Lezer, misschien kan je hier vandaag beter niet aan beginnen. Het onderwerp is gruwelijk. Liever schreef ik tong in kies over mooie, leuke, grappige, pakkende poëzie. Over schoonheid. Over geluk. Nu kan het niet anders, Ik moet het over het kwaad hebben. De laatste Wisselkaart van Alfred Schaffer duwde me over de streep, het moet nu gebeuren.
Terwijl onze aandacht wordt afgeleid door de voetbalkermis, de olieramp en onze eigen nogal belachelijke politieke crisis, las ik dit in de krant:
NEW YORK – Artsen in dienst van de Amerikaanse inlichtingendienst CIA hebben tijdens de regering van president George W. Bush medische experimenten op gevangenen uitgevoerd. De experimenten moesten bijdragen aan de verbetering van omstreden verhoormethodes als ‘waterboarding’ en het onthouden van slaap.
De artsen moesten er met hun onderzoeken voor zorgen dat bij de ondervragingen binnen de door de regering-Bush gestelde grenzen werd geopereerd. Dat staat in een maandag vrijgegeven rapport van de mensenrechtenorganisatie Physicians for Human Rights (PHR).
Bij de CIA-verhoormethode waterboarding (gesimuleerde verdrinkingsdood) moesten medici volgens The New York Times onder meer optekenen hoe lang die methode werd toegepast, hoe lang de ondervragers een gedetineerde onder water hielden en hoe de verdachte op de behandeling reageerde.
Nu wisten we dit eigenlijk al, want al eerder kwam een rapport van het Internationale Rode Kruis naar buiten:
Rotterdam, 7 april 2009 (NRC). Medisch personeel is nauw betrokken geweest bij de martelingen van veertien belangrijke buitenlandse terreurverdachten door de Amerikaanse inlichtingendienst CIA.
Dit stelt het Internationale Rode Kruis (ICRC) in een vertrouwelijk rapport, dat gisteren op de website van de New York Review of Books is geplaatst door Mark Danner. Deze Amerikaanse onderzoeksjournalist onthulde vorige maand al delen van hetzelfde rapport. Daaruit bleek dat de CIA in geheime kampen verhoortechnieken toepaste die neerkomen op martelen.
Uit gesprekken met de mannen blijkt dat er artsen of psychologen in de kampen waren. Zij behandelden hen niet alleen na hun verhoren, maar controleerden ook tijdens de verhoren hun fysieke toestand. Medisch personeel zou aanwijzingen hebben gegeven over het staken, aanpassen, dan wel voortzetten van de verhoren.
Zo vertelde Al-Qaeda-kopstuk Khalid Sheikh Mohammed dat bij het ‘waterboarden’, een techniek waarbij een verdrinkingsdood wordt gesimuleerd, een apparaatje op zijn vinger werd geplaatst. Waarschijnlijk was dit een pulse-oxymeter, een medisch instrument waarmee de hoeveelheid zuurstof in het bloed kan worden bepaald. De martelingen zouden op aanwijzing van de artsen verscheidene malen zijn gestaakt.
Walid bin Attash hing wekenlang in de boeien aan een plafond, waarbij hij met een voet maar net de grond raakte. Een persoon mat elke dag zijn been op, klaarblijkelijk om het te controleren op zwellingen. Op een gegeven moment zou deze persoon hebben geadviseerd Bin Attash te laten zitten, waarbij zijn handen nog steeds boven hem geboeid bleven.
Waar doet me dit aan denken? In april 1985 bezochten wij het ‘Nacht und Nebel’ kamp Natzweiler in de lieflijke Vogezen. In een late sneeuwstorm zwoegden we over de wrede helling van een berg langs de restanten van zwarte barakken. Een wandeling door een schuldig landschap, eindigend in een museum waar ik foto’s zag, die mijn beeld van de mens opnieuw grondig hebben veranderd. Over dit kamp schreef een ooggetuige:
“Natürlich erlangte Natzweiler traurige Berühmtheit durch die mehr oder weniger summarischen Hinrichtungen, die sogenannten medizinischen Experimente, seine Gaskammer und die Folterungen. Was uns aber am stärksten im Gedächtnis bleibt, ist diese langsame und unaufhaltsame Ausrottung durch den körperlichen Verfall, der von den Anhängern Hitlers gewollt war, grausam dosiert, und der im Geist dieser Herren zum moralischen Verfall und zum Tod führen sollte. Das entsprach auch durchaus den Plänen von Kramer, dem unseligen Lagerkommandanten”.
‘Vanzelfsprekend verwierf Natzweiler trieste beroemdheid door de min of meer terloopse terechtstellingen, de zogenaamde medische experimenten, de gaskamer en de folteringen. Wat bij ons echter het meest in de herinnering blijft, is dit geleidelijk en zonder ophouden uitroeien door lichamelijk verval, gewenst door de aanhangers van Hitler, gruwelijk gedoseerd, die in de geest van deze heren tot moreel verval en de dood moest leiden. Dat kwam ook steeds naar voren uit de plannen van Kramer, de onzalige kampcommandant’.(Uit de getuigenis van Dr. Bogaerts, gevangene van het ‘Nacht und Nebel’ kamp Natzweiler, in de lieflijke Vogezen).
http://www.struthof.fr/de/zeugenberichte/zeugenberichte-zumbr-kl-natzweiler/doktor-bogaerts/
Daar moest ik aan denken. Is er verschil?, dacht ik. Dus heb ik Primo Levi’s verslag van zijn ervaringen in de kampen (‘Is dit een mens?) weer gelezen. De overeenkomst is duidelijk. In beide gevallen zijn de rechten van de mens schaamteloos en harteloos vertrapt. In beide gevallen zijn mensen gemarteld met een ideologisch-nationalistische rechtvaardiging. Het verschil onthutst nog veel meer. De martelingen in Guantanamo Bay en in geheime CIA-kampen vonden plaats door mensen uit het land dat ons bevrijd heeft van het kwaad van het Naziregime. Bij die martelingen waren artsen en psychologen aanwezig, opgeleid in het land dat zich altijd aan ons opdringt als het beste land op aarde. Als het land van de vrijheid. Door onze vrienden, met wie we samenwerken voor iets dat we wereldvrede noemen.
Het grootste kwaad doet zich aan ons voor in een ethische en politieke vermomming. Het verleidt ons tot aanvaarding door ons te verzekeren dat het handelt in ons belang en met het goede als schild. Er is geen twijfel over mogelijk dat Natzweiler de hel zelf was en het onthutsende is, dat deze martelkamers ook de hel zelf zijn, en opnieuw vlakbij ons.
Is dit een mens?
In het NN Lager zaagden artsen lichamen
van gevangenen in stukken, zij
bewaarden ledematen in badkuipen vol formaline.
Zij stonden langs de rand van een zwembad
gevuld met ijskoud water en verrichtten
metingen aan doodvriezende gevangen in pilotenkleren
om te testen wat een mens kan verdragen
aan ijzige kou als men medicijnen
toedient, als men zijn kleding in dikte varieert.
De foto’s hangen in de oude barakken.
Ze zijn genoegzaam bekend. De kampbewaarders lachen
en de artsen kijken trots en autoritair in de lens.
Dat was in de Nazitijd, mythische hoogtijdagen
van het kwaad, dat was in de tijd dat onder-
en bovenmensen wetenschappelijk werden geregistreerd.
Van die tijd waren wij bevrijd door jongens
uit het land van de vrije mens, helden die ons
uit die hel verlosten door zelf de hel te trotseren.
Zij behandelden een gevangen vijand menselijk,
zij achtten marteling een misdaad,
zij waren diep geraakt door het kwaad van de kampen.
In NN CIA kampen zijn artsen aanwezig
bij het aan de armen ophangen van gevangenen
om te controleren of ze niet sterven door het martelen
en ze staan bij het schijnverdrinken van gevangenen
om te testen wat een mens kan verdragen aan verdrinkingsangst
als men zoutoplossingen toevoegt aan het toegediende water.
‘ Walid bin Attash hing wekenlang
in de boeien aan een plafond, waarbij hij
met een voet maar net de grond raakte‘.
Walid bin Attash hing wekenlang
in de boeien aan een plafond, waarbij hij
met een voet maar net de grond raakte.
Walid bin Attash hing wekenlang
in de boeien aan een plafond, waarbij hij
met een voet maar net de grond raakte.
‘Een persoon mat elke dag zijn been op‘,
Een persoon mat elke dag zijn been op,
Een persoon mat elke dag zijn been op,
‘klaarblijkelijk om het te controleren op zwellingen.
Op een gegeven moment zou deze persoon
hebben geadviseerd Bin Attash te laten zitten,
waarbij zijn handen nog steeds boven hem geboeid bleven’.
waarbij zijn handen nog steeds boven hem geboeid bleven.
waarbij zijn handen nog steeds boven hem geboeid bleven.
Zijn er nog jongens om ons te bevrijden uit deze tijd,
nu artsen uit het land van de vrije mens
het verblijf van hun vijanden in de hel helpen verlengen?
Nu artsen het martelen begeleiden met hun wetenschap
verblind door wraak meewerken aan ontmenselijking
in hun eigen geheime ontmenselijkingskampen?
Epiloog
Vandaag begreep ik opeens, dat de titel ‘Is dit een mens’ van het boek van Primo Levi twee betekenissen heeft. Ik dacht altijd, dat Levi met deze vraag doelt op de gevangenen, de slachtoffers, omdat het Nazisysteem gekenmerkt werd door doelbewuste ontmenselijking – zie het citaat van Dr Bogaerts over Natzweiler. Maar de vraag slaat ook op de Nazi’s, op de daders, die zich aan ons voordoen als beesten, die amoreel en immoreel zijn geworden en niet meer in staat zijn om dat in te zien. Vanaf vandaag slaat deze vraag op ook die artsen, opgeleid aan topuniversiteiten in het land van de vrijheid. En op hun politieke leiders, die zich beroepen op een religie. Huiveringwekkend.
Riet, dis wonderlik om te lees hoe die gedig meer leef vir jou en duideliker is. Die belangrikste aanleiding om Afrikaans te probeer skryf is juis dit, maar ek beken dat die intellektuele uitdaging my ook prikkel. Ek weet hoe baie foute ek maak, maar ek trag om my te verbeter en ek het gelukkig my eie geheime korrektors: die Afrikaans Handbook & Study Guide en mr Somebody.
Trots met my goue sterretjie gaan ek nu sokker kyk!
Chris, met hierdie vertaling word heelwat sommer nou ook duideliker vir my. Heel goed hoor! Ek moet sê ek bewonder jou daarvoor dat jy so graag probeer om Afrikaans te skryf in jou kommentare & boonop baie goed vaar daarmee. Dankie hoor. Was ek jou juffrou het ek nou ‘n goue sterretjie by jou werk geplak. Ek wil nog sien watter Afrikaanse leser op hierdie webblad gaan ooit probeer om in Nederlands terug te skryf… 🙂
Ja Desmond, 2-1, en vrydag teen Brasilië of Chili. Die Nederlandse polisie is bevrees vir relletjies deur dronk seuns, hierdie weer is sonnig en warm en daar is ‘n eienaardige perversiteit (my woordeboek help my nie by die woord nie) in dronk seuns in hierdie padda-paddo-dagga-landjie.
Is daar nog seuns om ons te bevry? Dalk die seuns in die Nederlandse elftal? Spesiaal Dirk Kuyt, ‘n seun van goud. Eerlik, open, ywerig, offer homself op.
Maar nu ernstig – my Lidi sê altyd: ‘moe nie worrie nie. Daar is meer goeie as slegte mense in die wêreld’.
O ja, terwyl ek bogaande geskryf het was dit amper 2-0. Amper.
Chris, as iemand ooit ‘n artikel skryf oor, of ‘n bundel saamstel van, hedendaagse politieke verse in Afrikaans/Nederlands, moet die titel daarvan wees: “Is daar nog seuns om ons te bevry?” Want is daar?
Spesiaal vir Wysneus s’n argief – in die onderbreking van Nederland-Slowakye (1-0) – hier geheel gratis die Afrikaanse bewerking van die gedig:
Is dit ‘n mens?
In die NN-kamp het dokters die liggame van gevangenes
in stukke gesaag, die ledemate bewaar
in badkuipe gevul met formaline.
Die dokters het geloer oor die rand van ‘n swembad
gevul met yskoue water, en gretig hul metings
verrig aan sterwende gevangenes in vlieëniersklere
om te toets hoeveel ‘n mens kan verdra in vrieswater
met die korrekte medikasie en hoeveel sekondes dit neem
voor die dood dan intree, en hulle verdrink.
Die foto’s hang nog in die swart barakke.
Hulle is té bekend, die dokters loer trots in die lens
en die kampwagte lag tevrede.
Dit het Nazityd geheet, die mitiese gloriedae van die kwaad,
die tyd van registrasie van Ûber- und Untermensche
en van Ausrottung van almal wat ondermens genoem word.
Van hierdie tyd is ons bevry deur seuns
uit die land van die vryheid, deur helde
wat die hel getrotseer het om ons te verlos.
Hulle het die gevangenes soos mense behandel
hulle het marteling ‘n misdaad genoem
hulle is pynlik getref deur die geheime kampe.
In die geheime CIA-kamp is dokters aanwesig by die
ophang van gevangenes aan hul arms
om te toets hoeveel pyn ‘n angstige mens kan verduur
om te meet of die korrekte medikasie
kan help om die verdrinkingsangs te verleng
hulle dien soutoplossings toe en registreer.
“Wahid bin Attash het wekelank in boeie
aan ‘n plafon gehang, aan sy hande,
sy voet het net-net die grond geraak.”
Wahid bin Attash het wekelank in boeie
aan ‘n plafon gehang, aan sy hande,
sy voet het net-net die grond geraak
Wahid bin Attash het wekelank in boeie
aan ‘n plafon gehang, aan sy hande,
sy voet het net-net die grond geraak
“ ’n Persoon het sy beenomvang daagliks gemeet,”
’n Persoon het sy beenomvang daagliks gemeet,
’n Persoon het sy beenomvang daagliks gemeet,
“klaarblyklik om die swelsel te kontroleer.
Op ‘n moment het die persoon advies gegee
Bin Attash te laat sit, met sy hande
nog geboei bo sy hoof”.
Sy hande nog geboei bo sy hoof.
Sy hande nog geboei bo sy hoof.
Is daar nog seuns om ons te bevry van hierdie tyd
toe dokters uit die land van die vrye mens
die lyding van hul vyande help verleng het?
Toe dokters die lyding help verleng het
verblind deur angs en wraak
in hul Nacht und Nebelkampe?
Dankie, Desmond. Ek is tans besig die gedig te vertaal in Afrikaans, vir Wysneus, die Nederlands en Grieks nie kan onderskei nie. En The Bee Gees kan nie regtig beledig word nie, hulle is onaantastbare ikone en boonop morsdood.
Maar ek geef toe, ek hou van die ene liedjie van hulle. Is daar meer dan een? Mmmm ja, 365 google ek. Louis het dalk Greatest Hits gedraai? Of hoe?
Chris, ek het so vasgeval in die debat oor die etiek en politiek van martelpraktyke, ek het in die proses vergeet om te skryf dat jou gedig regtig treffend is.
Mense, waarom beledig julle The Bee Gees?!
Chris, ‘n vuvuzelakonsert as martelmetode?! Ek’s bevrees dat dit reeds ‘n moontlikheid is … Gaan kyk by die volgende skakel: http://www.decontrabas.com/de_contrabas/2010/06/even-inblazen.html
Nog helder oordag hier en soos jy kan sien is ek gene pasifis nie. Wonder in wat in ek moet vlieg 🙂
Mmmm, dit is die volgende vraag van die Kommissie om te toets of die seun die diens wil weier ‘n opregte pasifis is. Wat of hy doen as iemand sy vriendin bedreig. Verdedig hy die vriendin? Leon, jy kan gaan vlieg, alleen, met jou vrou of jou kind, maar ek het vaak. Zzzzzzz.
Ja Chris, ek het vergeet van New Age, maar rap is na my mening nog erger. Van walvisse gepraat: ken jy John Cage se Litany for the Whale met, AERO, die Hiller ensemble, nie seker of dit hulle is nie, die kunstenaars, die CD le in ‘n boks in Kaapstad.
Ek moet byvoeg: as my vrou of kind op daai vliegtuig is gaan my gewete geheel en al geen rol speel nie.
Ekskuus tog: Ghana het gewen.
Louis, jy wreedaard! Die seuns chloroformeer met The Bee Gees! Musiekvergiftiging is oneties, nieweet?
Intussen het ek nog ‘n martelmetode ontdek: ‘n vuvuzelakonsert.
Maar ek felisiteer Afrika: Ghana het gewin onder die oë van Bill Clinton en Mick Jagger.
Ieder s’n hel, Leon. Vir my is dit ‘New Age Music’ (walvisse dat sing teen die agtergrond van klankskaalgetingel) en House (melodielose oerwouddreun uit die dieptes van die onderbuik). Rap het nog waardige wortels in Jazz en die Afro-American verset. Partykeer is daar ‘n digter in die rapster te ontdek. Vraag my nie naar name nie. Maar die burgemeester van Den Haag stem met jou saam. Hy het Snoop Doggy Dog nie toegelaat op ‘n popfestival nie.
Mmmmmm, dit laat my dink aan my jare in die onderwys by ‘n groot seunskool toe ek onder andere vir die detensieklasse verantwoordelik was. Toe het ek altyd vir hulle Bee Gees se musiek gespeel. En glo my, dit het gewerk. (Het by geleentheid ook die Bles Bridges probeer, maar dit was minder effektief.)
Jy meen hulle sal my ‘n lang vonnis gee omdat rapmusiek vir hom speel? 🙂
Die Spaanse GP? Tans is hier op 25 kilometer afstand die Nederlandse TT! Gaan gerus loer op http://www.ad.nl/ad/nl/1001/AD-Sportwereld/article/detail/493530/2010/06/26/Iannone-heerst-in-Moto2.dhtml en http://www.tt-assen.com/portal/
En Wysneus, dankie nogmaals vir jou insigte. Glo jy het my nietemin nie ‘n rede gegeef om my gedig te wysig nie.
Leon, sommige etiek-filosowe glo dat martel soms nodig is, maar dat dit geensins gewettig kan word nie. Dus: hou dit onwettig, maar vertrou dat daar in sulke situasie mense sal wees wat doen wat hulle glo gedoen moet word, en dan die gevolge dra.
So, op jou vliegtuig sal jy die terroris te lyf gaan en 200 lewens red, maar terselftertyd jou eie siel geweld aandoen en waarskynlik ‘n lang vonnis in die gesig staar.
Dankie vir die waarskuwing Chris :-). Of ek bereid sal wees om te martel? In die situasie SOOS GESKETS, ja, beslis. Of ek dit sal kan regkry? Weet nie. Die beste manier van martel waaraan ek kan dink is om vir iemand rapmusiek te speel 🙂
Geniet die sokker. More is die Spaanse GP!
Ja, ek ken die triage beginsel, Leon. In my eertydse funksie van kommandant van ‘n militêre reddingspeloton het ek dit dikwels toegepas (in oefensituasies, goddank). Maar in die hipotetiese situasie die jy stel, is ek geen kommandant. Boonop: dalk is jy bereid en in staat om te martel. Ek is dit nie. Ja, die lewens van 200 onskuldige mense weeg meer, maar ek het die geweld teen andere altyd ontloop. Dit is nie slegs die gewete. Dit is ook die aard van die beessie. Ek mag niet martel nie, ek wil nie martel nie en ek kan nie martel nie. Ek is jammer, maar ek waarskuw jou wanneer ek sal vlieg met ‘n bom in die vliegtuig.
En nu: sokker!
Hierdie situasie is so ietwat vergelykbaar met die triage beginsel wat in oorloe en ER’s gebruik word om te besluit wie moet behandeling kry: help eers daardie mense wat die beste kans het op oorlewing, diegene wat baie swaar beseer/gewond is moet maar hul beurt afwag en moontlik sterwe al sou hule dalk gered kon word as hulle dadelik behandeling ontvang het. Vir my sou die lewens van 200 onskuldige mense meer weeg as die van ‘n fanatiese moordenaar, ek sien nie kans om hulle te laat sterf sodat ek my eie gewete kan salf nie. Nie dat ek trots op myself sou voel na die tyd nie, ek weet my gewete sal my beslis ry. Een ding weet ek wel: jy gaan daai man NIE oortuig dat hy ‘n idioot is nie. Die paradys wag op hom, hy is ‘n martelaar vir Allah. Wat sou jy doen indien jy gekonfronteer word deur die naastebstaandes van diegene wat opgeblaas word? Gaan jy hulle in die oe kan kyk, jou gewete as geldige motivering vir jou optrede aanbied? Ek sal nie kan nie.
Aan die ander kant, as George Bush nou op daai vliegtuig was, wel, dan weet ek nie so mooi nie… 🙂
Riet, jy raak die kern van die gedig en daarmee ook my kern. Ek is dankbaar daaroor. Marteling is onmenselik en niemand het die reg om te martel nie. Dit is vasgeleg in ons reg, byvoorbeeld in Die Europese Verklaring vir die Regte van die Mens.
Leon, jou vraag is ‘n bekende vraag. Een vraag die ooit gebruik is in kommissies om die jongs die militêre diens weier te beproef. Die antwoord is eenvoudig: ek moet handel naar my gewete en die vir my geldige reg. My gewete vertel my in daardie situasie wat om te doen. My gewete maak dit nie moontlik om iemand te martel nie. Die reg verleen my nie die bevoegdheid om te martel nie. Ek moet al my vernuf gebruik om die dader te oortuig hy is ‘n idioot, want hy blaas homself ook in flenters, gelyk al die andere malkoppe die geloof in die maagde die vir hulle wag in die hipotetiese paradys.
KNAL!
Dalk kom jy tot ‘n ander antwoord. Dit is jou eie keus.
Self is ek nou nie ‘n voorstander van marteling nie, maar kom ek stel die volgende geheel en al hipotetiese scenario aan almal, ek sal graag antwoorde wil sien: jy het pas uitgevind daar is ‘n bom versteek aan boord ‘n vliegtuig met 200 passasiers. Voor jou staan die ou wat erken het hy het die bom geplant en dat hy natuurlik weet waar dit versteek is en hoe dit onskadelik gestel kan word, maar hy weier om daardie stukkie inligting te verskaf. Wat gaan jy doen, hom martel (of laat martel, wat seker makliker sal wees), of gaan jy hom sy regte voorlees en sy prokureur laat roep?
Chris jou gedig is uitstekend, aangrypend. Enige vorm of aspek van geweld/marteling/vernedering/menslike lyding moet aangespreek word. Dis wat jou gedig doen. Hoe on-menslikhede ons raak. Ek hoop ‘n koerant publiseer jou vers in Nederland.
Okei, punt gemaak. CIA is nie volkome gelyk te stel met SS nie. Maar daar is ooreenkomst en die verafskuw ek. Dankie nogmaals vir jou intervensie. Dit het my gesterk in my oortuiging. En nu terug naar die digkuns.In my gedig het ek die vraag gestel: ‘Waaroor doen die berigte oor marteling en aanwesigheid van artse my dink?’ Is die gedrag van artse en sielkundige in daardie situasie nie gelyk te stel aan wat ek het waargeneem in die lieflike Vogezen? My antwoord is: te baie.
Ek het getrag die werking van daardie beelde op my uit te druk. My gedig moet die wanhoop, vertwyfeling en gruwel oorbreng.
Om af te sluit: jy misken die gewig van digkunst en digterskap in die vriendelike opmerking ‘ek wil julle pret nie bederf nie’. Digkunst is nie ‘n saak van pret nie. Digkunst is doodernstig.Een ambag. Partykeer is die ambag om pret te maak (baie moeilik om ‘n pretgedig met kwaliteit te maak), maar meestal is dit ernst wat ons dryf.
Mooi loop!
Chris, ek’s bevrees Nederlands is vir my Grieks. Grieks kan ek, maar nie vlot nie. Wat presies bedoel jy met jou vraag ‘waar doet me dit aan denken?’
Aangaande die ekwivalensie, ek dog dis net Christene wat glo daar is nie groot sondes en klein sondes nie, net sondes. Ek glo nie so nie.
Ek dink daar is wesenlike verskille tussen hierdie helle:
1) KSM is nie Anne Frank nie. Geharde, volwasse mans wat soms opgelei is om ondervraging te weerstaan sal identiese behandeling anders ervaar as kinders wat van hulle ouers en gesinne weggeskeur is, kaalkopgeskeur en naak is. Kan ‘n mens glo dat sulke dinge in Europa gebeur het!
2) KSM weet daar is ‘n perk aan die ondervraging. Hy weet hy gaan nie verdrink word, vermink word, gebrand word, geskok word, of doodgemaak word nie. Met die Nazi’s was daar geen perke nie.
3) Die lyding (en dit is lyding, ek ontken dit nie) wat ‘n KSM moet deurmaak is individueel. In die kampe was individuele lyding dikwels ‘n bysaak as jy nie weet waar jou kinders, jou vrou, jou man, of jou ouers is nie.
4) KSM kan die ondervraging enige tyd stop deur die inligting wat hy geheimhou bekend te maak. Onder Mengele moet jy wag vir die Russe of die Amerikaners.
5) Die motief van die ondervrager is tog sekerlik ‘n faktor in die beoordeling van die morele erns van ‘n daad. Die vrou wat haar geweldadige man in sy slaap vermoor is tog nie dieselde as ‘n reeks-kindermoordenaar nie.
Nogmaals, ek regverdig nie marteling, maar ek glo dat dit die saak oorstel om die CIA en die SS gelyk te stel.
Ek verwag geensins om jou te oortuig nie. Al wie ons kan oortuig is onsself. Maar ons moet tog probeer om ons in ander se skoene te plaas. Dan kan ons kies om terug te klim in ons eie skoene, of nie.
Wysneus, ek is diep ontstel deur marteling en nog baie meer ontstel deur artse en sielkundige die marteling nie totaal verwerp nie, maar help om die marteling meer te verfyn. Die vraag is hier inderdaad: wat is die verskil met Mengele? Jou antwoord en my antwoord verskil ten diepste. My antwoord is: die moderne kollaborerende arts het hom op die seephelling Mengele toe begeef. Daar is nie een ekskuus vir marteling nie. En daar is ten diepste, op individueel vlak, nie ‘n verskil tussen die hel onder Mengele en die hel onder Bush nie. Aantalle is nie ‘n argument nie. Niemand het die reg om te martel nie. Om ‘n mens op te hang aan s’n arme, dagelang, en die gevoel van verdrink te geef is vir my onakseptabel, onmenselik en ontmenselikend. Artse moet, op grond van hulle eed, hulle met hart en siel afkeer van daardie praktyke. Allereers in die vrye wêreld die ons verdedig teen terroriste.
Dit is een groot onreg, dat met hewigheid bestrede moet.
Boonop het ek geskryf: ‘waar doet me dit aan denken?’ Ek stel een vraag, Wysneus. Ek het jou antwoord tans verneem. Jy oortuig my nie met jou argumente nie. Maar jy help my om krities myn argumente opnuut te overdink.
Wysneus, omdat dit interessant is om te argumenteer doen ek dit met oorgawe… Probeer jou nie stil maak of blameer nie. Maar ons argumenteer tog, almal van ons, omdat ons op ‘n manier die ander een wil oortuig, nie net om met die ander te deel wat ons dink nie. Ek sal die link wat jy stuur wel gaan bestujdeer, dankie. Lekker naweek!
Desmond, ek is heeltemal bereid om te luister na Sjina, Kuba, en Noord-Korea se redes. En natuurlik kan daar redes wees wat die skending van menseregte regverig. Ek wil nie in geykte vals voorbeelde verval nie, maar lees hierdie berig en sê my hierdie saak is so wit en swart soos uitgemaak word:
http://www.nytimes.com/2003/04/10/world/kidnapping-has-germans-debating-police-torture.html
En, genade, wat presies het ek gesê wat sulke hewige reaksie ontlok? Moet ons nou almal presies dieselfde dink? Ek sê probeer altwee kante van ‘n saak sien en nou moet ek pa staan vir Pinochet en watookal Amerika al ooit verkeerd gedoen het.
Wat is interessanter as om rasioneel met andersdenkendes te argumenteer? Ons mag tog nog verskil, nie waar nie?
Chris, hierdie is ‘n digtersplek en ek wil nie ander se pret bederf nie. Tog, ‘n gedig oor politiese dinge bring die politiek ter sprake, nie waar nie?
Natuurlik is jy reg, jy hoef jou nie teenoor my te verantwoord nie. Maar jy is verkeerd as jy sê ek is nie bereid om te begryp wat jy sê nie. As jy die string hierbo lees, sal jy sien dit is ek wat agiteer dat ons meer kante van die saak beskou.
Ek glo ek luister fyn; miskien is ek verkeerd. Ek lees jou gedig as ‘n gelykstelling van Nazi-dokters en CIA-dokters. Is dit moontlik om die eerste strofe te lees sonder om Joseph Mengele te herroep, die demoniese eksperimente op kinders te onthou? Onthou Elie Wiezel (Night) en hoe hy kaalkop voor Mengele geparadeer is.
Maar hierdie gelykstelling is, vir my, kras vals. Miljoene vrouens, kinders, en burgerlikes is nie die ekwivalent van ‘n handvol krygers nie. Om op te saag, te vergas, te veras, te ontmenslik en uit te wis, is nie die ekwivalent van onderdompeling nie. Om lyding te veroorsaak vir die pret, uit rassehaat, sadisme, of mediese nuuskierigheid is nie die ekwivalent van ondervraging om geweld te voorkom nie.
Ek dink ek verstaan jou punt, en ek het deernis vir die medemenslikheid daarvan. Het my punt vir jou geen meriete nie? Die selektiewe fokus van die letterkundige gemeenskap wat sulke medemenslikheid betref is vir my vreemd.
Dis ‘n uitstekende stuk hierdie Chris – glashelder. Dis jammer dat iemand soos Wysneus dit net so totaal misinterpreteer! Sy/hy moet darem beter lees wat daar staan voordat die ‘messe’ so gou uitgehaal word. Ai!
Wysneus, dit is darem ‘n bietjie sinies om voor te gee om oor ‘n verdagte se gesondheid besorg te wees as jy hom/haar martel. Die verdagte het die reg om nie gemartel te word nie. Die feit dat organisasies soos die CIA dikwels die wet in hulle eie land moet ontduik om wel te martel, maak dit duidelik.
Niemand probeer aanvoer die VSA mag nie verdagtes ondersoek nie, of mag nie na hulle sekuriteit omsien nie. Daar is egter wettige maniere om dit te doen. Myns insiens is dit dus nie ‘n keuse tussen “verkeerd” en “verkeerder” nie. Die opsie om nie te martel nie, maar steeds mense te ondersoek, bestaan tog immers wel. Jy gee voor daar is eintlik nie ‘n ander keuse nie. Die rede waarom jy dit s^e, is op die ou end maar omdat jy dink die VSA het “goeie redes”. Jy sal egter waarskynlik nie bereid wees om te luister na Sjina of Kuba se “goeie redes” (want hulle glo ook hulle het goeie redes) nie. En jy is reg ook: want nie hulle nie, en nie die VSA nie, mag ‘n menseregtevergryp goedpraat deur na hulle “goeie redes” te verwys nie.
Wat ek sou doen in daardie situasie? Weet nie. Maar dit maak ook nie saak nie. Reg of verkeerd word nie bepaal deur wat ek bereid of nie bereid sal wees om te doen nie. Ek doen baie dinge wat verkeerd is; en sou ek martelpraktyke ondersteun (of daaraan meedoen!) sou ek verskriklik verkeerd wees.
Wysneus, lees my stuk asseblief so as dit gemeen is. Jy geloof tog nie dat ek nie net so bekommer is oor al die andere misstande in die wêreld nie? Jy geloof tog nie ek is nie bekommer oor terrorisme nie? Dat ek nie gehuil het om die lot van Pearl en al die andere onthalsde nie? Jou bydrae is myle naas die kol. Waarom huiwer ek? Omdat dit my vriend is, die homself presenteer as die oortuigende voorbeeld vir die mensheid. ‘n Vriend die net nie mense martel of stenig nie. Jy is tog nie so verblind in jou VSA-liefde dat jy nie huiwer om artse en sielkundige die ‘westerse waarde’ verkondig maar die hulle etiek vergeet wanneer dit beter uitkom nie? En jy seg vir my ek moet ‘eerlik’ wees? Boonop is Versindaba ‘n digtersplaas. Ek het geprobeer my huiwering en ontsetting in ‘n gedig te verwoord. Dalk probeer ek dit in die toekoms net so oor die andere misstande.
Glo ek hoef my nie te verantwoord teenover iemand die so min bereid is, te begryp wat ek wil sê nie. Maar in ‘n demokrasie is open debat voorwaarde. En voorwaarde vir open debat is dat die mense luister. Ek het jou teregwysing nie verdien nie. En jy het die reg om tereg te wys ook nie verdien nie. Want jy luister nie baie nie.
Desmond, dit is tog seker in die ondervraagde se gesondheidsbelang om te oorleef. Kyk, as die dokter daar was om seker te maak jy druk die ou tot op die afgrond maar nie daaroor nie, dan’s jy reg. Maar ek dink darem nie dis die geval met waterboarding nie.
Die kwessie vir my is nie of menseregte-organisasies ewewigtig in hul kritiek is nie, maar die klem en tromslanery in die media. Die volume materiaal wat gegenereer is oor KSM se waterboarding verdwerg die kumulatiewe materiaal oor objektief veel erger marteling van dissidente in die ander lande ter sprake. Het hierdie webblad, bv. ‘n bespreking oor Sjinese wandade? Ek vermoed nie, maar ek sal bly wees as ek verkeerd is.
My vermoede is dus dat hierdie VSA-gefokusde outrage selektief is en deur politiese motiewe gedryf word.
As ek jou reg verstaan moet ons nie beide kante van die saak stel nie. Wat? Kyk, om iemand anders se motivering te verstaan is nie om daarmee saam te stem nie. Maar om dit nie te verstaan nie, of nog erger om dit nie te wil verstaan nie, is om blind deur die lewe te gaan.
Sou die VSA nie hierdie dinge doen om moord te voorkom nie (wat ‘n fundamenteel goeie rede is), waarom sou hulle dit doen? Waarom mense in ander lande gaan vang, teen reuse koste op ‘n eiland stop, flirteer met die grense marteling, negatiewe PR op die lyf loop, en ‘n miljoen blogs loods? Geinstitusionaliseerde sadisme? Dit maak nie sin nie.
Jy sê ek sien dit nie vir wat dit is nie. Wat is dit? Wat mis ek? Maar moet jy nie oorweeg dat jy dit dalk nie sien vir wat dit is nie?
Watter rede het ek om sulke dade te verdedig? Eerstens, ek verdedig dit nie, ek sê net ek is bly ek is nie in die posisie waar ek moet kies tussen verkeerd en verkeerder nie. Tweedens, as ek dit sou verdedig sou dit wees omdat ek nie hou daarvan as gestremde vrouens met afstand-geaktiveerde plofstof in ‘n mark ingestuur word nie; ek hou nie daarvan as kinders vir hulle ouers opgedis word as hulle nie saamwerk met die Taliban nie; ek hou nie daarvan as suur in dogters se oë gegooi word as hulle skool toe gaan nie; ek hou nie daarvan om te sien hoe verminktes uit treinstasies uitstrompel in Londen en Madrid nie; en ek hou nie daarvan nie as mense moet beluit om eerder ‘n honderd verdiepings te val as om dood te brand.
As ek dit kan verhoed deur ‘n ou se kop onder water te druk, sou ek twee keer dink. Jy nie? Eerlik? Eerlik eerlik?
Ek het nog baie, baie om te sê maar dit raak nou te lank. Tog moet ons die gesprek verder voer, want dit fasineer my hoe twee mense soos ek en jy tot sulke teenstrydige gevolge kan kom.
Een van ons is verkeerd, en dit is
Wysneus, die dokter staan nie by om “die gesondheid” van die ondervraagde te verseker nie. Dis nie omdat hulle die ondervraagde se welstand op die hart dra nie, bloot om seker te maak hy gaan nie net daar dood nie. Soos die Bond-titel: die another day.
En sedert wanneer lewer menseregte-organisasies net kritiek op martelpraktyke in die VSA? Die probleem met jou standpunt is dat Kuba, Sjina en Noord-Korea altyd per definisie as mal fundamentaliste uitgebeeld word, maar die VSA altyd as ewewigtig en rasioneel — selfs wanneer hulle dan hulleself aan menseregtevergrype skuldig maak, moet ons eers “Beide kante van die saak” stel en is die implikasie dat hulle maar, as ‘n ‘last resort’, die moeilike ding doen — maar vir fundamenteel goeie redes. Dit is juis hierdie ‘genuanseerdheid’ van jou wat bydrae daartoe dat hierdie soort goed kan aanhou gebeur in ‘n klaarblyklik demokratiese samelewing.
Jou geloof in die VSA is ‘touching’, maar uiteindelik misplaas. En watter rede het jy om sulke dade te verdedig? wat kan jy nou verloor deur dit te sien vir wat dit is? Dit is die ding wat ek die graagste sal wil begryp, hierdie begeerte van baie Suid-Afrikaners om ten alle koste die VSA se bona fides te wil vertrou wanneer dit kom by die Midde-Ooste en ook Latyns-Amerika.
Gepraat van Latyns-Amerika: daar het jou Amerikaanse helde ‘n demokraties verkose leier van kant help maak om Pinochet in beheer te kry. En as daar nou ooit ‘n martelkoning was, was dit Pinochet en sy trawante. Het hulle nie hoeka van hulle tegnieke uitgevoer SA toe nie? Hoe ook al, martelpraktyke kan nie goedgepraat word nie; dit is so ongenuanseerd soos dit.
Nou waarom sou daai wrede Amerikaners hierdie gawe mense sulke wreedhede aandoen?
Kom ons wees eerlik en stel beide kante van die saak. Wat maak jy as jy iemand vang wat massamoord beplan, wat inligting het wat die dood van (relatief) onskuldiges kan voorkom, maar niks wil sê nie?
Dan is daar geen goeie keuse nie.
Die nagebootste verdrinkingsdood van Khalid Sheik Mohammed (wie, laat ons nie vergeet nie, die joodse joernalis Daniel Pearl se kop voor die kameras afgesaag het) het ‘n grootskaalse verswakking van Al-Queda gefasiliteer. Dit het lewens gered. Neem in ag dat Al-Queda al alsienlik meer Moslems as westerlinge vermoor het.
Regverdig die voorkoming van massamoord sulke ondervragingstegnieke? Ek weet nie, maar die vraag is heelwat meer kompleks en genuanseerd as wat hier uitgemaak word.
Terloops, diegene wat so bekommerd is oor die CIA se aktiwiteite, sou meer geloofwaardigheid hê as hulle soortgelyk bekommerd was oor marteling in Kuba, Sjina, Iran, Sirië, Noord-Korea, ens, ens, waar daar nie dokters bystaan om die gesondheid van die ondervraagde te verseker nie.
Binnekort sal martel seker ook geprivatiseer en ‘uitgekontrakteer’ word… dink net, ‘n besigheid met ‘n naam soos ‘Intelligence Solutions’ of ‘Interviewing Specialists’… Ek het onlangs die rolprent ‘Rendition’ gesien. Daar was ‘n insiggewende en ontastellende dokumenter op die DVD, oor werklike instansies van waaroor die fliek gaan.
Dankie Chris. In “Slow Man” skryf JM Coetzee heel sinies oor die onderwerp van die herlewing van marteltegnieke. Vanuit Suid-Afrika beskou kry hierdie herlewing ‘n heel sinistere ondertoon. Daar was natuurlik die geval van Steve Biko, wat deur dokters ondersoek is kort voor sy marteldood.
Uitstekende stuk, Chris. Sielkundiges (my dissipline) doen hieraan ook lustig mee, en die Amerikaanse Sielkundige Vereniging kondoneer dit.
Meer nog, die US DEPARTMENT OF DEFENSE se COUNTERINTELLIGENCE FIELD ACTIVITY (CIFA) BEHAVIORAL SCIENCE DIRECTORATE (APPLIED BEHAVIORAL AND SOCIAL SCIENCE) het so 3 jaar terug nog ‘n ‘Presolicitation Notice’ (Solicitation Number: Reference-Number-BAA-CIFA-DB-07-01) uitgereik vir tenders wat klaarblyklik gemik is daarop om meer wetenskaplike ‘ondervragingsmetodes’ te ontwikkel:
‘The purpose of the research is (1) to develop, test and evaluate the application (translation) of known principles and findings of the behavioral and social sciences to enhancing capabilities relevant to current and future intelligence, counter-intelligence, and human intelligence collection; and (2) to understand threats to national security in terms of the principles and methods of the social and behavioral sciences. A portion of the funding may be made available for meritorious proposals from minority institutions and historically Black colleges and universities, and these entities are encouraged to participate.’
Hulle gaan voort:
‘This research is primarily focused on: (i) developing and evaluating reliable, valid, behavior-based methods of evidence and human intelligence sources ssessment; (ii) developing and evaluating methods for understanding terrorist groups and their relationships to populations of interest; and (iii) methods for the translation principles and models in the social and behavioral sciences developed in laboratory settings to field and operational settings.’
Jy kan ‘n poskaart vir hulle stuur na:
Counterintelligence Field Activity
Department of Defense
251 18th Street Crystal Square 5 Suite 1200
Arlington VA 22202
Attn: Loretta Buckley (Contract Specialist, Phone (703) 699-7283, Fax (703) 699-7740, Email loretta.buckley@cifa.mil)