Johann Lodewyk Marais ontvang SALA-toekenning vir “Diorama”

 

Saterdagaand is die ontvangers van vanjaar se SALA-toekennings tydens die Africa Century International African Writers Conference in Bloemfontein bekendgemaak. In die kategorie vir Afrikaanse digkuns is Johann Lodewyk Marais (foto) as wenner aangewys vir sy bundel Diorama wat verlede jaar verskyn het. Ander benoemdes in dié kategorie was Johann de Lange (Weerlig van die ongeloof) en Marlise Joubert (Splintervlerk). Al drie bundels is deur Protea Boekhuis uitgegee.

Volgens die lofrede, die volgende:

“Diorama bevat van die mees deurdagte gedigte oor die natuur en die mens se verhouding met die natuur wat die afgelope jare in Afrikaans verskyn het. Die bundel is goed gebalanseer deurdat dit op verskillende wyses, in verskillende afdelings en deur middel van ‘n groot verskeidenheid digterlike vorme die leser uitdaag om betrokke te raak en verantwoordelikheid te neem vir verskeie vraagstukke met betrekking tot natuurbewaring en die natuurlike lewe in Suid-Afrika en die res van Afrika.

Deur klemlegging op individue wat op een of ander wyse by natuurbewaring betrokke was, soos Thomas Baines (die skilder wat kolonialisme deur sy skilderye uitgebeeld het), Jan Smuts (‘n kenner van grassoorte en skrywer van Holism and Evolution), Richard Leaky (bekend om sy paleontologiese studies in Kenia) en Jane Goodall (gorilla-kenner), word die sterk verhaalmatige aard van die bundel gesuggereer.

Die bundel word gekenmerk deur sterk progressie, soos deur verskeie resensente aangetoon word. Die eerste afdeling van die bundel bevat gedigte oor die oorsprong van die mens, daarna kom onderskeidelik die diereryk, die voël- en insekteryk en die planteryk onder die vergrootglas (in gedigte wat volgens een resensent met fabels vergelyk kan word) waardeur die evolusieproses en die eenheid van alle lewende vorme op aarde gesuggereer word. Die slotafdelings handel oor die mens as vernietiger van sowel sy eie spesie as die ander spesies op aarde. Sodoende kom daar ‘n holistiese beeld van die lewe op aarde te voorskyn wat ‘n beduidende bydrae lewer ten opsigte van sogenaamde “groen” argumente wat tans oral ter wêreld veld wen. Die mens se verantwoordelikheid as beskemer van alles spesies word sterk gesuggereer.

Literêr gesproke is die bundel van hoogstaande gehalte. Marais word dikwels gekritiseer vir sy kort gedigte wat volgens resensente dikwels eenselwig voorkom. Volgens die insigte van die beoordelaars kan die kort gedigte in afdelings II tot IV egter gesien word as ‘n soort poëtiese skryfievertoning van spesies waarin die aard van elke lewende wese in ‘n kort gedig vasgevang word soos in ‘n foto. Die gedigte in ander afdelings is oor die algemeen goed deurdag en deur middel van interessante en stimulerende intertekstuele verwysings word ‘n groot aantal onderwerpe en ‘n wye verskeidenheid wetenskaplike navorsingsterreine betrek wat deel uitmaak van ‘n diggeweefde verhalende bundel – tematiek wat mense oor grense van ras, klas, kleur en nasionaliteit saambind in hulle gemeenskaplike menslike opdrag van bewaring en verantwoordelike omgang met die aarde en wat daarop lewe.”

Wat ‘n prestasie! Van harte geluk, Johann …

As leestoegif volg een van die gedigte uit die bekroonde bundel:

***

 

Rietduiker

Phalacrocorax africanus

 

Hy het uit die kabbelende water

geglip

en op ‘n seepgladde klip

langs die rivier tussen die mopanies

gewip

e n  h o m  m e t  u i t g e s p r e i d e  v l e r k e

in die wit son

droog gedrup en gedrup.

 

© Johann Lodewyk Marais (Uit: Diorama, 2011: Protea Boekhuis)