Louis Esterhuizen. Vlaamse kabaal oor bundelverkope
Na aanleiding van die Werkgroep Poëzie se verslag oor die drastiese afname in die verkope van digbundels in Vlaandere, het daar nou ‘n helse kabaal onder verskillende belanghebbendes ontstaan. Ten eerste was daar Koen Stassijns se reaksie (De Morgen, 26/10/11) waarin hy ‘n pleidooi lewer dat boekhandelaars en feesorganiseerders groter prominensie aan die digkuns moet verleen ten einde die sigbaarheid van die digkuns te verhoog. Volgens Stassijns sal die verkope verbeter in die mate wat boekwinkels ‘n groter verteenwoordiging daarvan in voorraad het.
Hierop het Ann De Craemer egter heel vurig reageer in háár rubriek (De Morgen, 02/11/11): “Dat is een ontstellend naïeve gedachte. Immers: het probleem ligt niet bij het aanbod. Het probleem is dat er weinig behoefte en dus ook weinig vraag is. De verklaring lijkt me simpel: poëzie is, helaas, niet meer van deze tijd. Dat is geen beschuldiging, maar een vaststelling. Poëzie lezen vereist geduld en concentratie – twee bedreigde eigenschappen in onze 3.0-tijden. Volgens Philip Roth zal romans lezen binnen vijfentwintig jaar “cultisch” zijn: alleen kleine groepen mensen zullen de nodige toewijding kunnen opbrengen. Vandaag is poëzie al cultisch; de roman zal volgen.”
Ter ondersteuning van haar argument wys De Cramer daarop dat daar tog enkele digters is (soos Delphine Lecompte) wat wél ‘n toegankilike vers skryf wat algemeen byval vind by die breë publiek. En tog is húl bundelverkope eweneens onindrukwekkend. Vir haar dien die Irannese digkuns as toonbeeld van ” … waar het wel uitstekend gaat met de poëzie […] Dat komt vooral door het dichterlijke engagement: poëzie is er politiek, want met metaforen en dubbele bodems kunnen dichters hun mening uiten in een land waar dat niet mag. Hier hebben we amper nog geëngageerde dichters, tenzij ze stadsdichter of Dichter des Vaderlands zijn, een schaamlapje in een samenzwering tussen politiek en literatuur om toch nog wat engagement in onze ik-gerichte poëzie te smokkelen.”
Ten spyte van De Cramer se pleidooi “dat (dit) onze dichters niet (mag) weerhouden om koppig te blijven schaven, en het krimpende publiek te blijven verwonderen met de schoonheid van het zwaarste ambacht dat onze letteren rijk is”, was die reaksie op haar rubriek vinnig en heftig; soos Johan de Boose se ope brief wat aan De Cramer gerig en op haar weblog geplaas is: “Hoe kun je nou de onvermoeibare inspanningen van Koen Stassijns beschouwen als zinloos? Alleen maar omdat hij de boekhandel oproept om méér te doen voor de poëzie? Je ontkent dat er meer poëzie gekocht zou worden als ze meer voorhanden was. Wat een klinkklare nonsens. Wat kopen de meeste mensen namelijk? Wat op de eerste tafels ligt: de bestsellers. Wat er niet is, kan niet verkocht worden. Wat niet aangeboden wordt, kan nooit geapprecieerd worden.”
Hierna klap De Boose met ‘n oop hand na die boekhandelaar: “Ik heb een bloedhekel aan het neoliberale marktdenken dat ons langzaam allemaal wurgt: naast de vraag die het aanbod bepaalt, is er een namelijk een andere wet: dat het aanbod de vraag kan stimuleren. Ik ben er heilig van overtuigd dat wanneer de boekhandel de poëzie een prominentere plaats zou geven, er ook meer verkocht zou worden. Als men niet weet dat het bestaat, of wat er bestaat, kan men het ook niet leren kennen. De boekhandel moet hierin een sturende werking hebben.”
Ten slotte reageer De Boose op De Cramer se opmerking dat die poësie nie meer van teenswoordige tye is nie: “Ik geloof in het tegengestelde: poëzie is de basis van alle literatuur en zal op die manier ook alle literatuur overleven. Proza als hoger leesvoer is van vrij recente datum (wel iets eerder dan jij doet uitschijnen), maar poëzie was er al altijd. Je zegt het trouwens zelf als je naar Iran verwijst. We zouden ook naar Aziatische, Afrikaanse of Slavische culturen kunnen wijzen.”
Ook Chrètien Breukers van De Contrabas het reageer; in sy reaksie fokus hy egter meer op die manier waarop hier gesels word, as die standpunte self: “Het is niet zozeer de reactie van Johan de Boose die erg is (we leven inderdaad in een democratie, al zou je dat na zijn aansporing tot zelfcensuur even kúnnen betwijfelen), maar wel de teneur ervan […] De poëziewereld is er een van kleine discussies in een klein-gehouden veld. Die discussies verlopen altijd volgens een vast stramien […] De gelederen moeten namelijk altijd gesloten blijven […] Dichters, critici en randfiguren willen alleen maar over ‘de poëzie’ in gesprek met elkaar, als de toon van het gesprek van tevoren is vastgelegd, en goedgekeurd. Wat een merkwaardige, weinig productieve omgeving!”
Sela. Wat meer kan ‘n mens hierop sê?
Nietemin, hieronder ‘n vers van Herman de Coninck wat myns insiens die hele gesprek netjies byeenbring.
***
Soos hierdie eiland aan die meeue behoort
en die meeue aan hul gekrys
en hul gekrys aan die wind
en die wind aan niemand,
so behoort hierdie eiland aan die meeue
en die meeue aan hul gekrys
en hul gekrys aan die wind
en die wind aan niemand.
(c) Herman de Coninck (Vertaling deur Daniel Hugo, in: Die lenige liefde, 2009: Protea Boekhuis)
Louis, op daardie noot (en van neoliberalisme gepraat), kyk gerus na hierdie onderhoud met Simon Armitage aan die ander kant van die kanaal: “We’re out of cash, we’re out of ideas…” En die einde van die Weste.
http://www.guardian.co.uk/books/video/2011/nov/07/simon-armitage-poetry-video-interview
Andries, wat my so interesseer oor en aangryp van Brasilie: benewens die maatskaplike probleme (soos ons eie), is daar tans beide cash en idees, en daarmee saam energie en inisiatief.
In die aand het ek soms na die boekwinkel net om die hoek van my hotel gestap, dan staan die mense tou om te betaal vir hulle boeke voor die plek 23h00 toemaak. In een kleinerige winkel, ‘n soort Brasiliaanse weergawe van Exclusive Books, het ek gemeet: 1 meter se Zygmunt Baumans, almal in Portugees vertaal, die omslae baie meer stylvol as die Polity Press oorspronklikes.
Lula was nie perfek nie, en euro-lefties met hulle chroniese verslawing aan sinisme en mislukking, hou daarvan om hulle teleurstelling uit te spreek. Maar dat dinge verander het en ten minste ‘n soort toekomsvuur aan die brand gesteek het in Brasilie, is myns insiens nie te betwyfel nie. Lula het wat dit betref ‘n enorme rol gespeel, al is daar nog korrupsie, armoede en geweld. Maar die mense is minder pessimisties as hier by ons; en ‘n outonome, dinamiese kultuurlewe (ek praat van koerante, boeke, en so aan) meer haalbaar.
Niemand daar huil dus juis oor die einde van die Weste nie. Niemand sit nostalgies en wroeg oor die stamland, Portugal, nie. Het Jesus dan nie in die Bybel geskryf: “Volg my, en laat die dooies hulle eie dooies begrawe” nie? Ek neem aan hy het verwys na Europa… Jammer Karel Schoeman het sy nuutste nie eerder dit genoem nie: “Die Laaste Afrikaanse Boek oor Nederland”!
Absoluut, Desmond. Dis jammer die “SA” aan die einde van BRICSA en IBSA is so klein dat dit amper soos ‘n “Z” lyk.
Louis, ek het hierdie onderhoud van jou en Bibi Slippers op LitNet (oor jou bekroonde digbundel) baie geniet! http://www.litnet.co.za/cgi-bin/giga.cgi?cmd=cause_dir_news_item&cause_id=1270&news_id=112355&cat_id=178 – ek glo nie poetry sal ooit uitsterf nie!
Poetry miskien nie, Solange, maar wat van die digkuns?!
Digkuns, digsels, poetry, poeheme, poems, skrifsels, tekste, woordkuns, skrabbels – wat ook al. Jy weet tog wat ek bedoel.
Dit was maar net ‘n poging tot ‘n grappie, Solange, hoewel iemand soos Antjie Krog skynbaar tog ‘n onderskeid tref tussen poetry en po”esie.
“Wat gebeurt er als je over poëzie schrijft? Iets dat niet meteen van hosannah is? Een horde kwaadwillenden gaat aantonen dat je van kwade wil bent. Of zure mensen komen je vertellen dat ze je heel erg zuur vinden.”
Gaan lees gerus oor die verdere verloop van bostaande debat op De Contrabas by: http://www.decontrabas.com/de_contrabas/2011/11/het-grote-drammen-po%C3%ABziediscussies.html
Veral Dirk van Bastelaeres se reaksie is heel komies.
Vraag: is Ann De Cramer inderdaad ‘n pseudoniem, soos De Bastelare vermoed?
Mmmmm, die bredie raak dikker by die dag …
Simon Armitage oor poësie: ““There’s something about poetry which is oppositional and it’s a form of dissent. I mean, even in its physical form, it doesn’t reach the right-hand margin, it doesn’t reach the bottom of the page. There’s something a little bit obstinate about it […] Poetry’s always had a complex relationship with language. It’s alternative. It’s independent. It simply cannot be a mainstream art form.”
Lees die res van die berig op die Poetry Foundation se webtuiste by: http://www.poetryfoundation.org/harriet/2011/11/simon-armitage-on-poetry-as-a-form-of-dissent/