(die nagtoornaar se reis)
“when I was learning Shona in Bukera I unexpectedly saw some ladies
bathing in the Merahari River. Fortunately I have poor eyesight.”
– Ngomakurtra
jy sê die poësie is ‘n skaduspel?
dat betekenis altyd op vertrek staan
en die gedig agterlaat soos versaakte vel?
luister: jy is die maankwaad boodskapper
moeg van sommetjies maak in die stukkende huis
vol voëls wat met snawels soos skêre
die bloederige lakens om die dooie mense
los probeer skeur
jy is hier om aan daardie gedaante
tussen vreemdelinge in die gang
wat so lankal weet die hart is op pad
na ‘n verre aankoms
met die etterende gesig
weerspieël in die glas
sy keil te oorhandig
mag ek bogaande reëls wéér vir jou vertaal?
jy is hier om die keil te oorhandig
aan daardie gedaante
met die etterende gesig in die kykglas
die een wat so lankal reeds weet
die hart is op pad na ‘n vreemde begeerte
tussen vreemdelinge en voëlmiskraaltjies in die gang
jy is nie hier om die maan te moer nie
ek wil saam met jou reis
jou boodskapsakkie vol versreëls soos afgetelde krale
wanneer jy spieëlbang deur die labirint beweeg
al die marmer gedenkplate bevlek met trane
vir gesneuweldes
die kromsnawelkraaie in donker bome
ek wil jou wys hoe spiraal die maan
om by jou uit te kom soos ‘n droom
in die nag ‘n rakelingse voël
bo somber boomtoppe
sodat jy nie bang hoef te wees
nooit weer seer sal kry
by die neerstort my hart
as die vreemdeling met die etterende gelaat
jou skiet nie
het die dood jou neergevel?
jy sê dan die poësie is ‘n skaduspel?
kom ek pluk die volgorde uit die hemel
terwyl maantraankrale deur jou vingers glip
kom ek haal die keil van glinsterende klip
af en buig laag
om die afwesigheid te streel
kyk: ek is die boodskapper om jou te wys
die vlug is ‘n spiraal
al die marmer gedenkplate met rouwoorde bevlek
tot hier op die eiland waar vreemdelinge
met etterende gesigte daardie krale verkwansel
wat as wolkpatrone op vlae geborduur sal word
om wanneer jy terug is uit die dood
vir jou mense in die gang te wys
die gedig vertel altyd die verhaal
van vervelde betekenis
© Breyten Breytenbach / 2014
Baie dankie, Breyten! Heel nag – soos Francis sê – sonder die see, helaas.
Jy soek al vanaf 1964 na ‘betekenis’. Nou staan dit nog altyd op vertrek, of dit het vervel.
Ek hoop jy sal nog in die toekoms soek in jou gedigte; dan is ons bevoorreg. Dankie dat ons só kan soek.
Dankie Breyten!
Hierdie gedig gaan nie maklik koud raak nie. Die katolieke (d.w.s. alles-insluitende)proses in die gedig word so aangebied dat mens nie die identifikasie met ‘n afgegooide vel kan vertrou nie.
Hou weer so baie van hierdie reël oor wat ‘n gedig is: en die gedig agterlaat soos versaakte vel? Met die slot: vervelde betekenis.
Mooi reël, mal daaroor: “jy is nie hier om die maan te moer nie”
Laat my dink aan “Nkandla Style” wat nou viraal spiraal – https://www.youtube.com/watch?v=cpOHTThrJfU
‘n Gedig om mens wakker te hou dwarsdeur die nag. Saam met die pratende see buite die vensters.