Versindaba
~ 'n Weblog vir die Afrikaanse digkuns ~

 

 

 

N.P. van Wyk Louw: Raka. Uit Afrikaans in Engels vertaal deur Iván Kovács. Naledi, 2021.

Resensent: Joan Hambidge

 

I

Oor vertalings is die afgelope tyd geweldig baie geskryf. Van ‘n vertaler wat beweer hy vertaal sonder om presies te weet wat hy vertaal tot ‘n vertaler wat elke besluit verduidelik.

Wanneer een digter ‘n ander digter vertaal, verwag die leser nie noodwendig ‘n stuk teorie nie, maar ten minste ‘n besinning oor watter keuses gemaak is. Is daar uit die oorspronklike taal vertaal (Spaans, Frans, Duits, Russies …) of het die digter gewoon gekyk na ander vertalings in Engels. Die bronteks moet egter altyd ten minste geraadpleeg word. Nie dat dit noodwendig ‘n goeie vertaling waarborg nie.

D.M. Thomas het Anna Akmatova uit die Russies vertaal na Engels en daar is al vergelykings gedoen oor verskillende vertalings van hierdie digter. George L. Kline se belangrike studie vergelyk tien Engelse en tien Amerikaanse vertalings. In die formele digkuns moet die metriese patrone en rymskemas gevolg word, meen hy tereg. Hy praat van die sogenaamde “verse integrity”.

https://www.jstor.org/stable/308546?seq=1#metadata_info_tab_contents Besoek 23 Junie 2021

Dus wil dit lyk asof die geslaagde vertaling eis dat die vertaler ook iets van die oorspronklike digter se ratwerk (en hartwerk) moet begryp.

Uys Krige se vertalings van Spaanse digters oorrompel die leser, omdat hy die oorspronklike Spaans bemeester het en meesterlik kon oordra na Afrikaans. So het Neruda die eerste keer hier by ons aangekom. Met die coplas. Hierna was dit De Waal Venter se beurt met Vandag is boordensvol (2019).

https://joanhambidge.blogspot.com/2019/08/resensie-de-waal-venter-vandag-is.html Besoek 22 Junie 2021

 

II

N.P. van Wyk Louw se Raka is ‘n klassieke teks. En enige vertaling is tersaaklik, omdat dit ‘n digter laat reis na ‘n ander bestemming. Maar reis, dit weet ons almal, is nie sonder beslommernis of probleme nie.

Jy behoef ‘n visum na die vreemde land (met ander woorde, is jou taalvaardigheid goed); genoeg kapitaal (en hier kom die simboliese aspek ter sprake: het jy die “currency” om die digter se teniek soos ryme, klank, metriese patrone oor te dra); het jy al die medikasie geneem (met ander woorde het jy ander se vertalings of oorsigte oor die werk gelees); het jy blyplek (is die regte uitgewershuis en kenners gekies) en is jou vlug terug bespreek?

En so kan ons aanhou.

 

II

So word die bundel bemark deur Naledi:

New translation by Iván Kovács

• N. P. van Wyk Louw’s Raka is probably his best-known and most beautiful poetic creation. It has inspired musical compositions, radio plays as well as a ballet. It has also been widely distributed as a prescribed work for high school and university students who study Afrikaans. Raka has previously been translated into English, German, Zulu, Sotho and Xhosa.
  • 2020 was the year which commemorated the 50th anniversary of N. P. van Wyk Louw’s death. It was celebrated countrywide with various talks and shows, often with special references to Raka, and how this South African epic could be reinterpreted by contemporary readers and critics.
  • Raka is the story of an African tribe which is threatened by the appearance of Raka “the ape-man”, he “who cannot think” and who is “more than animal, but less than human”. He is both feared and admired by the people of the tribe, because of his physical allure and strength. It is only Koki, the young prince, “he (who) would always be alone among them with his fear for precious things” who realizes the threat that Raka poses to the culture and survival of his tribe. Sadly, his appeal to his people to kill Raka falls on deaf ears.
  • The responsibility to remove the threat clearly becomes no one else’s task but Koki’s. So, Koki meticulously prepares himself to meet his foe, but when he sets out in search for Raka, it is not the war song of his tribe that he sings, but its death song. This is a clear indication to the reader that a great tragedy is about to play out.
  • Raka’s enduring appeal lies above all in Van Wyk Louw’s exquisite and evocative description of the African landscape, the daily activities and rich cultural heritage of the tribe, and the tragic existential confrontation between Koki and Raka and the world views and values that they each represent.

Cover painting by internationally renowned artist Schalk van der Merwe (www.svdmstudio.com)

 

III

Inderdaad, maar gee asseblief die name van die vertalers in die ander tale. En wanneer het hierdie gedig verskyn? Dis immers belangrik! (En al hierdie besware word voor die deur van die uitgewershuis gelê wat hierdie kwessies moes aanspreek.)

Hierdie epos het in 1941 verskyn en problematiseer die verhouding tussen geestelike en dierlike.

Verder is dit ook belangrik om te kyk na hierdie datum en die betekenis van 1941. Ek het driejaar terug hierdie epos behandel (saam met Opperman se Joernaal van Jorik) met ‘n derdejaarklas en hul reaksie op die gedig was openbarend. Wit en bruin het dit as uitmuntend en pakkend ervaar weens die groot stryd bekend aan die epos; maar veral om die tegniese beheer van Louw.

As jong kind het ons die gekuiste skooluitgawe as voorgeskrewe werk behandel in 1974, maar ieder en elk het presies geweet waar en hoekom dit gesny is met ‘n blosende juffrou, vars uit die RAU, wat stotter juis omdat die skoliere alles snap.

In Mattheus 5:22 – in die ou vertaling – word Raka gesien as ‘n kragwoord waarteen Jesus waarsku. In Grieks en Aramees is dit ‘n idioot of domkop. So word dit vandag vertaal:

 

MATTEUS 5:22 AFR83

Maar Ek sê vir julle: Elkeen wat vir sy broer kwaad is, is al strafbaar voor die regbank. Verder, elkeen wat sy broer uitskel vir ‘n gek, is strafbaar voor die Joodse Raad; en wie hom uitskel vir ‘n idioot, is strafbaar met die helse vuur.

 

Brother without a cause shall be in danger of the judgment: and whosoever shall say to his brother, Raca, shall be in danger of the council: but whosoever shall say, Thou fool, shall be in danger of hell fire.

 

Hierdie ryk geskakeerde teks is al vasgemaak aan die politiek van die dag (Die WO II met Hitler; die Raka as die Kommunisme; die apartheidstryd en die rooi gevaar; vandag word Raka selfs ingespan om alle onsekerhede of gevare te verteenwoordig.) My Juffrou het gemeen dat Raka alles simboliseer wat kultuur ontken of ondermyn. Sy was immers ‘n student van F.I.J. van Rensburg, besef ek vandag.

Gaan kyk ook wat Danie Langner van die FAK alles raaksien:

https://maroelamedia.co.za/goeiegoed/stiltetyd/wie-is-raka/  Besoek 5 Julie 2021

 

IV

In die bekende glossarium van literêre terme word Raka dan vergelyk met Jorik as ‘n anti-held. Koki triomfeer eerder metafisies as fisies word daar tereg aangetoon. Raka sluit by die tradisionele epos aan, terwyl Opperman se Joernaal van Jorik bepaald moderner in aanbod is.

https://www.litterm.co.za/index.php/e/310-epos (Besoek 18 Junie 2021)

Die stichiese versvorm is iets wat verdere ondersoek behoef, met Louw se besondere hantering van die rym en metrum.

Raka is dan ‘n argetipiese verhaal wat wys op die ewige spanning tussen die goeie en die bose. Die grootsheid van die teks lê nie alleen opgesluit in die allamagtige digterlike beheer nie, maar ook in die feit dat die teks op soveel verskillende maniere gelees en geïnterpreteer kan word.

Tereg lees Kovács die teks in die inleiding as Jungiaans met Raka as Koki se skadu; of Freudiaans as die Id.

Hy open nuwe interpretasies vir die psigoanalitiese en spirituele leser róndom die kwessie van die mistisisme en stilte. Dus meer as die konvensionele Afrika-opposisies waaroor die ouer Afrikaanse letterkundiges geskryf het.

Daar is spaars verwysings na antieke filosofie waarop die vertaler miskien vérder kon uitgebrei het. Maar hy het bepaald ‘n deur oop gemaak …

 

V

In  Lawrence Venuti se terme word hierdie vertaling wéggestuur, eerder as huis toe gebring.

Die vertaler gee vir ons ‘n goeie vertaling van die gedig, maar hy bly in gebreke om die tegniese vorm te ewenaar soos die rympatrone en metrum. Venuti onderskei in The translator’s invisibility: A history of translation (1995) tussen die vertaling huis toe bring of wegstuur.

Hierdie vertaling stuur dan eerder wég sodat lesers wat nie Afrikaans magtig is nie, dit sal kan waardeer. Die kenner van die oerteks bekyk egter die volgende:

 

“en moeitevol getorring aan die taai knoop van sy gedagtes”

word

“as he tried laboriously to unravel the tight knot of his thoughts” (11, 12)

“versinsels’

word

“fabrications” (27, 28)

“Oor ‘n groen poel wat stil en dik / was van die bronslaai en die warm slik”

word

“In the tepid forenoon, Raka crouched / over a green pool, still and thick” (33,34)

Kanette word reeds (37, 38)

Skater word howled (41, 42)

Die vertaling van ‘n ander koors deur die wilde bloed word lomp vertaal. (53, 54)

Waar die digterlike implikasie nie werk nie, is veral met “Raka met sy apespring” (55) wat “with an apelike leap” en die metaforiese konstruksie ontken word.

Ons almal ken die pakkende slot wat nou so klink:

But no one dared to shut the narrow gate

And refuse him entry ever again.

 

Iván Kovács is ‘n Hongaar en die enorme harde werk van hierdie transportering moet vermeld word. Dit is ‘n letterlike vertaling wat ongelukkig nie die poëtiese vuur van die oorspronklike teks opvang nie. Maar dan: wie sou dit kon vermag?

 

 

 

Heenkoms deur Meyer van Rensburg. Imprimatur, 2021. ISBN 978-0-620-92969-1

Resensent: Joan Hambidge

 

I

Heenkoms is die tweede bundel van die digter Meyer van Rensburg. In 1983 verskyn Klankmanwoordboom (Human & Rousseau) wat die betekenis van klank in ‘n gedig ondersoek en ontgin. Nou, 38 jaar later, is daar Heenkoms. Heenkome, tuiskoms, afkoms, heengaan en al die ander versluierde betekenisse word deur hierdie titel opgeroep.

In die afdelings Uittrek, Uitbeeld, Uitspraak navigeer hierdie digter die impak van vertrek uit jou land en aankoms in ‘n vreemde ruimte. Die “gekopuleerde klinkers van my klankbord” waarsku die programgedig, wat telkens die afskeid (en vertrek) uit die moederland (en moedertaal) ondersoek in verskillende verse. Pynlik, maar sober. En klank is hierdie digter se métier, ‘n voormalige klankingenieur by die SAUK en liedjieskrywer vir musiekkunstenaars.

So dig hy dan:

 

Beeldkontroleur

 

voeg visie by die woorde

laat klank substansie kry

beligte klankakkoorde

crescendo vol verby

tot lampelegkaart vierkant pas

’n prentjiemooi geheel

en niks word dan weer bygelas

dis woordwys fyn gereël

profeties klaar

gekontroleer

deur woordbeeldregisseur

(41)

 

En:

 

 Klankmanie

 

Ek wil, soos mikrofone,

woorde in my net vasvang:

die instrument se nootpatrone,

weer, berigte, klanknuanses

klodder teen my aan

terwyl ek met my gospel-goggles

die lewe gadeslaan.

Ek wil my klinkers so verstel

dat ek klankgetroue goeie nuus vertel:

die manie gaan nie dood nie,

al doof hy allengs uit.

(43)

 

Ons het hier ‘n woordvaste digter wat uit ‘n vreemde landskap terugkyk na Van Wyk Louw en Opperman. Hoe dan anders? Die digter karteer sy verlange na sy herkoms en in ‘n nostalgiese vers soos “Ganspan” (23) onthou hy die “suikersagte sand”.

 

II

Behalwe vir die migrasieverse en verse wat die klankmatige van die gedig ondersoek, is hier ook teologiese besinnings. In die slotvers “Die laaste vertrek” (93) word daar verwys na die “lyflike Egipte”  … en die gedig eindig met “Eksodus!”.

Hierdie gedig verwys terug na die vers “Eksodus 4:10” (13) waar die digter homself tipeer as “swaar van mond en tong”. Tog uit hierdie selfironiese opmerking sien ons dan verse oor klank en musiek en ‘n spreker wat hom meet aan Louw en Opperman. Tog skuil daar in hierdie gedig ‘n belangrike spel met sy “prullerige gestotter” wat uiteindelik uitstekend verwoord word. Ook die spel tipografie sien (en hoor) ons in “Wandelende Jood” (33) met sy dubbelsinnige slot. Die tuinier is hier ook die digter wat snoei en kap.

In “redigering” (42) gebruik hy die begrip anastomoseer wat netwerke en verbintenisse impliseer, maar vir hierdie leser ook die begrip anastrofe oproep. En wat verruklik is “’n Simpel liedjie” (48) nie. “Soho: Diane Schuur” (79) is ‘n uitsonderlike huldeblyk.  Hy verwys na die “dinamies perfek getoonde woorde” en “helder kaskades” met ‘n slot wat aan die keel ruk.

Eweneens is daar beeldverse soos oor Winston Churchill en Jan Smuts wat ‘n bepaalde politieke diskoers aktiveer in hierdie dae van beeldverwydering.

Die verskille in toonaard is opmerklik: van die ernstige, wufte, frivole, satiriese tot selfspot. Die gedig sit vol ironie en dubbelspraak, die kentekens van ervare digters.

Ons vind ook ars poeticas – netjies opgebou róndom klankspel en assosiasies – wat die poësie “tradisieklas” via Van Wyk Louw, Opperman, Peter Blum en Lina Spies aktiveer.

Die migrasie na Engeland plaas die digter binne ‘n vreemde (taal)landskap met ‘n nostalgiese verlange na sy mense.

Ons tref vele Bybelse verwysings en toespelings regdeur die bundel. Die digter is opgelei in die teologie en het boeke hieroor gepubliseer en in “Teoloog” (28) soos in “Religie: sistematies opgedis” (26) word die plek van godsdiens ondersoek.

Ouderdom, liefde, familieskap, die dood en die natuur maak van hierdie bundel ‘n ryk geskakeerde werk wat elke herlees sy geheime stadig prysgee. Iets hiervan sien ons in die voorblad (“Island refuge”). In “Ou skilder” (92) som die digter sy lewensfilosofie op:

 

Ou skilder

 

En nou, voor die laaste dae kom,

wil ek nog een verfkwas laat blom:

oor seildoek strepe trek wat wys

hoe ek natuurwonders kan prys

in diep karmosyn,

chartreusegroen of amber

en teen ’n lasuur of kobalt lug

nes note in ’n koloratuurgesang

sneeuvlokwolke los laat dryf:

dan, as my doek die vrye kleurevlug

vasvang,

het my siel vir eers genoeg gelyf.

(92)

 

III

Die pragtige omslag is na ‘n skildery van die digter sélf wat ook onderlê is in die teologie. Hy het sewe boeke gepubliseer oor teologiese onderwerpe. Die gedigte verval egter nie in die abstrakte nie, omdat hy telkens die worstelende vrae konkretiseer.

In hierdie bundel word geworstel met die sin van die lewe en die ouderdom. En ‘n fan van Sinatra se “foutlose frasering” is ‘n digter so na my hart.

Daar is wat hierdie leser betref nie een swak vers in die bundel nie. Welkom terug, Meyer van Rensburg!

Dit is ‘n loflike publikasie en dank aan Imprimatur wat dit gepubliseer het.

 

 

Naskrif:

Kyk hoe mooi het wyle Gisela Ullyatt oor die eerste bundel geskryf wat ek vir haar present gegee het.

https://versindaba.co.za/tag/klankmanwoordboom/ Besoek 14 Junie 2021

 

 

 

I wish I’d said … Vol. 3. ‘n Produk van die AVBOB-Poësieprojek. Johann de Lange & Goodenough Mashego (Reds.) Naledi, 2020.

Resensie: Joan Hambidge

 

I

 

Die derde uitgawe van I wish I’d said (Ek wou nog sê), onder redaksie van Johann de Lange en Goodenough Mashego, bring die hele komplekse aspek van multitaligheid na vore. Verskillende inheemse tale wat telkens vertaal word na Engels. Soms deur die digter, soms deur ‘n redakteur. Met Douglas Reid Skinner as voortreflike vertaler en redigeerder van die Afrikaans na Engels. Die leser kry telkens die oorspronklike gedig met die vertaling. Met 11 redakteurs wat hier keuses moes maak.

 

Daar is opdragverse en inskrywings. Meer as 18 000 digters is al geregistreer op die webblad.

 

Carl van der Riet, die CEO van AVBOB, sien hierdie projek as ‘n “space of healing” en hy verwys na die moord op Uyinene. En die digter se gedig vertolk namens ander die verlies aan ‘n die geliefde persoon. Johann de Lange, die hoofredakteur en self die skrywer van uitsonderlike lykdigte, wys op hoe gedigte ons konnekteer. Poësie, skryf hy, is ‘n kerk waar ons kan vergader.

 

Die een gemeensaamheid van al hierdie gedigte is dat dit die universaliteit van die dood aanspreek. Elke mens is al met die dood gekonfronteer: hetsy onverwags; ander kere weer die slopende aftakeling van ‘n geliefde of kennis. Met ‘n begrafnis. Of verassing. Met rituele. Wat in hierdie Covid-tyd dramaties verander het. Net 50 mense met maskers word toegelaat.

 

In hierdie spanningsvolle tyd waarin mense daagliks gekonfronteer word met die pandemie se verwoesting en koerante getalle verskaf, het die dood soos in Bocaccio se Decameron ‘n harde, alledaagse werklikheid geword.

 

En hoe sal digters hierop reageer? Hoe gaan jy ‘n vers skryf wat steeds tref?

 

Die Versindaba se projek waarin digters reageer op die Covid-pandemie het al tot belangrike en ontstemmende gedigte gelei.

 

O.a. René Bohnen se ontstemmende gedig oor hierdie onderwerp 1. (https://versindaba.co.za/2020/10/27/rene-bohnen-klien-covid-skilde/)

 

Die hele tradisie van die funeraire poësie is alreeds deur verskillende literatore ondersoek.  Louise Viljoen skryf In Literator, November 1995 oor die tradisie van hierdie soort gedig in navolging van S. F. Witstein se Funeraire poëzie in de Nederlandse Renassaince (1996) waar dit gaan om die lof (laus) van die ontslapene, die verdriet (luctus) en aanvaarding van die dood (consolatio). (’n Retoriese analise van die vyf lykdigte in T.T. Cloete se Allotroop | Literator.

https://literator.org.za/index.php/literator/article/viewFile/640/810  Besoek 8 November 2020

 

En Cloete se lykdigte is voortreflike huldeblyke aan die afgestorwenes waarvan die vers oor Peter Sellers ‘n hoogtepunt bly. 2.

 

En die Ierse digter Paula Meehan se “Child burial” is een van daardie onthoubare en verdrietige verse wat ‘n mens gewoon oorbluf laat:

 

you chose to be made flesh, word within me.

I’d cancel the love feast the hot night of your making.

 

I would travel alone to a quiet mossy place,

you would spill from me into the earth drop by bright red drop. 3.

 

Vanaf ons ouer digters (Marais, Totius, Leipoldt) tot nou word die impak van die dood in die digkuns weergegee in treurverse, klaagsange of lykdigte.

 

II

 

Dat daar alreeds ‘n derde bloemlesing gepubliseer word, wys op die relevansie van die onderwerp en dat digters nog lank nie uitgeskryf is nie. Hierdie projek boekstaaf dus nie alleen die dood nie, maar word terselfdertyd ‘n dokument van ons tyd oor die enorme impak van die pandemie én hoe digters as’t ware met hul rug teen die muur dig.

 

Maretha Maartens se aangrypende “Peperboom” is as die wenner aangewys met Maritha Broschk en Hannes Visser in die tweede en derde plek.

 

In die Afrikaanse afdeling is daar verse van Andries Bezuidenhout, Charl-Pierre Naudé, Corné Coetzee, Loftus Marais, Marlise Joubert en Ronelda S. Kamfer, elkeen digters wat hul gevestig het as belangrike stemme. In “Releasing midnight” aktiveer Elisa Galgut tereg “earth’s diurnal course”.

 

Die lykdig verset sig altyd teen die kortstondigheid van alles en wil iets vir tyd-en-ewigheid daarstel. Wanneer dit oor ‘n belangrike mens handel, wil dit iets van die impak van die dood registreer op die spreker. Hannes Visser se lykdig vir sy vader (“Vir Piet Visser (21.7.1925 – 19.7.1967)” wil die onomkeerbaarheid van die verdwyning van die vader herstel in die gedig. Die ma het teatraal alles van die pa verwoes in ‘n vuur (heel simbolies!), maar die spreker probeer steeds onthou en bestendig in hierdie sterk gedig.

 

Ronelda S. Kamfer se vers werk met reuke en hoe dit herinnering aktiveer (“Lykskouing”), terwyl Loftus Marais aweregs kyk na die hele gedoente van begrafnisse.  In “Begrafniskitsch” ontluister hy hierdie ritueel:

 

 

alles so gepas, verstaan

die dood is tog die onsubtielste ding.

 

 

III

 

Gedigte oor afgestorwenes verraai altyd komplekse emosies van verlating, verlies, verdriet en onrus. En waarskynlik skuldgevoelens of “unfinished business”. Corné Coetzee se gedig sê dit alles …

 

En T.T. Mudau in “Just remove that stone” wys eweneens op die vrae wat die dood van die oorledene na vore bring. By die swart digters is die orale aspek belangrik en die voordrag; hierom die herhaling van woorde en uitroepe. En uiteraard word ‘n gedig vir Mandela ook ‘n politieke aanklag soos Puleng Nokomo se gedig illustreer (155).

 

Elke huldeblyk verklap iets van die digter se lewenshouding. Elke gedig oor die dood word uiteraard en by implikasie ‘n soort teologiese of religieuse besinning. Leef ons na die dood? Gaan ons die geliefde weer sien? Het hulle veilig “aangekom”? Of word jy gewoon deel van die kollektiewe onthou, soos C.G. Jung aanvoer. In die swart tale is daar uiteraard ‘n ander spirituele ervaring (die woord soul / siel is hier) as by die digters wat Katoliek of Calvinisties of agnosties is. Archie Swansea gebruik ook “soul” in sy gedig “my guernica”. Michèle Betty se vers “Zoetrope” wys hoe die agtergeblewene hunker na ‘n tyd wanneer die herinneringe verskans sal word in die lyf. Talle mense ervaar dan dat die oorledene so deel word van hul gesprekke en onthoue dat dit as liggaamlik ervaar word.

 

Inderdaad word elke vers ‘n Lasciare suonare, soos Andries Bezuidenhout in sy uitstekende vers bewys.

 

Vir die maestro van stilte, sê hierdie gedig oneindig veel. Klakkas tot klankkis. Meer as ‘n huldigingsvers. ‘n Vers wat die verskillende diskoerse van tale (en musiek) saamsnoer. Abdullah Ibrahim se se motto oor tyd en ruimte en plek verklap alles.

 

“We arrive in place when we resolve things.” Dalk deur ons almal in al ons landstale saam te plaas in een plek, mag heling bring.

 

Hierdie antologie maak geweldig baie perspektiewe oop vir sowel die digkuns as die metafisika. Die logo van AVBOB verklap dit reeds.  Daardie boom gaan ook ‘n kis word. Maar tans groei die boom nog.

 

Hierdie bloemlesing het die volgende vers na vore gebring:

 

Die waarheid van duiwe

Joan Hambidge

 

Twee duiwe vasgekeer voor

‘n toe venster: deux,

d’eux, Dieu …

 

vir hierdie twee duiwe

verskrik maak ek

die venster oop,

 

twee vertrekkendes:

die digter wat die waarheid

van duiwe verken

 

en my begeleier, kenner

van priester Lacan

se towerwoorde

 

op Chomsky se swartbord:

die dood drievoudig

onverstaanbaar.

 

 

Endnote:

 

 

1  klein covid skilde

René Bohnen 

 

onthou jy omhelsings

en die glooiings van vingerpunte op jou vel

sensitief soos ‘n sonar

van liefde?

 

ek dokumenteer dagbreke –

onthou dae sonder deure

en die son meer

as ‘n geraamde gedagte

anderkant die balkon

 

in my huis is ‘n landskapskildery

‘n naelstring na my geboortevallei –

 

dag honderd-een-en-vyftig

my gedig ‘n vergesig

op ‘n land van swart amber

en bitter heuning

 

ek voel soos die eerste letter

van ons –

‘n ou man hoes, die wind waai,

ons loop op dun ys

maar ons maskers is mooi

 

dag tweehonderd-en-twee

die son kom op

die bokmakierie roep

vierlettergreepgeel

 

wat is tydelik, wat is tyd?

ek stoot my woorde

voor my by die deur uit

 

 

2  Alle grappies op ‘n stokkie

T. T. Cloete

 

Die ektoplasma maak mislik.

Alle vlae hang stigtelik

by alle teaters halfmas.

Peter Sellers is vandag veras

by Golder’s Green. Wat mens afkerig maak

is dat die dooie vertrek en ander moet ontslae raak

van sy lyk. Die diens vir die lastige rou

en konvensie is deur John Hester gehou,

Peter se vriend, ‘n kannunik.

Maak dit vrolik

om van die walglike oorlas

verlos te word. Slegs vriende uit die vermaak, kollegas

uit The Goon Show

sy eerste, sy derde en vierde vrou

mog die diens bywoon: Britt Ekland die seksbom

het ongenooid daar aangekom,

sy’t vermetel met Spike Milligan opgedaag.

Sy is kywende weggejaag

deur Michael. Vir die groot

mededinging met die lastige dood

was Lynn Frederick

heel paslik

geklee in ‘n rok wat inderhaas

spesiaal ontwerp is deur die modebaas

Yves St. Laurent. Terwyl hulle die lyk veras

vrolike musiek pas

immers by die toneel

is Glenn Miller se In The Mood gespeel

op Peter se versoek. ‘n Lyk is darem ‘n verleë ding.

Laat die poppe speel, laat hulle hom wegsing.

Tog het iets vreemds gebeur:

‘n donderstorm wat ineens losbars versteur

en oorstem In The Mood. Dis nes Peter dit wou he,

dit pas by sy humor, het die kanunnik vroom gesê.

 

Wat pla

bedink agterna

in terme van tooneelspel: is dit deus ex machina

of is die grap bygedra

deur die baaslykverbrander?

To steal one’s thunder

Pas by die toneel. Behoort die oorskot

aan die duiwel, aan God?

behoort die donder

 

aan God, aan die duiwel? I wonder …

 

http://joanhambidge.blogspot.com/search?q=peter+sellers  Besoek 8 November 2020

 

 

3  Child Burial

Paula Meehan

 

Your coffin looked unreal, fancy as a wedding cake

I chose your grave clothes with care, your favourite stripey shirt

 

your blue cotton trousers They smelt of woodsmoke, of October,

your own smell there too. I chose a gansy of handspun wool,

 

warm and fleecy for you. It is so cold down in the dark.

No light can reach you and teach you the paths of wild birds,

 

the names of the flowers the fishes, the creatures

Ignorant you must remain of the sun and its work,

 

my lamb, my calf, my eaglet my cub, my kid, my nestling

my suckling, my colt. I would spin time back, take you again

 

within my womb, your amniotic lair, and further spin you back

through nine waxing months to the split seeding moment

 

you chose to be made flesh, word within me.

I’d cancel the love feast the hot night of your making.

 

I would travel alone to a quiet mossy place,

you would spill from me into the earth drop by bright red drop.

 

https://www.irishtimes.com/news/health/child-burial-by-paula-meehan-1.117323