Leon Retief. Moose Jaw

Takbokkakebeen …

 

Moose Jaw?

 

Moose Jaw? And they attempt to hide
derision. How can anyone claim
this Podunk, Hicksburgh, Blahville
place home? Wasn’t this the place named
after former Prime Minister Brian Mulroney?

The Name: the Moose Jaw river
is shaped like the jawbone of a moose.
Not.

Rich Little once got a laugh saying
“Moose Jaw is so small they don’t have
weather there.” People with names like
Rich Little shouldn’t make jokes about
the size of anything.

Comic Strip artists can’t keep their pens
off Moose Jaw: Broomhilda, Get Fuzzy,
even Marvel Comics released a special
Wolverine and Cable comic in which
the superheroes battle with a gross mutant
on the streets of Moose Jaw, a town
just outside civilization.

The name: the place where Lord Dunmore,
Earl of Mulberry, fixed his cart
with the jawbone of a moose.
Not.

When they want to designate nowhere
important, unendurable plainness,
or a certain weird quaintness
authors summon the name-
Murder in Moose Jaw; Still Circling
Moose Jaw; All the Moose, All the Jaw;
The Moose Jaw Book

The Name: from the Cree Moosoochapiskun
meaning Moose Jaw.
Not.

When they want a comic-exotic touch
authors site Moose Jaw. J. K. Rowling
in Quidditch Through the Ages names
one of the world’s top teams the Moose
Jaw Meteorites. Homer Simpson conjures
a Moose Jaw baseball team as the bottom
of bottom rungs. Atomic Betty, Teletoon
defender of the universe, resides in
Moose Jaw Heights

Hollywood dumps on Moose Jaw.
In Slap Shot an incredibly
dumb and violent defenceman hails
from Moose Jaw. In Atlantic City
a florist asks repulsed lover
Burt Lancaster where to send
the flowers now. Hurt, disgusted
Burt replies, “Moose Jaw.”

The name: from the Cree moscatstani-sipy
“river of warm breezes.”
Now you’re talking.

 

© Gary Hyland.

 

Mulroney, eerste minister van Kanada tussen 1984 en 1993, tans in skande gedompel nadat sy gekonkel met die Duitse wapenhandelaar Karlheinz Schreiber op die lappe gekom het, het ‘n taamlike prominente onderkaak en ‘n Kanadese TV-komedie in die negentigerjare het spottend na hom verwys as “Moose Jaw Mulroney”.

Meeste non-Kanadese beskou Moose Jaw as ‘n effens eienaardige naam vir ‘n dorp, maar in Kanada is hierdie naam doodgewoon in vergelyking met ander Kanadese dorpsname: Sexsmith, WaWa, Climax, Forget, Comebychance, Dildo, Eyebrow, Elbow, Ecum Secum en Mushaboom.

Nogtans het die naam Moose Jaw ‘n soort van lewe van sy eie gekry en is dit waarskynlik een van die bekendste onbekende dorpe in die wêreld – feitlik niemand wat die naam ken het dit al besoek nie. Dit is ook een van die koudste plekke in die prêrie en temperature van -40°C is nie buitengewoon nie. Met die wind chill bygereken het ek al -54°C beleef en by daardie temperatuur maak dit nie saak hoe warm mens aantrek nie, die koue sny deur elke liggaamsdeel, jou klere vries stokstyf rondom jou liggaam en jy kan voel hoe jou knieë jou broek moet buig om te kan loop. Dankie tog vir binnenshuise verhitting! Mens sien nie joggers in die winter nie omdat die koue lug wat hulle inasem hipotermie sal veroorsaak.

Om ‘n kar in Moose Jaw se winters te onderhou is, wel, so ietwat anders as in SA. Wonings het meestal verhitte motorhuise, parkeerplekke wat nie onderdak is nie het kragproppe waar mens jou kar inprop om te verseker dat die olie nie vries nie. Wanneer ons by -20°C of kouer gaan inkopies doen skakel jy nie jou kar af wanneer jy parkeer nie en dis ‘n algemene gesig om dosyne luierende karre in winkelsentrums se parkeerareas te sien. En nee, die karre word nie gesteel nie.

(Darem net om te sê: dis nie ons kar op die foto nie, ons het beter smaak in karre as ‘n Buick!)

 

 

 

Natuurlik is daar mense wat selfs in die winter buite moet werk of wil gaan jag en hulle koop beskermende kleredrag by Mark’s Work Wearhouse, ‘n interessante winkel wat ek graag besoek sommer net om te snuffel. Dis ook die beste plek om ordentlike handskoene en kouse te kry wat hande en voete darem redelik warm hou wanneer my vrou en ek in die sneeulandskap gaan stap soos ons graag doen.

Een van die kledingstukke wat daar te koop aangebied word is dik, warm long johns wat met antibiotika geïmpregneer is. Dit laat mens wonder hoe dikwels sulke onderklere nou eintlik omgeruil word. Ek het maar liewer nie gevra nie. The mind boggles…

 

Die “river of warm breezes” is die Moose Jaw River aan die buitewyke van die dorp, met Wakamow Park langs die oewers. In die somermaande is dit ‘n gewilde uitspanplek vir Moose Javians en wemel dit van spelende kinders, kanovaarders en piekniekgangers. Daar is ook braaigeriewe, maar die enigste mense wat eintlik daarvan gebruik maak is ekspat Suid-Afrikaners, waarvan daar sowat veertig in Moose Jaw is. Meeste is dokters of eggenote(s) van dokters, die hele Kanada wemel van sogenaamde IMGs (International Medical Graduates) en ‘n baie groot persentasie van hierdie medici is van Suid-Afrika. Meeste Kanadese dokters verkies heel verstaanbaar om in groter sentra te praktiseer, sou daar ‘n wegraping van IMGs wees sal feitlik alle mediese dienste in plattelandse Kanada in duie stort en hiervan is Moose Jaw Union Hospital is ‘n goeie voorbeeld. Van die 21 spesialiste is slegs twee gebore Kanadese. Van die oorblywende negentien is agt ekspat Suid-Afrikaners, die res is van Mexiko, Ghana, die Soedan, Nigerië, Sri Lanka, Libië en Egipte.

Ek wonder oor sommige van my Suid-Afrikaanse kollegas hier. Wanneer hulle in Kanada is verlang hulle na Suid-Afrika, wanneer hulle terugkeer van ‘n vakansie in SA dan vertel hulle weer hoeveel hulle na Kanada verlang het. So asof hulle nêrens tuis voel nie.

Oorkant ons woonstel is Crescent Park waar ook die biblioteek en een van die twee kunsgalerye is – ja, Moose Jaw het sowaar twee kunsgalerye en ‘n aktiewe kunsvereniging, maar ek dink die gehalte van hul skrywers is beter as dié van hul beeldende kunstenaars, alhoewel Moose Jaw darem ook die tuiste is van Ken Dalgarno, ‘n bibliotekaris en een van Saskatchewan se opkomende skilders.

 

 

Aan die agterkant van die biblioteek is ‘n ruimte waar takbokkies elke somer kom huis opsit en dis niks snaaks om te sien hoe die bokkies nou en dan ewe ongeërg deur die dorp draf nie, so asof Moose Jaw aan hulle behoort. Ons het ook al een of twee coyotes gesien, maar hulle waag dit net snags in die dorpsgebied. 

 

 

Net buite Moose Jaw is die basis van 15 Vleuel van die Kanadese lugmag, dit is ook die tuiste van die Snowbirds, die lugmag se kunsvlieg eskader, wat van die begin van Junie ‘n vroulike vlieënier as bevelvoerder het. Kanada is baie gesteld op gelykheid van geslagte maar die downside daarvan is dat dit vinnig besig is om dieselfde nanny state as Brittanje te word.

 

 

Ek probeer Moose Jaw nie as ‘n Eden op aarde voorstel nie – die werkloosheidsyfer is hoër as die Kanadese gemiddelde, hier is baie dwelmmisbruik en tienerswangerskappe is meer algemeen as wat dit behoort te wees, maar ten spyte hiervan het ons ‘n rustige lewe tussen vriendelike mense en het my vrou en ek baie meer tyd vir mekaar as wat ons ooit in SA gehad het.

Moose Jaw het twee bekende digters opgelewer. Ek het Robert Currie reeds in my vorige blog bespreek, die ander digter is Gary Hyland, ‘n stigterslid is van die jaarlikse Festival of Words wat elke Juliemaand in Moose Jaw plaasvind. In 2007 is hy benoem as een van die honderd mees invloedryke graduandi wat die Universiteit van Saskatchewan die voorafgaande eeu gelewer het. Mens moet wonder hoeveel digters al ‘n soortgelyke eer te beurt geval het want dit word meestal toegeken aan sakemanne of politici.

 

Hyland het ongelukkig amiotrofiese laterale sklerose, dieselfde siekte as Stephen Hawking maar net in ‘n baie erger graad. Tans word hy meganies geventileer en is geheel en al nie in staat om te kommunikeer nie. Vir ‘n digter moet dit ‘n besonder aaklige lot wees.

Onderstaande gedigte is uit sy jongste (en waarskynlik laaste) bundel, You.

 

ACKOWLEDGEMENT

 

We’ve been together over fifty years,

turned into each other’s clichés,

not even aware we compensate

for the other’s deficiencies.

When I tire, you provide a yawn.

When I pine, you sigh.

I’ve grown to accept your losses,

your skin eruptions, your chronic

insomnia, your creaky hinges.

And you, old friend, no longer

ulcerate over my insecurities,

my routine mismanagement

of your essential regimens.

 

I appreciate that you

have all but stopped expecting

expensive lathers and lotions,

swank accessories and fashions,

daily walks, high-fibre snacks,

a ban on chocolate and beer,

that you now tolerate seeing

and hearing less and the strain

when the handles fall off

the names we used to heft with ease.

 

This accord is our triumph,

not to rile each other too much

before the certain sundering.

 

 

THIS THEN

 

That you will die. That it will be soon.

Death’s branch operation in your head

pumps invisible agents to swallow your days.

 

That no one cares much. Not even you.

That pills cannot restore you. Nothing

you do will change anything.

 

That up to the moment the door closes

you will drudge at inconsequential tasks

while your true devotions starve in cells.

 

Angels will not sing you to rest.

What angels have you feathered? The angel

of self-interest? The wings of contrary affections?

 

Your angels tried but could not love you.

They sleep in the vestibule of grace,

sickly spirits, psoriatic, carbuncled.

 

That the white drifts on your wished for slopes

are the bones of misshapen animals

that foraged on your meagre underbrush.

 

That you will stumble there like a pilot

downed, nose dribbling, mind drivelling,

while the search teams stay home.

 

 

NO POEM

 

A thunk, a surge of muffled sobs,

mother crumpled on the floor,

father hulking over her, me

white knuckled to the headboard.

 

And some constipated academic wimp

in his cushy office with his zippy

new computer writes all this

into a poem – po-em, for fucksakes.

 

He takes a pack of dainty words,

tarts them up with sprinklies

and confettis them on a page

for all the other little pinky people

 

to do those things they do

when they think they’re into

whatever they think life is

after they’ve turned it milky

 

safe and oh so nice.

                                  No poem

ever grabs your arm and whacks

you with a razor strap till you’ve got

white welts on your red welts.

 

No pretty bunch of words stops you

shrieking or gets into your guts

good enough so you don’t become

your mother and your father.

 

{Uit: You. Gary Hyland}