Versindaba
~ 'n Kollektiewe weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

16 September 2010

met apologie aan W. H. Auden – al het hy ook sy Septembergedig onteien

 

Jy sit in die wyk van Kwartelheuwel

wat grens aan die Chinese buurt,

onseker en bang terwyl die slimpraatjies

van ‘n skelm dekade die laaste stuiptrekkings

gee op straat.

Oorloë van haat, grypsug en vrees

woed in helder verdonkerde wêreldlande

en hou ons kleinweesweet van menswees vir die gek,

dood en die dooies se onnoembare stank

besoedel die Septembernag en laasweek se maan van vuur

is nou pampoenswart gesoen met verrotting

 

Stiplesesende skolastiek sou

die hele kaboedel kon beskryf

van Luther tot nou

wat ‘n kultuur teen die mure uit dryf,

uitprakseer wat in Linz gebeur het,

by Aurora en Marikana se myne,

watter monster imago ‘n psigopatiese god

gebraak het – want jy en Jan Alleman wéét

wat kinders op skool behoort te leer:

dat hulle aan wie kwaad berokken is

dieselfde kwaad sal toepas keer op keer

 

Die balling Thucidides het ook alles geweet

wat deur die tong omswagtel kon word

aangaande Demokrasie – vlieë gekoek aan die vrot

pampoen – en wat Diktators doen,

die oumanskak wat hulle praat

oor die gapende graf van krot en herehuis.

Hy het dit al in sy geskrifte analiseer:

Verligting soos ‘n brandsiek brak verwilder,

die ek-het-jou-mos-gesê van vervreemding en pyn,

wanbestuur en ellende en brandende motorbande

ons voorlandtuiste weer en weer

 

In hierdie selfgenoegsame hemel

waar smeulende Babeltorings

die one-man-one-vote mag

van homo collectivus uitbasuin

spoeg elke taal omsons

die ydele waan van wettiging

oor dooiemaan en die puin: wie glo nog

in die euforiese vryheidsdroom

wanneer mark-imperialisme se apegevreet

en straflose geglobaliseerde doodslag

se bakkies pronkend smaal in die spieël?

 

In die skemer klou gesigte

vas aan die mate van ‘n middelmatige dag:

solank ligte tog net aanhou skyn,

die musiek nie ophou speel nie

kom al die konvensies ooreen

om aan hierdie kroeg die gloei te verleen

van vertroude voorhuismeubels –

so nié sién ons waar ons is

verdwaal in die doolhof van ‘n bos –

kinders wat nooit soet of goed was nie

nou naakvrees uitgelewer aan die nag

 

Kyk, die ergste winderige stront

wat bebrilde indoenas deur die ore praat

is nog nie so kru soos ons versugting nie,

want wat die mal Nijinski

oor Diaghilef op sou teken

is ewe waar vir die passie van ‘n gewone hart –

dat die fokop geburger in die gebeente

van elke vrou en gebore man

die smagting is na wat ons nooit sal kry:

nie om in die bondel te vry nie

maar die enkel liefde gevou om eie smart

 

Die hordes pendelaars kom

uit die oerbos van stam-identiteit

na die boetiek-etiek van ‘n moderne bestaan

om die oggend-mantra te beaam,

“ek sal getrou wees aan my vrou,

ek sal al my aandag op my werk hou,”

en onbeholpe administrateurs word wakker

om hulle kakker speletjies te speel:

who will now let our people go,

wie sal oor die dooies na die dowes uitreik

en wie kan namens die stommes praat?

 

Al wat jy het is ‘n stem

waarmee jy die veelvuldige leuen oop kan vou,

die romantiese jok in die liberale mond

van die selfbehepte verbruiker op straat

net soos die grootlieg van daardie Gesag

wie se geboue die luglyn vuilvinger:

daar is g’n iets soos ‘n Staat nie

en niemand bestaan alleen –

hongersnood laat geen keuse

vir die burger of die poliesman:

jy moet jou naaste liefhê of dood

 

Weerloos in die nag

lê ons wye en droewe land.

En tog, soos ironiese spikkelseine

hier en daar

die flitse waar Regverdiges

hul boodskappe mompel van mond na mond.

Mag jy dan ook,

soos hulle geklei

uit Eros en stof,

ingespit in dieselfde twyfel en ontkenning

tog net aanhou skyn

 

envoi

1939 – die jaar toe bloed Europa sou bevlek

en jy, Wystan Hugh Auden,

met die opsê en afskryf van die wêreld

nogtans verder sou lewe in jou verkreukelde gesig

met die wete, dalk, dat die gedig die plek is

waarheen voëls kom om blind te sterf –  

so soos mens in ‘n ander taal leef

om nie te weet jy gaan dood nie:

o, soos ek in Afrika met pampoentyd versoen

‘n klip op sou tel teen die tyd, om so

gewapen die dood tegemoet te gaan

 

 

 © Breyten Breytenbach – 2012