Versindaba
~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

 

Deel 1-3 van die Die Groot Poësiebrander kontekstualiseer die verband tussen Facebook en die Boeddhistiese begrippe Interkonneksie, Indra se Net en dependent origination. Alan Watts (1915-1973), ’n Episkopaalse priester, later ’n prominente figuur in die Zen Boeddhisme, veral in Brittanje en Amerika, verduidelik Indra se Net soos volg (1995:45):

Imagine a multidimensional spider’s web covered with dewdrops. Every dewdrop contains the reflection of all other dewdrops, and in each reflected dewdrop are the reflections of all the other dewdrops in that reflection, and so on, ad infinitum. That is the image of the Buddhist conception of the universe .

Watts verduidelik ook die Japanese tradisie van ji ji muge, wat Indra se Net asook dependent origination op ’n toeganklike wyse aan die Westerse leser oordra (baie van sy boeke is transkripsies van retreats of lesings): “Ji means a thing, event, or happening. Muge means ‘no separation'” (1995:28). Daar is dus altyd ’n groter geheel of makrokosmos wat uit kleiner dele of mikrokosmosse bestaan. Geen persoon is dus ’n eiland nie, al voel dit ook soms so.

Alhoewel die sosiale media geneig is om menslike nabyheid met virtuele vriendskappe te verskans, kan dit ook ’n geweldige positiewe effek  op die individu sowel as die netwerk laat, soos  gesien in die deelname aan ’n uitdaging soos die Groot Poësiebrander. Tot op hede nooi mense verder af in die skakel of ketting steeds ander uit om ’n gedig ’n dag te deel. Facebook is dus ’n voorbeeld van hoe Interafhanklikheid of Interkonneksie prakties in die sosiale media kan manifesteer.

Hier volg nog ’n paar vriende wat ek genooi het om aan die uitdaging deel te neem, se gedigte:

 

Susan Smith, departementshoof van Afrikaans, Fort Hare, digter (In die afwesigheid van sin) en kunstenaar, skryf só oor haar Dag 1: “Atwood is die een digter na wie ek telkens terugkeer, wie se woorde brand soos vuur” (“Eating fire”: Taught by a sideshow man):

Eating fire

is your ambition:
to swallow the flame down
take it into your mouth
and shoot it forth, a shout or an incandescent
tongue, a word
exploding from you in gold, crimson,
unrolling in a brilliant scroll

To be lit up from within
vein by vein

To be the sun

Dag 2: “Vandag plaas ek ’n uittreksel uit die gedig “tesis in gestapelde sillabeversteuring oor ingebedheid” uit die onlangse bundel, Mede-wete van Antjie Krog. Ek geniet die verbluffende woord- en betekenisspel van veral hierdie gedig – ’n begogelende gedig”:

(definiërings van onderlinge verbinding)

jirre my takkerasie            my boomlinggeliefdste –
hoe sjarmantogig waak jou allesherstellende begrip
van boomwees        molmneutig                  mosbassig

en iets wat voorlopig bloedbeeks splint
ek is daar ín

én jy        jy’s opgeraap tot die radiogolwe van wesenheid
ook besig om veelwees te huidig      om heelsaamheid
van al ons wesende gewordendes    van klip
tot tjilp te bedadig        van reënstrekking tot ribsterglip

Dag 3:

“Uit al die wonderlike moontlikhede kies ek vandag ’n onlangse gedig van nog ’n grote in die Afrikaanse digkuns, Marlene van Niekerk. Hierdie gedig maak my hart lig, om die uitgelatenheid, die speelsheid, die wippende rasende voël lewend voor jou oë, ‘kaneeeeel van verbasing op sy bors'”:

Oggend van ’n waterfiskaal
(Uit “die Cederbergsuite”)

Allagot! Geglip uit die knukkels
van hierdie kant se koskans- en hansmaker
wip die waterfiskaal die oggendkier in,
kaneeeeeel van verbasing op sy bors,
onder sy kruidnagelkloutjies die rinkink-rulle
spiksplinterspuwende Dwarsriviersand,
tinktuuuuuur van manelkwik geveer op sy flank,
strak in die frak, die keil platgekam,
akkelief hy oor die akkers tot die waterkant, kyk! –
triljarrrrrrrrrde klein en groot fiskale innie spiekspiegel,
hokaai kohorte kansvatters
wat hy konter met pronkstand akimbo,
knipstert na die kindlig in die oewerkrui,
en wegstaan, kyk so, eeeeene Ollewagen-onderbaadjie,
hy is die een en innigste godontglipper
hier in die prilwilde hoogmakerson,
!tewiek in sy keel sit sy roepnaam !tewiek
soos ’n klok in die bergkut, ketoooools
van die mondsagte môre.

Marlene van Niekerk (Uit: Kaar)

Dag 4: ’n Uittreksel uit Pablo Neruda se “Poetry”:

Something knocked in my soul,
fever or forgotten wings,
and I made my own way,
deciphering
that fire,
and I wrote the first, faint line,
faint, without substance, pure
nonsense,
pure wisdom
of someone who knows nothing;
and suddenly I say
the heavens
unfastened
and open,
planets,
palpitating plantations,
the darkness perforated,
riddled
with arrows, fire, and flowers,
the overpowering night, the universe.

And I, tiny being
drunk with the great starry
void,
likeness, image of
mystery,
felt myself a pure part
of the abyss.
I wheeled with the stars.
My heart broke loose with the wind.

Twee van Ilisna Nel se kortverhale is onderskeidelik in Nuwe Stories 3  (“Een, twee, drie, blok myself”) en Skarlakenkoors (“’n Boer se verlange”) opgeneem:

Haar Dag 1 lyk soos volg:

Ontvlugting

Uit hierdie Valkenburg het ek ontvlug
en dink my nou in Gordonsbaai terug:

Ek speel met paddavisse in ’n stroom
en kerf swastikas in ’n rooikransboom

Ek is die hond wat op die strande draf
en dom-allenig teen die aandwind blaf

Ek is die seevoël wat verhongerd daal
en dooie nagte opdis as ’n maal

Die god wat jou geskep het uit die wind
sodat my smart in jou volmaaktheid vind:

My lyk lê uitgespoel in wier en gras
op al die plekke waar ons eenmaal was.

– Ingrid Jonker, Ontvlugting

Dag 2:

*

Myra Lochner, direkteur van Kreativ SA, het onder andere die volgende twee gedigte aangehaal:

Dag 3: “’n Fragment uit die werk van my geliefde John Keats [“Do you not see how necessary a world of pains and troubles is to school an intelligence and make it a soul?”]” [Uit: Sleep and Poetry]:

But what is higher beyond thought than thee?
Fresher than berries of a mountain tree?
More strange, more beautiful, more smooth, more regal,
Than wings of swans, than doves, than dim-seen eagle?
What is it? And to what shall I compare it?
It has a glory, and nought else can share it:
The thought thereof is awful, sweet, and holy,
Chasing away all worldliness and folly;
Coming sometimes like fearful claps of thunder,
Or the low rumblings earth’s regions under;
And sometimes like a gentle whispering
Of all the secrets of some wond’rous thing
That breathes about us in the vacant air;
So that we look around with prying stare,
Perhaps to see shapes of light, aerial lymning,
And catch soft floatings from a faint-heard hymning;
To see the laurel wreath, on high suspended,
That is to crown our name when life is ended.
Sometimes it gives a glory to the voice,
And from the heart up-springs, rejoice! rejoice!
Sounds which will reach the Framer of all things,
And die away in ardent mutterings.

Dag 4:

“Tussen “duisende” boeke in my rakke en kop, is daar ’n rypsuurlemoengeel bundeltjie, getitel, Die geel van suurlemoene skyn deur die Italiaanse digter, Eugenio Montale, knap uit Italiaans vertaal deur Rosa Nepgen”:

Nuusbriewe van Amiata

I
Die vuurwerk van ’n dreigende onweer grom
soos byekorwe teen latenstyd brom.
Deur die kamer se dakbalke
het boorwurms tonnels gevreet, en uit die vloer
styg die geur op van ryp spanspek. Uit die vlei,
waar paddastoele groei en kabouters woon,
sweef ’n sagte rookwolk op, tot by die deursigtige keël
van dié bergtop, waar dit my vensters verdof,
terwyl ek jou brief aan dié tafel sit en skryf
só ver weg, asof in ‘n heuningsel
van ‘n sfeer, in die ruimtes uitgewerp.
Die voëlkoue onder groen baai, die kastaiings
wat op die kole blus, en die kaggelrak en teëls,
met salpeter en muf geaar, is die beeld
waarin jy binnekort sal deurbreek. Maar die lewe
waarin jy legende word, is nog veels te kort
om alles van jou in te sluit. Die goue agtergrond
op jou ikoon word blink. Buite val die reën

Dorothy Badenhorst, wat op die mooie Weskusdorpie, Yzerfontein woon se Dag 1 lyk só: Elizabeth Barrett Browning se “How Do I Love Thee?” (Sonnet 43) wat terloops ook deur Poetry-winkels regoor die land gebruik word. Hierdie is ’n puik voorlesing deur ’n stemkunstenaar wat baie soos Dame Judi Dench klink:

https://youtu.be/vog4hMSprls

How do I love thee? Let me count the ways.

I love thee to the depth and breadth and height

My soul can reach, when feeling out of sight

For the ends of being and ideal grace.

I love thee to the level of every day’s

Most quiet need, by sun and candle-light.

I love thee freely, as men strive for right.

I love thee purely, as they turn from praise.

I love thee with the passion put to use

In my old griefs, and with my childhood’s faith.

I love thee with a love I seemed to lose

With my lost saints. I love thee with the breath,

Smiles, tears, of all my life; and, if God choose,

I shall but love thee better after death.

Dag 2:

A Broken Appointment

You did not come,
And marching Time drew on, and wore me numb.

Yet less for loss of your dear presence there
Than that I thus found lacking in your make
That high compassion which can overbear
Reluctance for pure loving kindness’ sake
Grieved I, when, as the hope-hour stroked its sum,
You did not come.

You love me not,
And love alone can lend you loyalty;
– I know and knew it.
But, unto the store
Of human deeds divine in all but name,
Was it not worth a little hour or more
To add yet this: Once you, a woman, came
To soothe a time-torn man; even though it be
You love me not.
– Thomas Hardy

Lieze Stassen, bekende sangeres en liedjieskrywer wie se aangrypende stem op die TV-reeks (laat negentigerjare), Woestynblom, se klankbaan is, skryf op Dag 1: “Hier is die gedig wat my opslag te binne skiet … een wat ek jare gelede getoonset het”:

Ballade op die Dronkparty

Jou oë sing ’n ou verhaal
van goud wat teen die reënboog lê;
en sal jou lippe teen my lip
‘n onvertelde teerheid sê?

Pols jou vingers aan my pols
die boodskap wat die bloed begryp?
Jou mond is met die bitter rooi
van wildebessies ryp.

Wie het die ronding van jou vlees
so soepel om die been gedraai?
En watter heuwels en vallei
die wit mis van jou tabberd toegewaai?…

Een het my om haar lag verlei,
een, om haar trots, versaak;
en ek, tussen verwyt en leed,
al dronker aan die drink geraak…

Die liefde is die bitter glas,
die droë glas, die donker glas;
die liefde is die naverdriet
wat in die hart se holte pas.

-G. A. Watermeyer

Dag 2:

“Nog een van my groot gunstelinge en ook een wat ek getoonset het (lank terug)”:

Grense

My naakte siel wil sonder skrome
in alle eenvoud tot jou gaan,
soos uit diepe slaap ons drome,
soos teen skemerlug die bome
opreik na die bloue maan;

gaan met al sy donker wense,
en die heilige, nooit-gehoorde
dinge sê, waarvoor die mense
huiwer, en wat om die grense
flikker van my duister woorde.

– NP van Wyk Louw

René Bohnen, bekende digter, wenner van die Versindaba lykdig-kompetisie en ’n uiters behendige fotograaf, haal die volgende gedig aan op haar Dag 1:

Eating Poetry

Ink runs from the corners of my mouth.
There is no happiness like mine.
I have been eating poetry.

The librarian does not believe what she sees.
Her eyes are sad
and she walks with her hands in her dress.

The poems are gone.
The light is dim.
The dogs are on the basement stairs and coming up.

Their eyeballs roll,
their blond legs burn like brush.
The poor librarian begins to stamp her feet and weep.

She does not understand.
When I get on my knees and lick her hand,
she screams.

I am a new man,
I snarl at her and bark,
I romp with joy in the bookish dark.

-Mark Strand

Dag 2: ( Uit: The Book of Hours II:22)

The Innerness of All Things

You create yourself in ever-changing shapes
that rise from the stuff of our days—
unsung, unmourned, undescribed,
like a forest we never knew.

You are the deep innerness of all things,
the last word that can never be spoken.
To each of us you reveal yourself differently:
to the ship as a coastline, to the shore as a ship.

– Rainer Maria Rilke

Dag 3: (Uit: Elegy for the First Century)

Song

Bells on our eyelashes
and the death throes of words,
and I among fields of speech,
a knight on a horse made of dirt.
My lungs are my poetry, my eyes a book,
and I, under the skin of words,
on the beaming banks of foam,
a poet who sang and died
leaving this singed elegy
before the faces of poets,
for birds at the edge of sky.

–Adonis

Op Dag 4 (13 Junie) skryf René dat sy ’n gedig kies van “W.B. Yeats, because he was born on 13 June. Thoughts on living in a city and having pastoral longings. Influences of Thoreau moods. Gedink ek plaas die korter gedig, terwyl the beast van sy groot gedig steeds daagliks na ’n Bethlehem slouch. Alhoewel, mens kan eintlik maar heeldag vandag Yeats lees – met nuwe oë na ou bekendes kyk”:

The Lake Isle of Innisfree

I will arise now, and go to Innisfree,

And a small cabin build there, of clay and wattles made:

Nine bean-rows will I have there, a hive for the honey-bee,

And live alone in the bee-loud glad.

And I shall have some peace there, for peace comes dropping slow,

Dropping from the veils of the morning to where the cricket sings;

There midnight’s all a glimmer, and noon a purple glow,

And evening’s full of linnet’s wings,

I will arise and go now, for always night and day

I hear lake water lapping with low sounds by the shore;

While I stand on the road, or on the pavements grey,

I hear it in the deep heart’s core.

                         *

Hoor jy die Magtige Dreuning? Deel Vyf van die Poësiebrander Brander is in aantog…

Bibliografie

Watts, M. ed. 1995. Buddhism, the religion of no-religion: the edited transcripts of Alan Watts. Boston, MA: Tuttle.