Ampie Coetzee. Wanneer woorde niks meer sê nie
WS Merwin
WANNEER WOORDE NIKS MEER Sê NIE
Die Amerikaanse digter W.S Merwin (89) het al meer as 50 poësiebundels gepubliseer, plus ander literêre werke. Hy was tweekeer die wenner van die Pulitzerprys, in 1971 en in 2009. In 2010 word hy aangewys as die United States Poetry Laureate. In 2013 is hy die eerste ontvanger van die Poolse ‘Zbigniew Herbert International LiteraryAward’ , wat Breyen in Meimaand hierdie jaar kry. (Breyten skryf korliks ook oor Merwin en ander digters in Versindaba Jan. 2017).
Sy poësie werk met metafoor en paradoks, en daar is intuïtiewe oomblikke wat mens slegs so kan lees, feitlik sonder interpretasie-moontlikheid. Oor hom is daar ook gesê: ‘Merwin is our strongest poetry of silence and doubt, vacancy and absence’.
Ek wil ‘n gedig van hom aanhaal wat al hierdie eienskappe het; maar – en dit is belangrik – dat dit ‘n gedig vir ons tyd en ons Afrikaans hier in Suid-Afrika is. Asof hy kon geweet het wat met die skrywers van ‘n sterwende taal gebeur. (Hierdie gedig kom uit die bundel ‘The Rain in the Trees’, 1988)
Losing a Language
A breath leaves the sentences and does not come back
yet the old still remember something that they could say
but they know now that such things are no longer believed
and the young have fewer words
many of the things the words were about
no longer exist
the noun for standing in mist by a haunted tree
the verb for I
the children will not repeat
the phrases their parents speak
somebody has persuaded them
that it is better to say everything differently
so that they can be admired somewhere
farther and farther away
where nothing that is here is known
we have little to say to each other
we are wrong and dark
in the eyes of the new owners
the radio is incomprehensible
the day is glass
when there is a voice at the door it is foreign
everywhere instead of a name there is a lie
nobody has seen it happening
nobody remembers
that is what the words were made
to prophesy
here are the extinct feathers
here is the rain we saw
Herinnering, geheue, is ‘n eienskap van Merwin se poësie. Hier is dit duidelik in die droefheid oor die taal wat verdwyn het. Ons het min om vir mekaar te sê. Die implikasie is, omdat ons nie meer woorde het nie. Asem verlaat die sin en kom nie weer terug nie; net soos dit waaroor die woord was, nie meer bestaan nie. Oral is daar leuens. Woorde kan profeteer, maar net vere bly oor, en die reën wat ons gesien het.
Dikwels is daar paradokse en metafore: reën wat ons hier gesien het, is dood; en aan die begin die uitblaas van die asem. Dan, waar mens miskien intuïtief moet lees, in reëls soos: ‘ the noun for standing in mist by a haunted tree / the verb for I”
In sy tweede bundel al (‘The dancing Bears’ ,1954)skryf hy oor die poësie. Dikwels paradoksaal, soos in On the Subject of Poetry:
‘ do not understand the world, Father,
By the millpond at the end of the garden
There is a man who slouches listening
To the wheel revolving in the stream, only
There is no wheel to revolve … ‘
En aan die einde:
‘I speak of him, Father, because he is
There with his hands in his pockets, in the end
Of the garden listening to the turning
Wheel that is not there, but it is the world,
Father, That I do not understand’
Om nie te verstaan nie, om taal te verloor. Dis die droewige waarheid vir die digter.
Gedig en aanhaling uit W.S Merwin. Migration, New and selected Poems, bls.286 en 25. (Copper Canyon Press 2005).
Ampie Coetzee.
13 April 2017.
Ampie, die gode behoed jou. Die rilling nou af deur my ruggraat skrik nie vir die waarheid nie. As die “verb for I” sy gat moet sien, wat bly van die bewussyn oor?
Jou binneblik is die allesbehelsende nugtere kyk, deur Merwin se verwoording, na ons droewe warboel toekoms. (Plankie. Die lewe poep en ons sê dankie).