Menu
Versindaba
  • Nuwe Bundels
    • Digbundels (2024)
    • Digbundels (2023)
    • Digbundels (2022)
    • Digbundels (2021)
    • Digbundels (2020)
    • Digbundels (2019)
    • Digbundels (2018)
    • Digbundels (2017)
    • Digbundels (2016)
    • Digbundels (2015)
    • Digbundels (2014)
    • Digbundels (2013)
    • Digbundels (2012)
    • Digbundels (2011 & 2010)
  • Resensies
    • Resensies
    • Resensente
  • Gedigte
    • Gedigte (A-L)
    • Gedigte (M-Z)
    • Kompetisies
    • Vertalings
      • 100 Duitse bestes uit die 20ste eeu
  • Digters
    • Digters
    • Onderhoude
    • Stemgrepe
  • Skryfhulp
  • Borge
  • Oor Versindaba
    • Kontak
Versindaba
19 April 201018 July 2010

Edwin Fagel. Tweede brief aan O.

Ha O.,

 

 

Conor Oberst
Conor Oberst

Je maakt m.i. een fout als je een onderscheid maakt tussen ‘de’ werkelijkheid, en de werkelijkheid van het kunstwerk. Waarom is kunst volgens jou iets dat buiten de werkelijkheid staat? 

 

Ik stuur je in deze envelop ook even een kopie van de cd Fevers and mirrors van Bright Eyes. Sowieso een prachtige cd, maar het gaat me even om nummer 11, ‘An attempt to tip the scales’: een vrij kort liedje, dat echter wordt gevolgd door een (gefingeerd) radio-interview van een minuut of acht. Dit gesprek is om meerdere redenen bijzonder en grappig, niet in de laatste plaats omdat zanger Conor Oberst er de beeldspraak in uitlegt die in de teksten op de cd wordt gebruikt. Na een uitleg van de meest opvallende beelden, gaat het gesprek als volgt: 

 

Interviewer: “How about this Ariënette, how does she fit in all this?”

CO: “I prefer not to talk about her. In case she’s listening.”

Interviewer: “O, I’m sorry. I didn’t realise she is an actual person.”

CO: “She isn’t. I made her up.”

Interviewer: “O, so she’s not real?”

CO: “Just as real as you and I.” 

“Wat heeft die gesnoven?” zul je zeggen. Toch geeft dit misschien inderdaad wat vreemde gesprekje heel nauwkeurig weer wat ik bedoel. Kunst drukt volgens mij namelijk niet zozeer iets uit. Ze is. Ik bedoel dus: Kunst geeft m.i. geen uitdrukking aan een (visie op de) werkelijkheid, maar ze is zelf een werkelijkheid. Het schrijven van een gedicht zou voor mij niet de moeite waard zijn als dit niet het geval zou zijn. 

Natuurlijk is het resultaat van het schrijven (tot op zekere hoogte) fictie. Oberst zegt het zelf: deze ‘Ariënette’ is geen vrouw van vlees en bloed. Maar dat betekent niet dat ze er niet is. Trouwens, is de ‘echte’ werkelijkheid, de werkelijkheid van vlees en bloed, niet net zo goed een fictie? Je sloeg me met een aantal nieuwsfeiten om de oren en impliceerde dat die belangrijker zijn dan kunst. Ik vraag me af op basis waarvan. 

Je hebt alleen je vijf zintuigen om die werkelijkheid van vlees en bloed waar te nemen, en hetgeen je waarneemt wordt uiteindelijk in je hersens verwerkt. Wie zegt dat die werkelijkheid inderdaad is zoals we die waarnemen? Filosofen als Hilary Putnam wijzen daar ook op. Uiteindelijk maakt iedereen zijn eigen werkelijkheid, volgens mij. Ik zie dan ook niet wat het verschil is met het waarnemen van de werkelijkheid en het beleven van kunst. 

Uiteindelijk komt het allemaal neer op de vraag in hoeverre je gelooft in hetgeen je waarneemt. Want zodra je gelooft in hetgeen je waarneemt, accepteer je datgene als ‘waar’. Dat geldt voor alles, dus ook voor kunst, ook voor poëzie. Als de kunstenaar een ‘Ariënette’ in het leven roept, en de beschouwer (of in dit geval: de luisteraar) gaat daar in mee – hoe kun je dan nog zeggen dat Ariënette niet bestaat?  

Dat is mystiek. Schrijven is (o.a.) scheppen, het creëren van een werkelijkheid. Niet een ‘extra’ werkelijkheid, maar een extra dimensie aan ‘de’ werkelijkheid. En die werkelijkheid geldt noodzakelijkerwijs alleen voor degenen die deze werkelijkheid waarnemen en geloven in die waarneming. 

Kunst heeft dus m.i. grote overeenkomsten met het geloof, elk geloof. Voor mensen die in God geloven bestaat God; voor mensen die niet in God geloven bestaat God niet. De Bijbel is het sprekendste voorbeeld van de scheppende kracht van het woord: “Het Woord is Vlees geworden.” Dat is volgens mij wat poëzie doet: wat geschreven staat, bestaat. Het is daarvoor nodig te geloven dat wat geschreven staat, inderdaad bestaat. (Zo bezien had Willem Kloos dat zo gek nog niet gezien, met zijn “’k Ben een God in het diepst van mijn gedachten.”).

 Ik schrijf niet, denk ik, om te proberen een werkelijkheid te maken die ik in het dagelijks leven mis. Of om te proberen een (‘hogere’) werkelijkheid bloot te leggen die er wel is, maar die niet wordt waargenomen. Ik schrijf omdat ik leef. En omdat ik leef, zoek ik.

 Je

 

 (Edwin Fagel)

 

 

 

 

 

 

 

Deel:

  • Click to share on Facebook (Opens in new window) Facebook
  • Click to share on X (Opens in new window) X

Like this:

Like Loading...

Lees meer

← Edwin Fagel. Antwoord van O.
Edwin Fagel. Antwoord van O →

Lewer kommentaar Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Meeste gelees

  • Augustus-kompetisie
  • Resensie: "Miniatuur". (Johann de Lange)
  • Boekbespreking: “Taboek” (Riku Lätti)
  • Resensie: “Stil gesprek” (Jan Pretorius)
  • Resensie: Vlindervreter ( Melanie Grobler en Christiaan Diedericks)

Nuutste bydraes

  • Uitnodiging: Imprimatur
  • Hambidge met Krog
  • Anton Döckel. Antwoord
  • RIV Christiaan Diedericks
  • Resensie: “Merang” (Neil Cochrane & Alwyn Roux Reds.)

Nuutste kommentaar

  1. Eugene Vorster on RIV Christiaan Diedericks7 July 2025

    “Live your Truth” vir Chris skielik is dit stil/ byna subliem/ (jy sal verstaan)/ net nou en dan ‘n nat…

  2. Charl-Pierre Naude on Resensie: “Merang” (Neil Cochrane & Alwyn Roux Reds.)7 July 2025

    Hierdie is 'n teleurstellende en ongeinspireerde resensie deur 'n resensent van wie mens veel meer verwag. Dit lyk meer na…

  3. Bernardus Johannes Odendaal on Ingeborg Bachmann – vertaling in Afrikaans5 July 2025

    Ek stem met Daniel saam!

  4. Bernardus Johannes Odendaal on 100 Duitse Bestes: Gottfried Benn (1886-1956) (I)3 July 2025

    Baie dankie, Joan!

  5. Joan Hambidge on 100 Duitse Bestes: Gottfried Benn (1886-1956) (I)3 July 2025

    Skitterende digter! Puik vertaal.

Kategorieë

  • Artikels, essays, e.a.
  • Binneblik
  • Blogs
  • Digstring
  • Gedigte
  • Kompetisies
  • Nuus / Briewe
  • Nuwe Publikasie
  • Onderhoude
  • onderhoude
  • Resensies
  • Stemgrepe
  • Uncategorized
  • Vertalings
  • VWL 50 jaar later
  • Wisselkaarten
©2025 Versindaba | Ontwerp deur Frikkie van Biljon
%d