (Protea Boekhuis). Bron: “Groot ode”. Tristia (1962).

Esterhuizen, Louis. 2020. “Twee herbesoeke, ʼn ander eeu: 1. Germanicus; 2. Raka-ka-ka”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/06/12/n-p-van-wyk-louw-50-louis-esterhuizen/. Bron: Germanicus (1941) en Raka (1956).

Gruwez, Luuk. 2020. “Kleiner wonen”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/05/01/n-p-van-wyk-louw-50-luuk-gruwez/). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Gouws, Tom. 1995. “1 onsuiwer wiskunde” (29). In: Troglodiet (Human & Rousseau). Bron: “Suiwer wiskunde”. Nuwe verse (1954).

Gouws, Tom. 2002. “graafuil 1” (45-6). In: Syspoor (Human & Rousseau). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Gouws, Tom. 2002. “sensuur” (47). In: Syspoor (Human & Rousseau). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Hambidge, Joan. 1985. “Nog net een maal” (9). In: Hartskrif (Human & Rousseau). Bron: “Nog eenmaal wil ek in die skemeraand”. Nuwe verse (1954).

Hambidge, Joan. 1985. “Hommage á Van Wyk Louw” (11). In: Hartskrif (Human & Rousseau).

Hambidge, Joan. 1985. “Andy Warhol” (21). In: Hartskrif (Human & Rousseau). Bron: “Ars Poetica”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 1989. “Die wêreld is ons woning nie” (52). In: Gesteelde appels (HAUM-Literêr).

Hambidge, Joan. 1990. “Vroegherfs” (26). In: Die somber muse (Jutalit). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Vroegherfs”. Die halwe kring (1937).

Hambidge, Joan. 1990. “Andy Warhol op uitstalling” (37). In: Tachycardia (Jutalit). Bron: “Ars Poetica”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 1997. “Variasie: VWL” (91). In: Ewebeeld (Perskor). Bron: “Leer af”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 1997. “Vrou in frokkie” (24). In: Ewebeeld (Perskor). Bron: “Man in frokkie”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 1997. “Inteendeel II” (94). In: Ewebeeld (Perskor). Bron: “Jy’t weggegaan”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 2000. “N. P. van Wyk Louw (1906-1970)” (27-31). In: Lykdigte (Protea Boekhuis).

Hambidge, Joan. 2005. “Skryfode II” (69). In: En skielik is dit aand (Protea Boekhuis). Bron: “Ars Poetica”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 2020. “Ignatia bid om orde”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/06/05/n-p-van-wyk-louw-50-joan-hambidge/. Bron: “Ignatius bid vir sy orde”. Nuwe verse (1954).

Hambidge, Joan. 2020. DRIE VERSE VIR NP VAN WYK LOUW: “Ignatius bid vir sy orde – ’n palinode”, “Vroegherfs – ’n parodie”, “Ars poetica – ’n pastiche”. (In Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 60(2): 478-479). Bron: “Ignatius bid vir sy orde”, “Vroegherfs”, “Ars poetica”. Nuwe verse (1954), Halwe kring (1937), Tristia (1962)

Hambidge, Joan. 2020. “Die kruiwawiel se skreeugeluid”. In: Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 60(2): 480.

Hambidge, Joan. 2020. “NP van Wyk Louw 06 Januarie 2014”. In: Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 60(2): 481. Bron: “X”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 2020. “Hierdie is nie ’n liefdesvers nie – ’n Soort palinode …”. In: Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 60(2): 482. Bron: “X”. Tristia (1962).

Hambidge, Joan. 2020. “Cartesiaan”. In Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 60(2): 482. Bron: “Cartesiaan”. Tristia (1962).

Hammond, E.W.S. 1995. “Gone with the wind” (25). In: Doodsteek van ‘n diabeet (Tafelberg). Bron: “Ars Poetica”. Tristia (1962).

Hill, George A. 2001. “Kom vannag in my drome” (84). In: Müller, Petra en De Jager, Nèlleke. Nuwe stemme 2 (Tafelberg). Bron: “Kom vannag in my drome”, Alleenspraak (1935).

Hugo, Daniel. 1986. “Die hart op die fees” (26). In: Die boek Daniel (Human & Rousseau). Bron: “Die hart op die fees”. Gestaltes en diere (1942).

Hugo, Daniel. 1986. “Die hart op die fees” (26). In: Die boek Daniel (Human & Rousseau). Bron: “Ars Poetica”. Tristia (1962).

Hugo, Daniel. 1989. “Naglied” (28). In: Verse van die ongeloof (HAUM-Literêr). Bron: “My oë tas die wêreld af”. Nuwe verse (1954).

Hugo, Daniel. 1989. “Dat pyn bestaan” (10). In: Verse van die ongeloof (HAUM-Literêr). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Hugo, Daniel. 1989. “Teëspraak” (11). In: Verse van die ongeloof (HAUM-Literêr). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Hugo, Daniel. 1998. “Klipwerk” (65). In: Skeurkalender (Tafelberg). Bron: “Klipwerk”. Nuwe verse (1954).

Hugo, Daniel. 1998. “Boekehuis, Calvinia / Sutherland”. In: Skeurkalender (Tafelberg). Bron: “Beeld van ’n jeug, duif en perd”. Nuwe verse (1954).

Hugo, Daniel. 2002. “Dat pyn bestaan, is nodig” (24). In: Die twaalfde letter (Protea Boekhuis). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Hugo, Daniel. 2018. “Suising” (74). In: Openbare domein (Naledi). Bron: “H. Petrus”. Tristia (1962).

Hugo, Daniel. 2018. “Tantalus” (51). In: openbare domein (Naledi). Bron: “Groot ode”. Tristia (1962).

Hugo, Daniel. 2020. “Vir VWL”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/01/24/n-p-van-wyk-louw-50-daniel-hugo/.

Hugo, Pieter. 2019. “My Beaufort-Wes 1: Vir NPvWL” (12). In: Alchemie van my muse (Naledi). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Hugo, Pieter. 2019 “Afrikaans in die hiernamaals” (10). In: Alchemie van my muse (Naledi). Bronne: “”Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954) & “Groot ode”. Tristia (1962).

Jensma, Wopko. 1974. “Noudat dit te laat is” (58). In: Where white is the colour where black is the number (Ravan Press). Bron: Die pluimsaad waai ver (1972).

Jonckheere, Karel. 1949. Vox maris. Voor N.P. van Wyk Louw. De Vlaamse Gids 33:723 (gelegenheidsgedicht).

Jonckheere, Karel. 1966. Voor N.P. van Wyk Louw. Op zijn 60e verjaardag. Nieuw Vlaams Tijdschrift, 19: 467-468 (gelegenheidsgedicht).

Joubert, Marlise. 2020. “Tristesse”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/07/17/n-p-van-wyk-louw-50-marlise-joubert/. Bron: “Jy ’t weggegaan en jy bewoon”. Tristia (1962).

Julius, Lynthia. 2020 “Namakwalanddorp: someraand”. Op Versindaba https://versindaba.co.za/2020/05/22/n-p-van-wyk-louw-50-lynthia-julius/. Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Kennedy, Hunter. 2010. “Heiden Heiland”. In: Marais, Danie en De Goede, Ronel (samestellers). Nuwe stemme 4 (Tafelberg). Bron: “Jy was ’n kind”. Die halwe kring (1937).

Koch, Jerzy . 2020. “die vis in die hemel”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/05/29/n-p-van-wyk-louw-50-jerzy-koch/.

Krige, Uys. 1964. “Die digter as denker” (57) In: Vooraand (Perskor).

Krog, Antjie. 2000. “skryf-ode” (66-74). In: Kleur kom nooit alleen nie (Kwela Boeke). Bron: “Groot ode”. Tristia (1962).

Krog, Antjie. 2020. “ONTMOETING TUSSEN LADY ANNE BARNARD AND SAMUEL JOHNSON”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/06/11/n-p-van-wyk-louw-50-antjie-krog/.

 

DIGTERS L-W

Laurie, Trienke. 1999. “Gentlemen en fair play?” (27-29). In: Ek sien ‘n rooi bul storm (Tafelberg). Bron: “Hongarye 1956”. Tristia (1962).

Letoit, André. 1981. “brise marine” (24). In: Suburbia (Perskor). Bron: “Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954).

Letoit, André. 1985. “Ballade van die bose tikster” (48-49). In: Die geel kafee (Perskor). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Liebenberg, N. A. 1971. “In memoriam (N. P. van Wyk Louw)” (48). In: Die eerste gety (Tafelberg).

Louw, WEG. 1972. “Naggesprek”. In: Naggesprek en ander gedigte (Tafelberg).

Marais, Danie. “Met vrese soos met verse”. (Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/06/26/n-p-van-wyk-louw-50-danie-marais/). Bron: Raka (1941).

Marais, Johann Lodewyk. 1992. “Walvis” (64). In: Verweerde aardbol (Human & Rousseau). Bron: “Svend Foyn het die harpoenkanon bedink”. Tristia (1962).

Marais, Johan Lodewyk. 2004. “Geboorte van die digter” (25). In: Plaaslike kennis (Protea). Bron: “Beeld van ’n jeug, duif en perd”. Nuwe verse (1954).

Marais, Johann Lodewyk. 2004. “Platberg se water” (7). In: Plaaslike kennis (Protea). Bron: “Nog eenmaal wil ek in die skemeraand”. Nuwe verse (1954).

Marais, Johann Lodewyk. 2010. “Ex unguine leonem” (85). In: Diorama (Protea Boekhuis). Bron: “Ex unguine leonem”. Tristia (1962).

Marais, Johann Lodewyk. 2012. “Op ver strande” (74). In: In die bloute (Cordis Trust). Bron: “Beeld van ’n jeug: Duif en perd”. Nuwe verse (1954).

Marais, Johann Lodewyk. 2014. “F.W. de Klerk” (46). In: Nomade (Cordis Trust). Bron: Die dieper reg (1938).

Marais, Johann Lodewyk. 2018. “Renosterkewer” (42). In: Insektarium en ander gedigte (Imprimatur). Bron: “Die narwal”. Tristia (1962).

Marais, Johann Lodewyk. 2020. “Vlugteling” (43). In: Ondertussen (Naledi). Bron: “Die wind in die baai het gaan lê”. Tristia (1962).

Marais, Johann Lodewyk. 2020. “Versugting” (44). In: Ondertussen (Naledi). Bron: “H. Petrus”. Tristia (1962).

Marais, Loftus. 2008. “Die digter as rockstar” (40). In: Staan in die algemeen nader aan vensters (Tafelberg). Bron: “Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954).

Marais, Loftus. 2012. “Vertelling” (82-3). In: Kry my by die gewone plek aguur (Tafelberg). Bron: “Clifton”. Nuwe Verse (1954).

Müller, Petra. 1997. “Gedierte” (13). In: Swerfgesange vir Susan en ander (Tafelberg). Bron: “Die strandjutwolf”. Gestaltes en diere (1942).

Myburg, Johan. 2020. “Narreskip”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/05/08/n-p-van-wyk-louw-50-johan-myburg/. Bron: “Die hart op die fees”. Gestaltes en diere (1942).

Naudé, Charl-Pierre. 1995. “Charl-Pierre bid vir God” (17). In: Die nomadiese oomblik (Tafelberg). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Naudé, Charl-Pierre. 2020. “Die probleem met Parys”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/05/15/n-p-van-wyk-louw-50-charl-pierre-naude/. Bron: “Mei-fees in Amsterdam”. Tristia (1962).

Nel, Gert Vlok. 1993. “die dag toe hulle vir donkie viviers” (38). In: Om te lewe is onnatuurlik (Tafelberg). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Nel, Ronel. 2002. “herfs met rilke louw en levi” (27). In: [en die here: het foto’s geneem oor vanderbijlpark] (Protea Boekhuis). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Vroegherfs”. Die halwe kring (1937).

Nortjé, Hennie. 2019. “Sal ek die wingerd prys?” (46). In: kryt. gedigte (Queillerie). Bron: “Voorspel 1950”. Tristia (1962).

Odendaal, Benard. 2020. “Valsbaai”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/03/13/n-p-van-wyk-louw-50-bernard-odendaal/. Bron: “Elegiese verse IX”. Tristia (1962).

Olivier, Fanie. 2020. “ná vyftig jaar”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/07/03/n-p-van-wyk-louw-50-fanie-olivier/. Bron: Verskeie gedigte uit Louw se oeuvre.

Opperman, D.J. 1948. “N.P. van Wyk Louw I” en “N.P. van Wyk Louw II” uit “Met apologie” (300). Bladsyverwysing na Versamelde poësie. Verskyn oorspronklik in 1948 in Standpunte en word daarna opgeneem in: Wiggelstok (Tafelberg Uitgewers 1959, p. 84), Kuns-mis (1964) en Versamelde poësie (Human & Rousseau en Tafelberg 2015). Bron: N.P. van Wyk Louw se oeuvre.

Opperman, D.J. 1970. “Vele woninge” (11). In: Edms. Bpk. (Human & Rousseau). ‘n Algemene huldigingsvers, opgedra “Aan Van Wyk Louw”.

Plekker, Freda. 1972. “Hulde aan N.P. van Wyk Louw” (29). In: Menner (Perskor 1972).

Rall, Henk. 1970. “Ver, bruin plekke” (18). In: Reise (Human & Rousseau). Bron: “Groet in bruin”. Tristia (1962).

Rasch, Gerhard. 2005. “Liefste” (130 -1). In: Krog, Antjie en Schaffer, Alfred (samestellers). Nuwe stemme 3 (Tafelberg). Bron: “Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954).

Roodt, P.H. 1972. “hommage á van wyk louw 1964” (39). In: Foma 1963-1971 (Tafelberg). Bron: “Groot ode”. Tristia (1962).

Roodt, P.H. 1972. “hulde aan van wyk louw 1970” (40). In: Foma 1963-1971 (Tafelberg). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Rousseau, Ina. 1978. “Die era van Raka” (121). In: Kwiksilwersirkel (Human & Rousseau). Bron: Raka (1941).

Scheepers, Riana. 2001. “Swartland: wintermiddag” (34). In: Met die taal van karmosyn (Human & Rousseau). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Schmidt, Casper.1980. “Bewerige ars poetica” (14). In: Nuwe en nagelate gedigte (Perskor). Bron: “Tristia VIII” (“Ek sien nou skoon: die aarde is verspot”). Tristia (1962).

Schmidt, Casper. 1980. “Geskalle van onsterflikheid” (18-19). In: Nuwe en nagelate gedigte (Perskor).

Small, Adam. 2013. “Klawerjas” (143-145). In: Klawerjas. Gedigte (Tafelberg). ‘n Algemene huldigingsvers, postuum opgedra aan N.P. van Wyk Louw as skrywer van “‘Die beiteltjie’.

Spies, Lina. 1971. “Volksmonument” (59-60). In: Digby Vergenoeg (Human & Rousseau). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Spies, Lina. 1971. “Lewensoorsprong” (65-66). In: Digby Vergenoeg (Human & Rousseau). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Eerste sneeu”. Die halwe kring (1937).

Spies, Lina. 1971. “By die dood van N.P. van Wyk Louw” (99-100). In: Digby Vergenoeg (Human & Rousseau).

Stockenström, Wilma. 1984. “45 Kraak die aardbol” (56). In: Monsterverse (Human & Rousseau). Bron: “Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954).

Stockenström, Wilma. 1999. “Installasie van skryf” (9); “Skeppend” (11)”. In: Spesmase (Human & Rousseau). Bron: “Skepper I” / “Skepper II”. Tristia (1962).

Stone, Lou-Ann. 2010. “Karoo-dorp: herfsaand” (24). In: Marais, Danie en De Goede, Ronel (samestellers). Nuwe stemme 4 (Tafelberg). Bron: “Karoo-dorp”, Tristia (1962).

Strydom, Leon. 1973. “Hoe stil kan dit raak” (25). In: Geleentheidsverse (Human & Rousseau). Bron: “Die wind in die baai”. Tristia (1962).

Swanepoel, Jan. 2020. “nuusberigte 2020”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/06/16/n-p-van-wyk-louw-50-jan-swanepoel/. Bron: “Nuusberigte: 1956”. Tristia (1962).

Toerien, Barend. 1963. “Johannes die digter” (40-1). In: 39 Gedigte (Nasionale Boekhandel). Bron: “Hongarye 1956”. Tristia (1962).

Ullyatt, Gisela. 2020. “jy’t weggegaan” (46). In: die waarheid oor duiwe (Protea Boekhuis). Bron: “Jy’t weggegaan”. Tristia (1962).

Van der Merwe, Prevot. 1990. “nog in my laaste woorde” (57). In: Boerejive (Human & Rousseau). Bron: “Nog in my laaste woorde”. Die halwe kring (1937).

Van der Merwe, Willem S. 1985. “Iewers: someraand” (16). In: Son-dig (Perskor). Bron: “Karoodorp: someraand”. Tristia (1962).

Van der Westhuizen, Vincent. 1960. “Dat jy vanaand nog êrens is” (58). In: Man sonder hande (APB-boekhandel). Bron: “Ballade van die bose”. Gestaltes en diere (1942).

Van Heerden, Ernst. 1966. “Maker” (38). In: Anderkant besit (Nasionale Boekhandel).

Van Lille, Etienne. 2001. “Eenheid van die gemeente” (12). In: Chemiese glimlagte (Contentlot). Bron: “Opdrag”. Die halwe kring (1937).

Van Niekerk, Dolf. 2013. “naggesig” (12). In: Bleek planeet (Protea Boekhuis). Bron: “Die beiteltjie”. Nuwe verse (1954).

Van Tonder, Niel. 1975. “droogte” (40). In: As hy weer kom (Human & Rousseau). Bron: “Voorspel 1950”. Tristia (1962).

Van Tonder, Niel. 1975. “hongarye” (52-55). In: As hy weer kom (Human & Rousseau). Bron: “Hongarye 1956”. Tristia (1962).

Van Wyk, Johan. 1976. “XVII vroegherfs” (32). In: Deur die oog van die luiperd (Human & Rousseau). Bron: “Vier gebede by jaargetye in die Boland: Vroegherfs”. Die halwe kring (1937).

Van Wyk, Johan. 1976. “hieronymus bosch se koringwa” (7-8). In: Deur die oog van die luiperd (Human & Rousseau). Bron: “Ignatius bid vir sy orde” (“Dat pyn bestaan”). Nuwe verse (1954).

Van Wyk, Johan. 1976. “XL” (69-70). In: Deur die oog van die luiperd (Human & Rousseau). Bron: “Groot ode”. Tristia (1962).

Viljoen, Hein. 2017. “Koki bepeins sy swembad” Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2017/11/30/hein-viljoen-drie-gedigte/. Bron: Raka (1941).

Viljoen, Hein. 2020. “liewe leser, of: lèse-majesté”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/01/17/n-p-van-wyk-louw-50-hein-viljoen/.

Visser, Hewitt (vgl. Hinwoord, Bonaventure). 1981. “Hond van God” (14). In: Smeulvuur (Van Schaik). Bron: “Die swart luiperd”. Gestaltes en diere (1942).

Vos, Cas. 2020. “Inferno”. Op Versindaba: https://versindaba.co.za/2020/04/03/n-p-van-wyk-louw-cas-vos/. Bron: “Inferno”. Nuwe verse (1954).

Weideman, George. 1970. “En die wildernis sal blom soos van ouds, ’n oorwinningslied” (32). In: Klein manifes van ‘n reisiger (Tafelberg). Bron: “Nog in my laaste woorde” (ook “Vooraf gespeel” uit Gestaltes en diere). Die halwe kring (1937).

Weideman, George. 1970. “En die wildernis sal blom soos van ouds, ’n oorwinningslied” (32). In: Klein manifes van ‘n reisiger (Tafelberg). Bron: “Vooraf gespeel” (ook “Nog in my laaste woorde” uit Die halwe kring). Gestaltes en diere (1942).

 

 

 

 

 

 

 

ik had de auto langs de weg geparkeerd

“hoe slaat U en slaat U op my deure”

(“paniese angs”, n.p. van wyk louw)

 

net was ik ingestapt om te vertrekken, eindelijk

na veel gedoe, toen ik vanuit mijn ooghoek

in de achteruitkijkspiegel zag hoe ik kwam aangerend.

of ik kon meerijden, ik moest dezelfde richting op.

in geen velden of wegen herkende ik mij, het late

daglicht schminkte mijn gezicht bloedrood

want het was hartje winter in drieankerbaai.

ik had iets willen zeggen, nu en dan keek ik opzij

en zag mij star het raam uit kijken of verkrampt

achter het stuur, mijn grote witte ogen

op de weg gericht die zich leek uit te strekken

als aanzwellende muziek, de handrem los, de autodeuren

op het kinderslot, die gure snelheid tot ik weer

tot stilstand was gekomen en bleef zitten

waar ik naast mij zat.

 

© Alfred Schaffer, 2020

 

 

Jezus Christus offert zijn bloed voor ons

Gustave van de Woestijne

 

wie hy ook al was

maagdekind timmermanstelg

storieverteller wonderwerker

relskopper minnaar

of te not

 

of hy was wat hy was

wysgeer gesalfde geofferde

of hy is wat hy geword het

die een wat godseun genoem word

traak my nie juis nie

 

maar wel

die rooi oë van

hierdie skildery

stories en verse

met of sonder leestekens

 

om só gestipkyk te word

deur ’n paar aardebruin oë

kykers blink van swartgeit

nie skrilsoet neergeslaan nie

ook nie jakopewer-strak nie

 

om só aangegryp te word

deur ’n geamputeerde genaelde

rooi aartjies in die oogwit

sakkies blouswart kringe

grimgesig wringlyf

 

om só uitgedaag te word

deur ’n rooi-oog woordlose

die lippe die liggaam vertrek

met uit die hart die vrymakende

saadstorting

 

om só vasgenael te word

deur ’n priemblik

bo-oor twee bleek madonnas heen

hul hande leë bakkies

betekenis

 

een wat opkyk

die ander in die niet na sy lendene

gevul met vrae

’n broodjie ’n vissie

as hulle is wat hulle was

 

is jy nou tevrede

oor die offer

as jy is wat jy is

as jy is wat hulle sê jy is

god

 

© Ronel de Goede, 2020

 

 

Oh wide and sad land: Adam Small vertaal N.P. van Wyk Louw

(Praatjie gehou by die Adam Small-fees op Pniel, 24 Februarie 2017)

 

In 1975 verskyn Adam Small se vertalings van ’n keuse uit N.P. van Wyk Louw se gedigte as Oh wide and sad land. Dit is nog steeds die omvattendste versameling gepubliseerde vertalings uit Louw se oeuvre. In 1962 het Afrikaans Poems with English Translations, saamgestel deur A.P. Grové en C.J.D. Harvey, die lig gesien. Daarin is 15 gedigte van N.P. van Wyk Louw opgeneem, vertaal deur vier vertalers. In Small se bloemlesing staan 47 verse, met 12 gedigte uit Tristia – Louw se laaste bundel wat nie in Grové en Harvey se bloemlesing kon figureer nie, aangesien dit in dieselfde jaar – 1962 – verskyn het.

 

In sy voorwoord tot dié tweetalige bundel verklaar Small dat sy doel met die vertalings is om egte kulturele kommunikasie tussen die Afrikaanse en Engelse mense van die land te bevorder: “This book is intended to be more than merely a book of Afrikaans verse in translation. It wishes more than anything else to be a contribution towards alleviating what I consider to be one of the outstanding maladies of our South African condition: a lack of truly cultural – I stress truly cultural – communication between English and Afrikaans in the country.”

 

Hy wil die “breuk” wat daar tussen dié twee taalgroepe bestaan, probeer heel. Verder moet sy vertalings ook getuig van sy groot bewondering vir die digter-filosoof Louw: “… an introduction to Van Wyk Louw is an introduction to the noblest spirit of Afrikaans.”

 

In ’n kolofon agterin die boek word hierdie doelstelling deur die finansiële borg van die bundel bevestig: “As huldeblyk aan die Afrikaanse Kultuur en een van haar grootste seuns N.P. van Wyk Louw en om agting en toegeneentheid tussen Die Engelse en Afrikaanse Erfenisse te versterk, word hierdie boek opgedra deur sy borg Mobil-Olie Suidelike Afrika (Edms) Bpk.”

 

Dit is insiggewend dat die klem sowel deur Small as die borg gelê word op die erkenning van Afrikaans as ’n taal met hoë kulturele funksies. Die graad van gesofistikeerdheid wat die Afrikaanse digkuns bereik het, skryf Small uitsluitlik en ongenuanseerd toe aan Louw se teenwoordigheid in die Afrikaanse kultuurlewe sedert die 1930’s: “This probing mind fashioned Afrikaans into a language of expression so fine, that its poetry can now stand with the highest achievements of the human spirit in Time.” Dan beweer hy nogal stellig dat as Louw in ’n groter wêreldtaal geskryf het, hy ongetwyfeld die Nobel Prys sou gekry het.

 

Small erken verder in sy voorwoord dat Louw ’n Afrikaner-nasionalis was, hoewel ’n verdraagsame en liberale een sonder vooropgestelde, vaste idees – ’n filosofiese nasionalis wat probeer om “met ’n skoon oog” na die wêreld en die menslike bestaan te kyk.

 

Agterin die bundel staan daar as ’n nawoord Small se essay “Towards Cultural Understanding”. Hy begin deur te sê daar bestaan’n groot misverstand in die veelrassige en multikulturele Suid-Afrika dat kultuur ’n beperkende faktor is wat mense binne die vaste grense van ’n bepaalde volk vaskeer. Hierdie siening van kultuur skei mense van mekaar, in plaas daarvan dat dit as ’n kommunikasiemiddel tussen groepe dien. Dit bevorder nie begrip nie, maar misverstand.

 

Dit was die jaar 1975. Die volgende jaar sou skoliere Soweto en die res van die land aan die brand steek uit verset teen Afrikaans as taal van onderrig in swart en bruin skole. Dit lyk asof Small ’n voorgevoel daaroor gehad het, want hy sê: “… the future of human relations in our country culturally lies with our youth, and it is therefore necessary that the concept of culture be brought home to them as one oriented towards the understanding of men by men, rather than towards human misunderstanding.” Daar moet begrip, verdraagsaamheid en meegevoel tussen mense wees “… so that the country will not explode in our faces.” Dit was toe ongelukkig presies wat gebeur het.

 

En, gaan Small voort, vir die eerste keer word daar buite intellektuele en literêre kringe aandag gegee aan Van Wyk Louw se kultuurfilosofiese denke. Die verligte Afrikaners begin naamlik kennis neem van hom: “… this taking to Van Wyk Louw, this hesitating acknowledgement of the man, implies the promise of an opening up of the attitudes of the Afrikaner, a promise of accomodation, in this world, of things he could not accommodate before, of things he irrationally feared.”

 

Die essensie van Louw se kulturele denke is dat dit verskillende mense en volke bind eerder as verdeel, omdat die hoër uitings daarvan – soos in die kunste – soveel bevat wat ons onderling kan verryk. ’n Haastige toeris stel net belang in die tipiese, onderskeidende kenmerke van ’n ander kultuur; die ware kultuurmens sien raak wat algemeen-menslik is. Nie die tulpe nie, maar Rembrandt verteenwoordig vir Louw die Nederlandse kultuur. Rembrandt, wat in ’n spesifieke tyd en plek geleef en gewerk het, spreek universeel tot mense van ander tye en plekke.

 

Small voeg hieraan toe dat, hoewel ’n mens in ’n kultuur gebore word, jy nie met kultuur in die wêreld kom nie. Dit is iets wat verwerf moet word: “Becoming cultured is a matter of communication all the time, with the past, with the present, with what is near, with what is far away. The idea that one’s culture is exclusive is being denied all the time in the process of one’s becoming cultured … There is nothing quite so ‘mixed’ as one’s culture, so ‘coloured’, so ‘inter-racial’ or ‘multi-racial’!”

 

Een van die slagbome om ’n ander kultuur te leer ken, is uiteraard die taal waarin daardie kultuur uitgeleef word. En met die vertaling van Louw se gedigte bied Small aan almal wat Engels magtig is toegang tot die hoogste literêre uiting van die Afrikaner en tot die denke van een van sy grootste intellektuele.

 

Ek gebruik met opset die woord “Afrikaner” en nie Afrikaanssprekende nie, omdat Small hom in 1975 klaarblyklik nog met die Afrikaner geïdentifiseer het. Hy sluit sy opstel af deur te sê dat Van Wyk Louw se “vyande” in die Afrikanerdom die denkfout maak dat hulle hul identiteit deur middel van isolasie moet bewaar. Daarmee het hy sekerlik ook bedoel: deur die uitsluiting van die bruin Afrikaanssprekende.

 

Small het sy identifisering met die Afrikaner reeds in 1961 uitgespel in sy bundel politieke opstelle Die eerste steen? Dié essays is opgedra “aan my mense, die Afrikaners”, en daarin maak hy beswaar teen die sosiale, politieke en kerklike verwerping van bruin mense deur wit Afrikaners. In die opstelle spreek hy sy liefdelose “Afrikanerbroer” aan.

 

Hy haal N.P. van Wyk Louw se opstel “Volkskritiek” (uit Lojale verset, 1939) volledig aan en wys op die relevansie daarvan vir 1961, hoewel dit reeds in 1938 geskryf is. Hy beskou Louw as “die beste deel van ons gewete”, en tog wil die politici en kerkleiers nie na hom luister nie.

 

Van Wyk Louw het reeds in 1960 in sy voorwoord tot D.P. Botha se opspraakwekkende boek oor die sosio-politieke posisie van die bruin mense in Suid-Afrika, Die opkoms van ons derde stand,  gepraat van “my volk, Blank en Bruin”. Die benaming “bruin Afrikaners” is ook daardie tyd in ’n wyer kring gebruik, hoewel die Afrikaner-politici nie daarvan gehou het nie.

 

Small het later, uit frustrasie en verbittering, nie meer na homself as ’n Afrikaner verwys nie, maar die neutrale term “Afrikaanses” geskep vir alle Afrikaanssprekendes. Sy bewondering vir Van Wyk Louw het tot aan die einde van Small se lewe voortgeduur. Die titelgedg van sy laaste digbundel – Klawerjas van 2013 – is aan Louw opgedra.

 

In 1975 het hy egter nog die hoop gekoester dat die Afrikaanse bruin mens deur die Afrikaner aanvaar en omarm sal word. Dit verklaar sy idiosinkratiese vertaling van ‘n vroeë Louw-volksversie. Ek bedoel “Rooidag” uit sy debuutbundel Alleenspraak  van 1935:

 

Rooidag, rooidag,

wat bring jy?

Ek weet nie waarom

voel ek so bly;

 

my hart die klop,

en dit voel vir my,

sowaar, sowaar,

vandag kom hy.

 

Dit is die naïef-optimistiese liedjie van ’n verliefde meisie wat graag glo dat haar minnaar daardie dag gaan opdaag. Small herskryf die slotreël egter om ’n politieke betekenis daaraan te gee. Hierdie interpretasie het ek uit Small se eie mond gehoor toe hy die studente van die Afrikaanse Studiekring (ASK) in 1975 by die Universiteit van Stellenbosch oor Oh wide and sad land toegespreek het. Hier is sy vertaling:

 

What do you bring

oh dawn light red

I don’t know why

I am so glad

 

My heart is throbbing

as if to say

truly, oh truly

it comes today.

 

“(I)t comes today” dui op die koms van die bevryding, die dagbreek van die nuwe demokratiese bedeling in Suid-Afrika. En daarmee saam uiteraard die aanvaarding deur wit Afrikaners van hul bruin taalgenote. (Gun my ’n terloopse, oneerbiedige opmerking oor die rymwoorde “red” / “glad” in die eerste strofe. Dit rym slegs wanneer “glad” op sy Kaaps uitgespreek word as “gled”.)

 

Van Wyk Louw publiseer byna dertig jaar later in Tristia, ’n kwatryn as teenhanger van hierdie hoopvolle liedjie. Daarin is ’n radelose man aan die woord oor sy geliefde wat nooit weer haar verskyning sal maak nie:

 

Sy sal noooit kom nie. Moenie luister.

Moenie wag. Moet niks verwag nie.

Leer die verwagting af. Leer die wág af.

Leer áf om te luister. Leer af.

 

En weer verander Adam Small die persoonlike voornaamwoord na “it”.

 

It will never come. Don’t listen

Don’t wait. Expect nothing

Unlearn expectation. Unlearn to wait

Unlearn to listen. Unlearn

 

Beteken dit dat Small in 1975 reeds gewanhoop het – ondanks sy optimisme in “Rooidag” – oor die aanbreek van ’n nuwe politieke bestel in Suid-Afrika? Dit lyk so.

 

Ten slotte het dit tyd geword dat ek iets sê oor die aard van Small se vertalings. Dit kan die maklikste gedoen word aan die hand van ’n vergelyking tussen Small se weergawe van “O wye en droewe land” (die titelgedig van sy bloemlesing) en dié van Guy Butler uit Afrikaans Poems with English Translations. Ek haal aanvanklik net die eerste strofe aan van hierdie manjifieke klaagsang uit Louw se koorspel oor die Voortrekkers, Die dieper reg van 1938:

 

O wye en droewe land, alleen

onder die groot suidersterre.

Sal nooit ’n hoë blydskap kom

deur jou stil droefenis?

Jy ken die pyn en eensaam lye

van onbewuste enkelinge,

die verre sterwe op die veld,

die klein begrafenis.

 

Small se vertaling klink so:

 

Oh wide and sad land, alone

under the mighty southern stars

will never a happiness break through

your silent sadness

You know the pain and lonesome suffering

of ordinary men each on his own

the unreported dying on the veld

the small man’s burial.

 

En hier is Butler:

 

O wide and woeful land, alone

under the great southern stars,

will never an intense joy disturb

your calm unmoving grief?

You know the lone souls, unaware

of their own suffering and pain,

the far-off death upon the veld,

the burial small and brief.

 

Wat onmiddellik opval, is die meer ontspanne, alledaagse taalgebruik by Small: “sad” i.p.v. “woeful”; “happiness” i.p.v. “intense joy”; “silent sadness” i.p.v. “calm unmoving grief”; “ordinary men” i.p.v “lone souls”. Butler se vertaling is getrouer aan die gedrae en hoë literêre register van Louw se taalgebruik: “droewe”, “hoë blydskap”, “stil droefenis”, “eensaam lye”, “onbewuste enkelinge”.

 

“O wide and woeful land” verskaf ook ’n beter ekwivalent vir Louw se welluidende eerste reël, “O wye en droewe land”, deurdat die w-alliterasie gehandhaaf word. Verder behou Butler die rym in die slotreël – iets wat Small ignoreer. Stilisties beweeg Butler dus veel nader aan die oorspronklike teks, maar Small slaag wel daarin om met sy eenvoudiger taalgebruik die gees en die emosie van Louw se gedig oor te dra. Dit gaan immers oor onbenullige mensies wat wegraak in ’n uitgestrekte, leë landskap.

 

Persoonlike verkies ek Small se ingetoënheid bo Butler se soms bombastiese verwoording. Die derde strofe illustreer wat ek bedoel:

 

Sal nooit ’n magtige skoonheid kom

oor jou soos die haelwit somerwolk

wat uitbloei oor jou donker berge,

en nooit in jou ’n daad geskied

wat opklink oor die aarde en

die jare in hul onmag terge.

 

Ek haal Butler eerste aan:

 

Will never a mighty beauty come

like hail-white thunderheads that bloom

above your mountain’s darkest stance,

and never a deed occur in you

to echo over earth, and taunt

Time with its impotence?

 

En om die kroon te span op daardie “mountain’s darkest stance” en “Time with its impotence” word “Time” sowaar met ’n hoofletter geskryf! Dan luister ek veel liewer na Small se soberder Engels:

 

Will never a great beauty

come upon you like the hail-white summer-cloud

that flowers forth from your dark mountains

and never a deed occur in you

to reach across the world

taunting time’s helplessness.

 

Die volledige opdrag by die titelgedig in Small se Klawerjas lui so: Opgedra, postuum, aan N.P. van Wyk Louw, skrywer van “Die beiteltjie”, een van die grootste verse wat ek nog gelees het. Small het inderdaad ook “Die beiteltjie” in Oh wide and sad land vertaal. Hy slaag daarin om die bedrieglike eenvoud van Louw se diepsinnige vers oortuigend weer te gee. Ek haal net die eerste strofe aan en laat Small se vertaling daarop volg:

 

Ek kry ’n klein klein beiteltjie,

ek tik hom en hy klink;

toe slyp ek en ek slyp hom

totdat hy klink en blink.

 

I take a tiny chisel

I try it for its ring

I whet it and I whet it

for it to ring and sing.

 

In vergelyk met Small se tikkende klanke en trippelende versgang val C.J.D. Harvey se vertaling in Afrikaans Poems with English Translations nogal swaar op die oor – selfs al gebruik Small en Harvey dieselfde werkwoorde in rymposisie:

 

I take a chisel, very small,

I tap it and it rings;

I sharpen it and sharpen it

until it shines and sings.

 

Adam Small se vertaling van N.P. van Wyk Louw se verse het tot dusver heeltemal te min aandag gekry. Ek hoop dat hierdie praatjie nuwe belangstelling sal wek vir ’n projek waarvan Small in sy voorwoord tot Oh wide and sad land gesê het: “I consider (it) to be outstandingly important in my own literary career.”

 

Bronne

 

Botha, D.P. 1960. Die opkoms van ons derde stand. Met ’n voorwoord deur N.P. van Wyk Louw. Kaapstad: Human & Rousseau.

Grové, A.P. and Harvey, C.J.D. (eds). 1962. Afrikaans Poems with English Translations. Cape Town: Oxford University Press.

Louw, N.P. van Wyk. 1975. Oh wide and sad land. Afikaans Poetry of N.P. van Wyk Louw in English translation by Adam Small. Cape Town: Maskew Miller.

Olivier, Fanie. 2016. Adam Small (1936- ). In: Van Coller, H.P. (red.). Perspektief & Profiel. ’n Afrikaanse literatuurgeskiedenis. Deel 3. Tweede uitgawe. Pretoria: Van Schaik Uitgewers.

Small, Adam. 1961. Die eerste steen? Kaapstad: HAUM.

Small, Adam. 2013. Klawerjas. Kaapstad: Tafelberg.

 

 

• Daniel Hugo (gepubliseer in: Hugo, Daniel. 2018. Vers & Kapittel. Artikels, rubrieke en naskrifte oor die digkuns. Kraal Uitgewers)